Αναζήτηση
Ο Μάικλ Γουόλτσερ είναι 81 ετών. Δεν ήταν όμως αυτός ο λόγος που υποστήριξε, και για ένα διάστημα συμβούλευε, τον κατά έξι χρόνια μικρότερό του Μπέρνι Σάντερς όταν ο γερουσιαστής από το Βερμόντ διεκδικούσε το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος. Ο φιλόσοφος θεωρούσε τον πολιτικό πιο κοντά στις δικές του ιδέες, πιο συνεπή, ιδεολογικά πιο έντιμο, έναν αυθεντικό αριστερό. Η Χίλαρι, πάλι, ήταν υπερβολικά κοντά στη Γουόλ Στριτ. Από τη στιγμή όμως που η πρώην υπουργός Εξωτερικών έγινε η επίσημη υποψήφια του κόμματός της για την προεδρία, ο Γουόλτσερ δεν το σκέφτηκε δεύτερη φορά και τάχθηκε στο πλευρό της –πόσω μάλλον που, υπό την πίεση του ίδιου του Μπέρνι, η Χίλαρι μετατοπίστηκε σαφώς προς τα αριστερά. Στις τελευταίες συνεντεύξεις του ο ομότιμος καθηγητής του Πρίνστον εξέφραζε τη βεβαιότητα ότι εύκολα ή δύσκολα η Χίλαρι θα το πάρει το ματς. Αλλά όταν του ζήτησα να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις, εμφανίστηκε πιο επιφυλακτικός. «Θα προσπαθήσω» μου είπε, «αλλά δεν έχω πολλά να πω, εκτός του ότι φοβάμαι πολύ».
Συνδιευθυντής του «Dissent», της πιο γνωστής επιθεώρησης της φιλελεύθερης αμερικανικής Αριστεράς, ο Γουόλτσερ έχει γράψει δεκάδες δοκίμια πολιτικής θεωρίας και έχει ασχοληθεί με πολλά ζητήματα της φιλοσοφίας και της πολιτικής, όπως η δικαιοσύνη, η ανεκτικότητα και οι σχέσεις ανάμεσα στην ισότητα και στην ελευθερία. Το πιο συζητημένο βιβλίο του είναι το «Δίκαιοι και άδικοι πόλεμοι» (στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Ιωλκός), το οποίο αρχίζει από τις επιθέσεις των αρχαίων Αθηναίων στη Μυτιλήνη και στη Μήλο κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου και φτάνει στις δολοφονίες αμάχων από τους αμερικανούς στρατιώτες στο Μάι Λάι του Βιετνάμ και τις δύο αμερικανικές εισβολές στο Ιράκ (1991 και 2003). Αλλα βιβλία του που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά είναι το «Περί ανεκτικότητας» (Εκδ. Καστανιώτη), το «Η ηθική εντός και εκτός των συνόρων» (Εκδ. Πόλις) και το «Εξοδος και επανάσταση» (Εκδ. Αρτος Ζωής).
Στις αρχές του 2008 όταν ο Ομπάμα και η Χίλαρι διεκδικούσαν το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος, ο μετέπειτα πρόεδρος που σημείωνε τη μία νίκη μετά την άλλη είχε εξαγγείλει σε μια ομιλία του τη γέννηση μιας νέας αμερικανικής πλειοψηφίας. Τότε ο Γουόλτσερ έλεγε ότι η αμερικανική Αριστερά δεν έχει ζήσει τη διαδικασία πνευματικής ανανέωσης από την οποία πέρασε η Δεξιά τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 και προέβλεπε ότι νικητής τον Νοέμβριο θα αναδεικνυόταν ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών, ο Τζον ΜακΚέιν. Σήμερα ξέρουμε ότι και οι δύο είχαν άδικο. Ο ΜακΚέιν δεν πέρασε ποτέ την πόρτα του Λευκού Οίκου. Και η «νέα αμερικανική πλειοψηφία» που εξέλεξε τον πρώτο μαύρο πρόεδρο στην ιστορία της Αμερικής φαίνεται πως ήταν πρόσκαιρη. Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος η οργή εναντίον του «συστήματος» να οδηγήσει σήμερα στην εκλογή ενός επικίνδυνου λαϊκιστή όπως ο Ντόναλντ Τραμπ. Αρχίζω τις ερωτήσεις ακριβώς από αυτό.
Η αμερικανική κοινωνία ξεχειλίζει από οργή και μίσος και αυτό δεν πρόκειται να εξαφανιστεί στην περίπτωση που η Χίλαρι Κλίντον εκλεγεί πρόεδρος. Ποιος φέρει την ευθύνη; Οι ελίτ; Η παγκοσμιοποίηση; Η ανθρώπινη φύση;
Οι ελίτ φέρουν ευθύνη επειδή επέτρεψαν την αύξηση των ανισοτήτων. Οι δημοκρατικές ελίτ φέρουν ευθύνη επειδή δεν βοήθησαν τα συνδικάτα να οργανωθούν στον δημόσιο τομέα και στον τομέα των υπηρεσιών και επειδή ξέχασαν ποια είναι η εκλογική τους βάση. Υπάρχει όμως και η μακροπρόθεσμη διαδικασία μέσα από την οποία οι ΗΠΑ γίνονται μια πραγματικά πολυφυλετική και πολυπολιτισμική κοινωνία, όπου η παλαιά κατηγορία των WASP (Λευκοί Αγγλοσάξονες Προτεστάντες) αποτελεί πλέον μειονότητα και όπου οι άνδρες πρέπει να μάθουν να μοιράζονται την εξουσία και τις θέσεις εργασίας με τις γυναίκες. Η πολιτική της αντίδρασης, η πικρία, παίζει εδώ σημαντικό ρόλο.
Στην περίπτωση που εκλεγεί ο Τραμπ, ποιος είναι ο μεγαλύτερός σας φόβος;
Ο φόβος μου –ή καλύτερα ο τρόμος μου –είναι γενικότερος. Θα δούμε την αναβίωση της εθνοκεντρικής, ρατσιστικής και σεξιστικής πολιτικής στις ΗΠΑ. Θα δούμε μια σφοδρή επίθεση στα δικαιώματα της ψήφου, σε όλα τα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, αρχίζοντας από την υγειονομική περίθαλψη. Και ένας Θεός ξέρει τι θα δούμε στην εξωτερική πολιτική –μια συμφωνία με τον Πούτιν, πρώτα απ’ όλα, εις βάρος όλων των φίλων μας στην Ανατολική Ευρώπη.
Η Σούζαν Σαράντον λέει ότι δεν θα ψηφίσει τη Χίλαρι γιατί «δεν ψηφίζει με το αιδοίο της». Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ λέει ότι αν ήταν Αμερικανός θα ψήφιζε τον Τραμπ επειδή «ο πραγματικός κίνδυνος είναι η Χίλαρι». Τι συμβαίνει στην Αριστερά ή, ακριβέστερα, σε μια κατηγορία της Αριστεράς; Υπάρχει ένα «σύνδρομο Μπέρνι Σάντερς»; Και πόσο επικίνδυνο είναι;
Ο Μπέρνι έχει κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει τη Χίλαρι, αλλά, ναι, υπάρχει μια δογματική Αριστερά που δεν σκέφτεται με τους όρους του πραγματικού κόσμου, όπως υπάρχουν και οι αυτοαναφορικοί αριστεροί που δεν τους ενδιαφέρει παρά η δική τους ιδεολογική καθαρότητα. Η Σαράντον είναι μια γνωστή ανόητη και ο Ζίζεκ είναι ένας προβοκάτορας και πιθανότατα οπαδός του Πούτιν. Αν είναι επικίνδυνο αυτό το σύνδρομο; Θα το μάθουμε αύριο. Πιστεύω τώρα ότι το ποσοστό των Πρασίνων θα είναι πολύ μικρό.
Τραμπ, Λεπέν, Εναλλακτική για τη Γερμανία, Φάρατζ, Ορμπαν: βλέπετε ένα κοινό νήμα και, κατά συνέπεια, έναν κοινό κίνδυνο;
Ναι, οι άνθρωποι αυτοί έχουν παρόμοιες πολιτικές απόψεις και επενδύουν στο ίδιο εκλογικό σώμα: άνδρες και γυναίκες (αλλά περισσότερους άνδρες από γυναίκες) που πιστεύουν ότι χάνουν έδαφος από τους μετανάστες και τους ανθρώπους διαφορετικής εθνότητας και θρησκεύματος και που, στην πραγματικότητα, είναι θύματα της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής –ή, στην Ευρώπη, μιας οικονομίας υπό την καθοδήγηση των τραπεζιτών, χωρίς διόρθωση από τη σοσιαλδημοκρατία.
Ως θεωρητικός των δίκαιων και άδικων πολέμων, θεωρείτε ότι το μεγαλύτερο λάθος του Ομπάμα ήταν ότι δεν επενέβη στη Συρία;
Το ότι δεν υπερασπίστηκε την κόκκινη γραμμή που ο ίδιος είχε χαράξει στη Συρία, ναι, ήταν ένα μεγάλο λάθος. Οπως και το ότι δεν απάντησε πιο αποφασιστικά (δεν εννοώ στρατιωτικά) στον Πούτιν, στην Ουκρανία. Ελπίζω ότι η Χίλαρι θα είναι λίγο πιο σκληρή και ότι θα υπάρξουν ηγέτες στην Ευρώπη διατεθειμένοι να τη βοηθήσουν (ή, αν είναι υπερβολικά σκληρή, να τη συγκρατήσουν).
