Οι ΗΠΑ μπορεί να εξέλεξαν τον νέο τους πρόεδρο, αλλά η ανθρωπότητα αρχίζει να νοσταλγεί τον παλιό. Τι λέω: ήδη τον έχει νοσταλγήσει.
Υπάρχουν δύο ευρέως διαδεδομένοι μύθοι για τον πρόεδρο Ομπάμα: ότι δεν έκανε τίποτα σημαντικό («ήταν όλο λόγια, καθόλου έργα») και ότι το προεδρικό στυλ του (αυτό το μόνιμο «κουλ υπό πίεση», η οποία πάντως του άσπρισε τα μαλλιά μέσα σε λίγα χρόνια) έκρυβε περισσότερη αδυναμία από ό,τι δύναμη. Και τους δύο αυτούς μύθους τούς διαλύει η πραγματικότητα, αν θελήσει κανείς να την κοιτάξει πέρα από κλισέ και συναισθηματισμούς.
Σε επίπεδο έργου, ο Ομπάμα δεν άλλαξε βέβαια τον κόσμο, ούτε καν τις ΗΠΑ, ούτε καν την πολιτική στην Ουάσιγκτον. Ωστόσο και μόνο με τις τέσσερις μεγάλες επιλογές – αποφάσεις του αφήνει ανεξίτηλο στίγμα.
Πλοήγηση της αμερικανικής οικονομίας μέσα στην κρίση που κληρονόμησε από τις πρώτες μέρες της προεδρίας του: κάνοντας ακριβώς το αντίθετο από ό,τι έκανε η Ευρωπαϊκή Ενωση –ξοδεύοντας και προωθώντας έργα υποδομής μέσα στην κρίση –διέσωσε εκατομμύρια θέσεις εργασίας, διατήρησε τη δυναμική της ατμομηχανής του πλανήτη και γλίτωσε το παγκόσμιο σύστημα από πλήρη διάλυση.
Πρώτη εφαρμογή –έστω με πολλές ατέλειες, αλλά και παρά τις λυσσώδεις αντιδράσεις –ενός συστήματος προστασίας υγείας για εκατομμύρια συμπολίτες του που το στερούνταν: αν αναζητούμε το ανθρώπινο πρόσωπο της σοσιαλδημοκρατίας, δεν χρειάζεται να ψάξουμε αλλού.
Υιοθέτηση, υλοποίηση και ανάληψη ηγετικού ρόλου στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής: η ενεργειακή αυτονομία με πράσινο χρώμα για τη χώρα του και η παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα δεν θα γίνονταν χωρίς τον συγκεκριμένο πρόεδρο και σηματοδοτούν ήδη με θετικό τρόπο το μέλλον.
Ειρηνική, κατά το δυνατόν, επίλυση των παγκόσμιων διαφορών: το ζύγισμα θέσεων και συνεπειών, ο μετριοπαθής και ανοιχτός στη διαφορετικότητα λόγος, η αποφυγή ανάμειξης σε πολεμικές συρράξεις αποτελούν την πιο συζητήσιμη (κάποιοι τη θεωρούν αιτία της ανάδειξης του Ισλαμικού Κράτους και της ενίσχυσης του φονταμενταλισμού) αλλά και την πιο χαρακτηριστική σφραγίδα της προεδρίας του.
Στον Ομπάμα το ύφος ήταν ήθος. Θα αρκούσαν ίσως η σύγκριση του απερχόμενου προέδρου με τους εγχώριους και τους διεθνείς ηγέτες, η δημοτικότητά του στα μάτια ενός εγγενώς δύσπιστου κοινού στο τέλος της θητείας του, το γεγονός ότι στα διαλείμματα από το βρώμικο κονταροχτύπημα, η φετινή εκστρατεία ουσιαστικά περιστράφηκε γύρω από τη συνέχιση ή το αναποδογύρισμα της «κληρονομιάς Ομπάμα». Θέλω να προσθέσω και κάτι ακόμα: σε εποχή έκπτωσης της πολιτικής και τραγικής έλλειψης στιβαρότητας διεθνώς (σκεφτείτε την Ευρώπη), ο άνθρωπος αυτός εισέφερε αξιοπρέπεια όχι με τα λόγια, όπως πολλοί λένε, αλλά με τον τρόπο που πολιτεύτηκε. Ετσι, ίσως έμμεσα, δικαίωσε τις πρωτοφανείς ελπίδες που είχαν εναποτεθεί στην εκλογή του.
Αν διάδοχός του είναι η Χίλαρι, όπως εύχεται όλος ο πλανήτης, ο Ομπάμα απλώς θα μας λείψει. Αν νικήσει ο Τραμπ, θα αυξηθεί όχι μόνο η ανάγκη για τον Ομπάμα αλλά και η υστεροφημία του. Αλλά θα είναι πολύ πικρό και πολύ αχρείαστο.
Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος
