Και ξαφνικά σκαρφαλώνουν δύο μύθοι του Χόλιγουντ στη (θεατρική) σκηνή. Δύο πρότυπα μάλιστα ανδρικής –ευαίσθητης –ομορφιάς στις δόξες της Μέκκας του αμερικανικού κινηματογράφου: ο πρόωρα χαμένος Τζέιμς Ντιν και ο βασανισμένος από το «κοστούμι» που του είχαν επιβάλει, βουτηγμένος στο αλκοόλ και τα χάπια Μοντγκόμερι Κλιφτ. Στη μία περίπτωση, το σκαρφάλωμα του μύθου Τζέιμς Ντιν στη σκηνή συμπίπτει και με το σκηνοθετικό ντεμπούτο του εγχώριου βιογράφου του, του ποιητή, συγγραφέα 24 βιβλίων, στιχουργού, μουσικού παραγωγού στο Τρίτο Πρόγραμμα και εκδότη –επί 35 χρόνια –της λογοτεχνικής περιοδικής έκδοσης «Οδός Πανός», Γιώργου Χρονά.
Πώς κι έτσι; Χρειαζόμαστε τους μύθους στη σκηνή (μας); «Δεν έχουμε ανάγκη από μύθους αλλά από ήρωες και από πρότυπα. Και ήρωες είναι οι απλοί άνθρωποι που παλεύουν να τα βγάλουν πέρα με 300 ευρώ ή οι άνθρωποι του θεάτρου που προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους στα δύσκολα» τοποθετείται ο σκηνοθέτης του «Κλιφτ» του ισπανού συγγραφέα Αλμπέρτο Κονεχέρο, Δημήτρης Καρατζιάς, «ψυχή» του θεατρικού πολυχώρου Vault (όπου θα ανεβεί τον Δεκέμβριο). «Στην παράστασή μας αποκαθηλώνεται ο μύθος, αλλά γίνεται ήρωας ο άνθρωπος».
Στην περίπτωση του «Τζέιμς Ντιν» κατά Γιώργο Χρονά, που θα παρασταθεί από 14 Νοεμβρίου στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, η απάντηση συνοψίζεται στη φράση του θεωρούμενου ως άγγλου ποιητή –επειδή έγραφε στα αγγλικά –Δημητρίου Καπετανάκη στο φινάλε του έργου: «Οι θεοί δεν πέθαναν, κοιμούνται μόνον». Είναι όμως εποχή για Τζέιμς Ντιν; «Είναι η εποχή του, επειδή είναι μια εποχή ασκήμιας και αθλιότητας, όπου λανσάρεται το άσχημο για ωραίο» όπως το θέτει ο Γιώργος Χρονάς, που εκτός από την (πλούσια) μουσική επιμέλεια της παράστασης του έργου του θα ερμηνεύσει και τον σιωπηλό ρόλο ενός μπάτλερ του Ντιν (όπως και ο Αλέξανδρος Αλεξάνδρου). «Το έργο αυτό λανσάρει την ωραιότητα, την οποία πρέπει να προσπαθούμε να σώσουμε ακόμη και σε βαθύ γήρας». «Ο κόσμος γέννησε εξουσίες, παραεξουσίες και κακοποιούς» προσθέτει, χειμαρρώδης. «Μέσα από τον Τζέιμς Ντιν προσπαθούμε να πλάσουμε ένα λουλούδι ωραιότητας και αθωότητας». Με άξονα το παιδί του συνεργείου και βοηθό οδοντοτεχνίτη, που έγινε σούπερ σταρ το ’50, προτάθηκε για δύο Οσκαρ, έπαιξε σε τηλεοπτικές σειρές, πιέστηκε από τον Ελία Καζάν να είναι «ντελικάτος, άγριος και παράξενος» όπως μου λέει ο Γιώργος Χρονάς, και ξεψύχησε στα 24 του τρέχοντας με 136 χιλιόμετρα την ώρα, προτού καν προλάβει να ολοκληρώσει τον «Γίγαντα», μία από τις τέσσερις ταινίες του, για να αναληφθεί στη σφαίρα του μύθου.
Πιστός στη ρήση του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα «και με ένα καρότσι στήνεις παράσταση», ο Γιώργος Χρονάς ζήτησε από τη σκηνογράφο Εβελιν Σιούπη να διαλέξει κάποια από τα παλιά του έπιπλα για το σκηνικό μιας παράστασης που, κατά κάποιον τρόπο, προβοκάρει τον ίδιο τον ήρωα και τον μύθο. Ξεκινάει άλλωστε με τη φράση: «Αφού θες να μας πεις απόψε ποιος είναι ο Τζέιμς Ντιν, πες μας. Ας πάει πίσω η δουλειά στο συνεργείο». Με αυτή την έννοια, κατά τον Γιώργο Χρονά, ο Ντιν «είναι ένα ωραίο, τρελό αγόρι τού σήμερα». Εξού και εκείνος που θα τον ενσαρκώσει επί σκηνής είναι ένα αγόρι από το Περιστέρι, ο Αγησίλαος Σιούνας. Με τον έρωτα της ζωής του Τζέιμς Ντιν, την Αννα Μαρία Πιεράντζελι, να ενσαρκώνεται από τη χορογράφο Δανάη Δημητροπούλου. Μιλώντας για το «πλατωνικό όνειρό» του, το θεατρικό ανέβασμα του έργου του «Το όνομά μου είναι Τζέιμς Ντιν», ο Γιώργος Χρονάς θεωρεί ότι «τώρα αποκτά οστά» και δηλώνει «αντίθετος στον τραβεστισμό στην τέχνη και στη ζωή», εννοώντας την επιβολή ενός ρόλου-ρούχου στον πρωταγωνιστή. Προτιμά να είναι ο Τζέιμς Ντιν.
ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΛΙΦΤ. Ο Δημήτρης Καρατζιάς, από την πλευρά του, επιλέγει για τη θεατρική ενσάρκωση του σχεδόν παραιτημένου, μετά το ατύχημα που του στοίχισε την πολυθρύλητη ομορφιά του προσώπου του, Μοντγκόμερι Κλιφτ των 17 ταινιών, τον Ορέστη Τζιόβα (που θα ξυρίσει το μουστάκι). Η έλευση στην Αθήνα, πρόσφατα, του συγγραφέα Αλμπέρτο Κονεχέρο (η εμφυλιακή «Σκληρή πέτρα» του παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Θέατρο Κιβωτός, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ασπιώτη και μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, όπως και το «Κλιφτ») τον βοήθησε να στήσει τη χειμαρρώδη εξομολόγηση για όσα τον πίεσαν και τον έφτασαν εκεί, σε μια παράσταση που μόνο αγιογραφία δεν είναι.
«Μιλάει για το πόσο το Σύστημα του Χόλιγουντ μπορεί να καταστρέψει ζωές, για όλο αυτό τον πόνο, τον ανταγωνισμό και την πίεση που ένιωσε ο Μοντγκόμερι Κλιφτ, ως κινηματογραφικό ίνδαλμα, για να κρατήσει τη θέση του σταρ. Ολα αυτά δηλαδή που νιώθουν οι καλλιτέχνες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή». Και στην επωδό του ο Δημήτρης Καρατζιάς είναι κάθετος: «Το γκλίτερ των μύθων του Χόλιγουντ στην Ελλάδα του 2016 έχει τελειώσει. Μας χρειάζονται άλλα. Ηρωες, παρά μύθοι».
Ισως να μας χρειάζεται μόνο ένα «λουλούδι ωραιότητας και αθωότητας», που ήταν κατά τον Γιώργο Χρονά ο Τζέιμς Ντιν. Ισως και τα λόγια του, σε πέντε ποιήματά του που θα ακούγονται στην παράσταση στα αγγλικά, συν δύο του συγγραφέα και σκηνοθέτη (μαζί με τραγούδια των Πολ Ανκα, Πεπίνο Γκαλιάρντι, Νιλ Σεντάκα και Τζένης Βάνου, με φόντο κινηματογραφικά αποσπάσματα). Ισως και μόνο μια ποιητική φράση του Ντιν: «Ονειρέψου σαν να πρόκειται να ζήσεις για πάντα, ζήσε σαν να πρόκειται να πεθάνεις σήμερα».
INFO
«Τζέιμς Ντιν» σε σκηνοθεσία Γιώργου Χρονά, από 14 Νοεμβρίου στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. «Κλιφτ» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά, τον Δεκέμβριο στον πολυχώρο Vault
