Ο αντιαμερικανισμός τελικά έχει διασταλτική έννοια για ένα μέρος της Αριστεράς. Επρεπε να περάσουν δεκαεπτά χρόνια από την επίσκεψη Μπιλ Κλίντον στην Αθήνα –και μια διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ –για να επιβεβαιωθεί η παραπάνω αλήθεια.

Ο τότε ένοικος του Λευκού Οίκου ήλθε για είκοσι δύο ώρες στην πρωτεύουσα. Διανυκτέρευσε στο Ιντερκοντινένταλ. Την άλλη μέρα επισκέφθηκε την Ακρόπολη. Βασικά ήλθε σε μια άλλη χώρα, σε ένα άλλο γεωστρατηγικό κάδρο, σε μια άλλη κοινωνία. Στον απόηχο των βομβαρδισμών της Γιουγκοσλαβίας και σε μια στιγμή που εδώ ο εκσυγχρονισμός ως επίδικο και αφήγημα διά χειρός Κώστα Σημίτη έμοιαζε απόλυτα συμπαγής, οι οργανωμένες αντιδράσεις της τότε Αριστεράς δημιουργούσαν μια ρωγμή στην κανονικότητα. Και χάραζαν μια διαιρετική τομή.

Το σχήμα αντιαμερικανισμός – ρεαλισμός επιτεινόταν εκείνη τη στιγμή από την απαγόρευση της πορείας της 19ης Νοεμβρίου προς την αμερικανική πρεσβεία και το κόψιμο του δρόμου στα λουλουδάδικα του Συντάγματος από δρακόντειες δυνάμεις των ΜΑΤ και της Αστυνομίας.

Η πρωτοπορία στη μαζική λαϊκή αντίδραση ανήκε στο ΚΚΕ και στην ΚΝΕ. Το κόμμα του Περισσού προετοιμαζόταν μέρες για να σπάσει την απαγόρευση με επιφυλακή των δυνάμεων περιφρούρησής του –οικοδόμοι, νεολαίοι και ναυτεργάτες –αλλά και με σαφές ακόνισμα της αντικυβερνητικής του ρητορικής. Ο αντιαμερικανισμός χτύπαγε κόκκινο εκείνες τις μέρες –είχε προηγηθεί το γκροτέσκο δικαστήριο κατά Κλίντον και άλλων ηγετών στο Σύνταγμα με δικαστή τον Κώστα Καζάκο (8 Νοεμβρίου 1999).

Με μια ακόμη βασική σημείωση. Πολύ πίσω από τις αλυσίδες των μάχιμων διαδηλωτών του ΚΚΕ –πρώτη γραμμή η τότε γ.γ. της ΚΕ Αλέκα Παπαρήγα –υπήρχαν και συσπειρώνονταν και οι συγκεντρώσεις και των άλλων δυνάμεων της Αριστεράς και του αντιεξουσιαστικού χώρου. Η φωτογραφία της πρώτης γραμμής τού τότε Συνασπισμού εντυπωσιάζει. Ο Γλέζος, ο Παπαγιαννάκης, ο Κωνσταντόπουλος, η Αλφιέρη, ο Αλαβάνος, ο Λυκούδης, πιασμένοι αλυσίδα διαδήλωναν κατά της επίσκεψης Κλίντον.

Μετά από τρεις μέρες ο τότε γραμματέας της ΚΝΕ Νίκος Σοφιανός –με το αιώνιο λευκό μαλλί –έδινε συνέντευξη Τύπου για την επεισοδιακή (όπως τελικώς εξελίχθηκε) πορεία της 19ης του Νοέμβρη. Λεπτομέρεια που σκοτώνει: μαζί του ήταν και ο τότε γραμματέας της Νεολαίας Συνασπισμού Αλέξης Τσίπρας. Δεκαεπτά χρόνια μετά ο νεολαίος του ΣΥΝ είναι σήμερα Πρωθυπουργός της χώρας. Και ετοιμάζεται να υποδεχθεί τον Μπαράκ Ομπάμα στις 15 Νοεμβρίου. Ο τελευταίος θα έλθει με την ιδιότητα του απερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ (θα έχουμε ήδη νέο πρόεδρο στην Αμερική).

Οι χθεσινοί εχθροί, σημερινοί φίλοι

Η κυβέρνηση της πρώτη φορά Αριστεράς και ο κόσμος της τώρα δεν θα διαδηλώσουν με αντιαμερικανική οργή. Βασικά δεν έχει καν εξαγγελθεί από τις δυνάμεις της κάποια διαμαρτυρία για τον Ομπάμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, στη μέχρι τώρα κυβερνητική πορεία του εξάλλου, αναζητεί συμμάχους στο διεθνές στερέωμα, φτιάχνει συμμαχίες, πιάνεται από εσωτερικές αντιθέσεις ή τουλάχιστον προσπαθεί απεγνωσμένα να σταθεί σε μια πολύ εύθραυστη στιγμή για τη μετέωρη χώρα. Οι χθεσινοί εχθροί, σημερινοί φίλοι…

Σε μια φάση που συνεχώς τα κυβερνητικά αφηγήματα μετατοπίζονται και σπρώχνονται χρονικά (με σημείο κομβικό τη διευθέτηση του χρέους και την ποσοτική χαλάρωση), ο αμερικανικός παράγοντας για ένα κομμάτι των κυβερνητικών αξιωματούχων φαντάζει ως σύμμαχος. Η λογική τακτικών υποχωρήσεων (Μπρεστ-Λιτόφσκ) εξάλλου, η λογική συνθηκολόγησης του καλοκαιριού 2015 μετατόπισαν κάθε σταθερά στον πολιτικό άξονα. Ρυμούλκησαν στα νερά της διαχείρισης και του ρεαλισμού το κόμμα της Κουμουνδούρου. Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ εξάλλου γνωρίζουν πως οι ΗΠΑ (Λιου, Χίλαρι) διαδραμάτισαν ρόλο στην παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη το καυτό καλοκαίρι του δημοψηφίσματος. Είναι παράξενο και εντυπωσιακό πώς έχει κατεβάσει τους αντιαμερικανικούς τόνους ακόμη και ο απλός κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ. Η προσδοκία του χρέους μετατόπισε μια ολόκληρη λογική ενώ και η εξωτερική πολιτική του κυβερνώντος κόμματος μπορεί να χαρακτηρίζεται πολύπλευρη αλλά σίγουρα δεν είναι εχθρική απέναντι στον θείο Σαμ. Η προσήλωση στον ατλαντισμό και στο ΝΑΤΟ είναι εμφανής εξάλλου.

Η Αριστερά πέραν του ΣΥΡΙΖΑ

Το ίδιο δεν ισχύει για την πέραν του ΣΥΡΙΖΑ Αριστερά. Είναι επί ποδός κι ετοιμάζεται να «υποδεχθεί» τον Ομπάμα ως εκπρόσωπο του παραδοσιακού εχθρού, του ιμπεριαλισμού. Μια λογική που μπορεί από μέρος του δημόσιου λόγου να χαρακτηρίζεται ως παιδική ασθένεια, έχει όμως υπαρκτές και δίκαιες αφετηρίες. Μιλάμε για μια χώρα όπου κάποτε ακούστηκε το «Στρατηγέ (Βαν Φλιτ), ιδού ο στρατός σας» και ο ίδιος ο Κλίντον στη μακρινή επίσκεψη του 1999 όχι τυχαία ζήτησε συγγνώμη για την ευθύνη και συμμετοχή των ΗΠΑ στο πραξικόπημα των συνταγματαρχών. «Οπωσδήποτε δεν έρχεται γι’ αυτό που επικαλείται η ελληνική κυβέρνηση, δηλαδή για να πει μπράβο στην Ελλάδα για τους πρόσφυγες και πώς επιλύει το προσφυγικό πρόβλημα, ή για να βοηθήσει για τη διαπραγμάτευση. Οι ΗΠΑ έχουν ισχυρά συμφέροντα εδώ στην περιοχή, αυτό το διάστημα όπως βλέπουμε, πολύς κόσμος πάει κι έρχεται, θα έλθουν και πολλοί άλλοι από τα ισχυρά κράτη, τις καπιταλιστικές, ιμπεριαλιστικές δυνάμεις εδώ και βεβαίως θέλουν να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα για τους ανταγωνισμούς τους με τη Ρωσία με άλλες επίσης ισχυρές δυνάμεις στην περιοχή. Αρα (η επίσκεψη Ομπάμα) και μας προβληματίζει και μας ανησυχεί και από αυτήν τη σκοπιά θα πρέπει να το αντιμετωπίσει και να το δει και ο ελληνικός λαός», είπε ο Δημήτρης Κουτσούμπας κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο. «Να υποδεχτούμε τον πρόεδρο των ΗΠΑ όπως του αναλογεί», ανέφερε με νόημα η αντιεξουσιαστική ακτιβιστική ομάδα Ρουβίκωνας σε ανακοίνωσή της. Για κάποιον κόσμο εξάλλου τα πράγματα δεν μετατοπίζονται, ο εχθρός παραμένει ένας.