Αναζήτηση
Επί Τόνι Μπλερ ο Τύπος στο Ηνωμένο Βασίλειο έγραφε για το «Υπουργικό του καναπέ». Ηταν η βρετανική απόδοση του kitchen cabinet –ελληνιστί «Υπουργικό της κουζίνας» –ενός όρου που εφηύραν οι αντίπαλοι του έβδομου αμερικανού προέδρου Αντριου Τζάκσον, για να μπορούν να αναφέρονται υποτιμητικά στους στενούς –και κατά βάση μη εκλεγμένους –συμβούλους του προέδρου που χάρασσαν μαζί με αυτόν την πολιτική της κυβέρνησής του. Η βρετανική παραλλαγή χρωστούσε το όνομά της στην μπλερική συνήθεια να μιλά για στρατηγική στον αναπαυτικό καναπέ του καθιστικού στο 10 της Ντάουνινγκ Στριτ μαζί με ένα φλιτζάνι τσάι. Στην εγχώρια πολιτική αγορά ο όρος έχει περάσει ως «πρωινός καφές».
Οπως και να αποκαλείται, το όργανο είναι άτυπο μεν, με αυξημένες αρμοδιότητες δε. Είναι οι πιο κοντινοί συνεργάτες του εκάστοτε πρωθυπουργού –ή προέδρου. Εκείνοι με τους οποίους συζητά σχεδόν καθημερινά και με τους οποίους σχεδιάζει, μέρα με τη μέρα, την κυβερνητική στρατηγική τόσο σε πολιτικό όσο και σε επικοινωνιακό επίπεδο. Με δυο λόγια, είναι αυτός ο στενός κύκλος ανθρώπων που κάνουν τη δουλειά που θεωρητικώς θα έπρεπε να κάνει το Υπουργικό Συμβούλιο. Τι κι αν υποτίθεται πως όσοι κάθονται γύρω από το δρύινο τραπέζι του Υπουργικού στη Βουλή φέρουν την ευθύνη χάραξης και κυρίως εφαρμογής των κυβερνητικών πολιτικών; Ενίοτε βέβαια προσκαλούνται και υπουργοί στον πρωινό καφέ. Αν πρόκειται να συζητηθεί θέμα της αρμοδιότητάς τους. Σε όλες δε τις εκδοχές του οργάνου, ανεξαρτήτως του πρωθυπουργού που προεδρεύει, εμφανίζεται και ένας δημοσκόπος. Για ευνόητους λόγους.
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι ο πρώτος που καθιερώνει πρωινό καφέ. Ο αστικός μύθος θέλει ως πρώτο διδάξαντα τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι θυμούνται αυτόν του Κώστα Σημίτη. Ισως γιατί το εν λόγω όργανο ταιριάζει καλύτερα στο στυλ του πρωθυπουργού με το μπλοκάκι. Στον σημιτικό πρωινό καφέ συμμετείχαν οι Θόδωρος Τσουκάτος, Τάσος Μαντέλης, Δημήτρης Ρέππας, Γιώργος Πανταγιάς και ο Νίκος Θέμελης. Την παράδοση συνέχισε ο Κώστας Καραμανλής –αν και όχι καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του. Δεν χρειάζεται να υποσημειωθεί ότι τον πρωινό καφέ συντόνιζε ο Θόδωρος Ρουσόπουλος.
Ανάλογο όργανο καθιέρωσε και ο Γιώργος Παπανδρέου που κάθε πρωί περί τις εννιά –σε ώρα ΠΑΣΟΚ πάντα και σίγουρα όχι με την ακρίβεια που ένα αντίστοιχο όργανο συνεδριάζει στο Ελιζέ, στις 08.30 –έπινε καφέ στο Μαξίμου κυρίως με τους Χάρη Παμπούκη, Γιώργο Πεταλωτή, Χρήστο Παπουτσή, Ρεγγίνα Βάρτζελη, Νίκο Αθανασάκη, Κώστα Θέο και ενίοτε τον Γιώργο Ελενόπουλο. Οσο για τον Αντώνη Σαμαρά; Οσοι συμμετείχαν στον πρωινό καφέ στο Μαξίμου δεν ήταν απλώς συνεργάτες του στη Συγγρού αλλά βρίσκονταν στο πλευρό του πολλά χρόνια πριν. Δημήτρης Σταμάτης, Χρύσανθος Λαζαρίδης, Κώστας Μπούρας και Γιώργος Μουρούτης ήταν οι βασικοί.
Η κριτική που θα μπορούσε να ασκηθεί στον περίφημο πρωινό καφέ είναι τόσο παλιά όσο και το «υπουργικό της κουζίνας» του προέδρου Τζάκσον. Και ενυπάρχει στον χαρακτηρισμό. Ο πρώτος που είχε αποκαλέσει έτσι τους συμβούλους του προέδρου Τζάκσον ήταν ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ εκείνη την εποχή, ο οποίος σε ένα γράμμα του έγραφε ότι «το υπουργικό της κουζίνας υπερισχύει αυτού του της αίθουσας υποδοχής».
Η ύπαρξή του υποδηλώνει ένα συγκεντρωτικό ύφος διακυβέρνησης που αγνοεί τους θεσμούς. Αυτό τουλάχιστον υποστήριζαν οι αντίπαλοι του Μπλερ. Το «υπουργικό του καναπέ» είχε βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα όταν κυκλοφόρησε το πόρισμα Μπάτλερ, το πόρισμα δηλαδή μιας επιτροπής της Βουλής των Λόρδων για τις συνθήκες που οδήγησαν στην εισβολή στο Ιράκ. Μια από τις πολλές κατηγορίες που υπήρχαν στις 196 σελίδες του ήταν ότι η χώρα οδηγήθηκε σε πόλεμο όχι ύστερα από απόφαση του υπουργικού της συμβουλίου αλλά με το ΟΚ μιας μικρής ομάδας πρωθυπουργικών συμβούλων. Αναμφίβολα εξωθεσμικό.
