Τζόνι Κας, ο ποιητής με τα μαύρα

Ενα από αυτά μοιάζει σαν να γράφτηκε λίγο πριν από το τέλος. Εξού και οι στοχασμοί πάνω σε ζητήματα όπως η θνητότητα ή η υστεροφημία. «Μου λες να αφανιστώ / σαν τα άνθη που αγαπώ» λέει ένας στίχος του (σε επιεικώς ελεύθερη μετάφραση), ενώ ένας άλλος συμπεραίνει πως «Τα δέντρα όμως που φύτεψα / ακόμα είναι νέα / τ’ άσματα που τραγούδησα / θα τραγουδιούνται ακόμα». Το χειρόγραφο έχει και τον γραφικό χαρακτήρα ενός ηλικιωμένου, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι ο δημιουργός του δεν έγραφε από παλιά: το ποίημα με τίτλο «Για πάντα» είναι μόνο ένα από τα 41 του αμερικανού θρύλου της κάντρι Τζόνι Κας, που κυκλοφορούν αυτή την εβδομάδα με τον τίτλο: «Forever Words: The Unknown Poems» από τις εκδόσεις Blue Rider. Η επιμέλεια που έκανε ο Πολ Μολντούν, καθηγητής του Πρίνστον και κάτοχος βραβείου Πούλιτζερ για τα δικά του λυρικά κατορθώματα, σήμαινε μεταξύ άλλων το ξεσκαρτάρισμα 200 ποιημάτων του Κας, από διάφορες ηλικίες και σε ποικίλα στάδια ολοκλήρωσης. Ενα από αυτά προέρχεται από όταν ο μουσικός ήταν δώδεκα. Ο τίτλος του είναι: «Τα πράγματα που μας τρομάζουν».

ΒΑΘΥΤΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ. «Θέλω το κοινό να αποκτήσει μια βαθύτερη κατανόηση του πατέρα μου, πέρα από τον εμβληματικό, άνετο, μαυροφορεμένο τύπο» έλεγε σχετικά ο Τζον Κάρτερ Κας, ο γιος του Τζόνι και της Τζουν Κάρτερ. Τα ποιήματά του «Forever Words» φαίνεται να το καταφέρνουν: το «You never knew my mind» συμπυκνώνει την πικρία του ανδρός κατά τη διάρκεια του χωρισμού με την πρώτη του γυναίκα Βίβιαν Λιμπέρτο, ενώ το «Don’t make a movie about me» τα βάζει με το Χόλιγουντ –έστω κι αν υπογείως κάνει μερικές προτάσεις στον ενδεχόμενο σκηνοθέτη της ζωής του. Το «Going, going, gone» είναι μια επώδυνη καταγραφή των συνεπειών των καταχρήσεων («σκόνες, χάπια, υγρά, δισκία / καπνός, ατμός, αέρια / η αποπληρωμή στο τέλος είν’ η ίδια»), ενώ δεν λείπουν και οι περιπτώσεις που ο Κας συνδιαλέγεται με παλαιότερο τραγούδι του: το «Don’t take your gun to town» του 1980 διαφέρει από το «Don’t take your guns to town» του 1958, στον βαθμό που ο πιστολάς πρωταγωνιστής είναι τη δεύτερη φορά κάπως πιο εγκρατής.

ΣΤΙΧΟΙ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ. Οχι ακριβώς απροσδόκητα, ο πρόλογος του Πολ Μολντούν εντάσσει τον Κας σε μια ποιητική παράδοση με ρίζες στις σκωτσέζικες μπαλάντες, αλλά και εγείρει το θέμα που τόσο συζητιέται μετά τη βράβευση του Μπομπ Ντίλαν με το Νομπέλ λογοτεχνίας: μπορούν ποτέ στίχοι τραγουδιών να είναι εφάμιλλοι της ποίησης; Μπορούν να σταθούν εκτός μουσικού πλαισίου; Το πρώτο ερώτημα θα το απαντήσουν όσοι σκύψουν πάνω από την απλή γλώσσα και το καθαρό μέτρο των ποιημάτων του Κας. Το δεύτερο ίσως αυξηθεί κατά ένα ακόμα: το ίδρυμα που διαχειρίζεται την πνευματική κληρονομιά του μουσικού, ήδη ετοιμάζει ένα άλμπουμ με τα εν λόγω ποιήματά του μελοποιημένα από ομοτέχνους του όπως ο Κρις Κριστόφερσον, ο Κρις Κορνέλ ή ο Τζέιμι Τζόνσον.