Nέος ψυχρός πόλεμος με κυβερνοεπιθέσεις

Δεν είχε συμβεί ποτέ να μιλήσει επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Βρετανίας στον Τύπο. Πιο συγκεκριμένα, δεν είχε συμβεί ποτέ στα 107 χρόνια της ιστορίας της ΜΙ5, της υπηρεσίας που ασχολείται με τις εσωτερικές απειλές. Αυτήν την αιωνόβια παράδοση έσπασε ο σημερινός αρχηγός Αντριου Πάρκερ μιλώντας στον «Γκάρντιαν», μια εφημερίδα που είχε προκαλέσει μάλλον αμηχανία στη βρετανική αντικατασκοπία όταν έδωσε βήμα στις αποκαλύψεις του συνεργάτη της αμερικανικής Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας Εντουαρντ Σνόουντεν.

Οπως φαίνεται, εκείνη η αμηχανία αποτελεί πλέον παρελθόν. Και ο επικεφαλής της ΜΙ5 άνοιξε τα χαρτιά του για να πει ότι η υπηρεσία που διευθύνει είχε εστιάσει στον κίνδυνο του ισλαμικού εξτρεμισμού αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα άλλους κινδύνους και απειλές που κλιμακώνονται. Ο βρετανός αξιωματούχος δεν δίστασε μάλιστα να εξειδικεύσει την προέλευση αυτών των κινδύνων. Προέρχονται, είπε, από τη Ρωσία. «Χρησιμοποιεί πολλά και διάφορα κρατικά όργανα και εργαλεία για την προώθηση της εξωτερικής της πολιτικής με έναν όλο και πιο επιθετικό τρόπο. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται η προπαγάνδα, η κατασκοπεία, τα συνωμοτικά σχέδια και οι κυβερνοεπιθέσεις» ανέφερε ο Αντριου Πάρκερ.

Το πρόβλημα, επισημαίνει ο επικεφαλής της ΜΙ5, δεν είναι μόνο της Βρετανίας. Η ρωσική δραστηριότητα επεκτείνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι ρώσοι πράκτορες έχουν πιάσει δουλειά στη Γηραιά Ηπειρο και αν υπάρχει μια διαφορά με την εποχή του Ψυχρού Πολέμου αυτή είναι ότι σήμερα έχει προστεθεί ο κυβερνοπόλεμος. Τι ψάχνουν οι ρώσοι κατάσκοποι; Στρατιωτικά μυστικά, βιομηχανικά σχέδια και πληροφορίες για την οικονομική, την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης.

Γιατί επέλεξε ο επικεφαλής της ΜΙ5 να μιλήσει στην «Γκάρντιαν» αντί σε κάποια άλλη εφημερίδα; «Αναγνωρίζουμε ότι σε έναν κόσμο που αλλάζει πρέπει να αλλάξουμε κι εμείς. Εχουμε χρέος να μιλήσουμε για τη δουλειά μας και να εξηγήσουμε τι ακριβώς κάνουμε» ήταν η απάντησή του. Ο βρετανός αρχικατάσκοπος αποκάλυψε ακόμη ότι τα τρία τελευταία χρόνια αποσοβήθηκαν 12 τρομοκρατικές επιθέσεις στο βρετανικό έδαφος. Οτι οι «βίαιοι ισλαμιστές» στη χώρα του υπολογίζονται σε 3.000. Οτι οι περισσότεροι από αυτούς έχουν βρετανική υπηκοότητα. Και ότι το προσεχές διάστημα η βρετανική αντικατασκοπία θα ενισχυθεί με 1.000 επιπλέον στελέχη για να φτάσει τις 5.000.

Και το Brexit; Ο Αντριου Πάρκερ δεν έχει καμία αμφιβολία: η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση δεν θα επηρεάσει σε τίποτε τη συνεργασία της MI5 με τις μυστικές υπηρεσίες των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών. Γιατί το θέμα είναι ότι «η Ρωσία φαίνεται να αυτοπροσδιορίζεται μέσα από την αντίθεσή της με τη Δύση και να δρα με βάση αυτόν τον γνώμονα». Είναι κάτι που αποτυπώθηκε ανάγλυφα από τη ρωσική δραστηριότητα στην Ουκρανία και τη Συρία. Αποτυπώνεται, όμως, και στον εικονικό κόσμο όπου ρώσοι χάκερ κατηγορούνται ότι ενεργούν με εντολές του Κρεμλίνου –τουλάχιστον αυτό υποτίθεται ότι συνέβη στην περίπτωση των κυβερνοεπιθέσεων στο αμερικανικό Δημοκρατικό Κόμμα.

Ο Πούτιν, η KGB και η κωμωδία

Αν πράγματι οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες έχουν τέτοια δραστηριότητα και σε τόση έκταση στη Δύση, αυτή δεν πρέπει να είναι άσχετη με το παρελθόν του Βλαντίμιρ Πούτιν στην KGB. Ο ρώσος πρόεδρος δεν έκοψε ποτέ ούτε τον ομφάλιο λώρο που τον συνέδεε με την παλιά του δουλειά ούτε τους συναισθηματικούς δεσμούς, ενώ δείχνει να διατηρεί αναλλοίωτα τα φίλτρα μέσα από τα οποία ερμήνευε και εξακολουθεί να ερμηνεύει τον κόσμο. Σε κάθε περίπτωση, το Κρεμλίνο έσπευσε να διαψεύσει τους ισχυρισμούς του βρετανού αρχικατάσκοπου. «Ο,τι ειπώθηκε δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα» δήλωσε ο ρώσος εκπρόσωπος Ντμίτρι Πεσκόφ μόλις λίγες ώρες μετά τη δημοσίευση της συνέντευξης στην έντυπη και την ηλεκτρονική έκδοση της «Γκάρντιαν».

Οπως ήταν αναμενόμενο, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου ζήτησε αποδείξεις που να στοιχειοθετούν αυτούς τους ισχυρισμούς. «Εως ότου εμφανίσει κάποιος αποδείξεις, θα θεωρούμε αυτούς τους ισχυρισμούς αβάσιμους και ανεδαφικούς» πρόσθεσε. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών πάλι απάντησε με μια δόση βρετανικού φλέγματος: «Θα ήθελα να ρωτήσω τον επικεφαλής της ΜΙ5 εάν υπάρχει ρωσικός δάκτυλος και πίσω από την ανάθεση του Φόρεϊν Οφις στον Μπόρις Τζόνσον» είπε η εκπρόσωπος της ρωσικής διπλωματίας Μαρία Ζαχάροφα. Ενώ με το tweet που πόσταρε στον λογαριασμό της η ρωσική πρεσβεία στο Λονδίνο εξέφρασε τη θλίψη της για το γεγονός ότι ένας επαγγελματίας έπεσε θύμα της δικής του προπαγάνδας. Ούτε πάντως από την απάντηση της πρεσβείας έλειψε το χιούμορ: το tweet συνοδεύεται από την αφίσα της αμερικανικής κωμωδίας του 1966 «Ερχονται οι Ρώσοι».

Η ταινία, που μάλιστα είχε προταθεί για μερικά από τα πιο σημαντικά βραβεία Οσκαρ, σαρκάζει την υστερία γύρω από τον «κόκκινο κίνδυνο» μέσα από την ιστορία ενός σοβιετικού υποβρυχίου που εξοκείλει σε ένα αμερικανικό νησί. Οι ρώσοι ναύτες βγαίνουν στις ακτές με σκοπό να βρουν βάρκες και να τραβήξουν το υποβρύχιο και να φύγουν, αλλά οι ντόπιοι θεωρούν ότι έχουν πέσει θύματα εισβολής και οργανώνουν την άμυνά τους. Το υπονοούμενο της ρωσικής πρεσβείας είναι σαφές: σχεδόν τρεις δεκαετίες από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ο βρετανός αντικατάσκοπος κατατρύχεται από τον ίδιο φόβο για τον «κόκκινο κίνδυνο». Αβάσιμος ή όχι, κωμικός ή λιγότερο, το ερώτημα που τίθεται είναι ένα: γιατί ο Αντριου Πάρκερ αποφάσισε να προκαλέσει όλον αυτόν τον θόρυβο γύρω από τη Ρωσία; Ηταν μια σχεδιασμένη κίνηση ή ένα επικοινωνιακό λάθος;

Θέλει η MI5 περισσότερους Τζέιμς Μποντ;

Πάλι στην «Γκάρντιαν», η αρθρογράφος και συγγραφέας Μέρι Ντεγιέφσκι επιχειρεί να ανιχνεύσει μερικούς από τους λόγους αυτής της στόχευσης. Η σημερινή Ρωσία, σημειώνει, δεν θυμίζει σε τίποτε την απειλή που ήταν κάποτε –αρκεί να συγκρίνει κανείς τα 70 δισ. δολάρια του ρωσικού αμυντικού προϋπολογισμού με τα 600 δισ. του αμερικανικού. Αν εξαιρέσει κανείς τους λεονταρισμούς της, είναι ένας εύκολος στόχος. Με άλλα λόγια, η Ρωσία δεν είναι Κίνα –πράγμα που σημαίνει ότι έχει ελάχιστο επενδυτικό ενδιαφέρον. Ο βρετανός αρχικατάσκοπος κινήθηκε επομένως εκ του ασφαλούς και για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης. Εχοντας όμως και το βλέμμα στραμμένο προς τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου η Ρωσία έκανε κάτι παραπάνω από αισθητή την παρουσία της στην προεκλογική εκστρατεία με τις επιθέσεις των ρώσων χάκερ στο Δημοκρατικό Κόμμα για τις οποίες η Ουάσιγκτον έχει κατηγορήσει ευθέως τη Μόσχα. Για την αρθρογράφο της «Γκάρντιαν», η Βρετανία έκανε ένα είδος παρέμβασης στις αμερικανικές εκλογές –και ασφαλώς όχι υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει επαινέσει δημοσίως τον Βλαντίμιρ Πούτιν και έχει καλέσει τους ρώσους χάκερ να υποκλέψουν και τα περίπου 30.000 χαμένα e-mail της Χίλαρι Κλίντον.