Ηχηρή προειδοποίηση απέναντι στην άνοδο του εθνικισμού, του ρατσισμού και των ακροτήτων μετά το Brexit και τις αμερικανικές εκλογές, απηύθυνε ο Μπαράκ Ομπάμα κατά την ομιλία του στο Μέγαρο Μαξίμου. «Πρέπει να ορθώσουμε το ανάστημά μας απέναντι στο “εμείς εναντίον των άλλων”, απέναντι σ’ έναν χοντροκομμένο εθνικισμό και στους διαχωρισμούς που βασίζονται σε φυλές, θρησκεία ή εθνικότητα, τις οποίες τόσο οδυνηρά γνωρίζουμε στις ΗΠΑ» τόνισε ο αμερικανός πρόεδρος απευθυνόμενος τόσο στο εσωτερικό της χώρας του όσο και στην Ευρώπη.

Σε ερώτηση αν αισθάνεται υπεύθυνος για την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, ο απερχόμενος πρόεδρος απάντησε ότι «εξεπλάγην από το αποτέλεσμα των εκλογών στις ΗΠΑ» και πρόσθεσε: «Ακόμα και σήμερα δεν νιώθω υπεύθυνος για τις δηλώσεις του νεοεκλεγέντος προέδρου, για το τι λέει και τι κάνει. Ως πρόεδρος των ΗΠΑ οφείλω να διασφαλίσω την ομαλή μετάβαση και να καταθέσω στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο και στον αμερικανικό λαό τις καλύτερες ιδέες μου για το πώς μπορούμε προχωρήσουμε προς τα εμπρός».

Και συνέχισε: «Αν εγώ είδα θυμό, άγχος, αγωνία στους Αμερικανούς; Ναι, βεβαίως, το είδα. Το διαπίστωσα. Πρώτα από όλα χρειάστηκε να ανακάμψουμε από την μεγαλύτερη οικονομική ύφεση από το 1929. Οι τιμές των ακινήτων κατακρημνίστηκαν, άλλοι έχασαν τις συντάξεις τους και τις δουλειές τους. Ομως σταθήκαμε στα πόδια μας. Ανακάμψαμε, αλλά έμεινε πίσω ο φόβος και το άγχος σε πολλούς ανθρώπους. Πολλοί είχαν την εντύπωση πως το παιχνίδι ήταν φτιαγμένο υπέρ της Γουόλ Στριτ για να προστατεύσουμε συμφέροντα στις ΗΠΑ. Είναι μια άποψη που έχει πολλούς οπαδούς. Ακούσατε και τις θέσεις των Ρεπουμπλικανών, είδατε και τι κυκλοφορούσε μέσα. Μερικές από τις θέσεις αυτές είναι ανησυχητικές. Δεν αντικατοπτρίζουν καν πραγματικά γεγονότα. Ομως, χρησιμοποιήθηκαν αποτελεσματικά εντέλει για να κινητοποιήσουν το κόσμο προς λάθος κατεύθυνση. Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος, ο κ. Τραμπ, διεύρυνε την εκλογική του βάση χάρη σε τέτοιου είδους δηλώσεις και κηρύγματα και κέρδισε τις εκλογές».

Ο απολογισμός. Ο 44ος πρόεδρος των ΗΠΑ δεν παρέλειψε να κάνει και αυτοκριτική: «Να σας πω την αλήθεια; Η βασική μου προτεραιότητα τα τελευταία 8 χρόνια ήταν να αυξήσουμε τους μισθούς, να επενδύσουμε στις υποδομές, να διασφαλίσουμε ότι ο κόσμος έχει πρόσβαση σε καλή εκπαίδευση και να είναι έτοιμος για το μέλλον. Ολα αυτά ήταν προτεραιότητες που αν τις υλοποιούσαμε θα μας βοηθούσαν να αντιμετωπίσουμε την οικονομική πίεση. Δεν κατάφερα, βεβαίως να πείσω το Κογκρέσο, όπου δεσπόζουν οι Ρεπουμπλικανοί, να περάσει πολλά από αυτά τα μέτρα. Ο κόσμος στην Αμερική ίσως τελικά πραγματικά πίστεψε ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Οτι πρέπει να αλλάξουν τα πάντα. Ο χρόνος θα δείξει και με μας και με το Brexit αν οι διεθνείς εξελίξεις τελικά εξέφραζαν αυτούς τους ανθρώπους που ψήφισαν υπό το καθεστώς του φόβου. Δεν ξέρω, θα δείξει ο χρόνος. Εγώ θα μπορούσα να υποστηρίξω ότι οι δικές μας οι πολιτικές ήταν οι σωστές. Οτι η οικονομική μας ανάπτυξη, ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν υψηλότερος από ό,τι σε άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες. Οτι οι Αμερικανοί περνούν σήμερα καλύτερα από ό,τι πριν από χρόνια. Ακόμη και αυτοί που ψήφισαν τον Τραμπ είναι σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι πριν από 8 χρόνια».

Σκληρές αποφάσεις. Αποφεύγοντας να κάνει ευθείες συγκρίσεις μεταξύ του δημοψηφίσματος στη Βρετανία και των αμερικανικών εκλογών ο Μπαράκ Ομπάμα μίλησε για τα κοινά που έχουν οι ανεπτυγμένες οικονομίες αλλά εκδηλώνονται με τρόπο διαφορετικό: «Η παγκοσμιοποίηση, σε συνδυασμό με την τεχνολογία και τις εξελίξεις, σε συνδυασμό με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη ροή των πληροφοριών. Ολα αυτά ανατρέπουν εκ βάθρων τις ζωές των ανθρώπων. Παραδείγματος χάριν, κλείνει ένα εργοστάσιο και ξαφνικά μια ολόκληρη πόλη δεν έχει δουλειά. Χάνει τη βασική πηγή εισοδήματος. Αλλά και ψυχολογικά. Υπάρχει αβεβαιότητα. Ο κόσμος είναι πιο αβέβαιος. Δεν έχουμε μία σαφή εικόνα της εθνικής μας ταυτότητας. Και ο τρόπος που ζούμε αρχίζει να φαίνεται διαφορετικός. Χάνουμε τον προσανατολισμό μας. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτά ευνόησαν τον λαϊκισμό και τα λαϊκιστικά κινήματα σε πολλά μέρη του κόσμου και στην Ευρώπη βεβαίως. Το μάθημα που εγώ συνήγαγα είναι κοινό για όλες τις χώρες. Οτι ζητήματα, προβλήματα όπως η ανισότητα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Πρέπει κάτι να κάνουμε για τη μετακίνηση της οικονομικής δραστηριότητας, την εξαγωγή των βιομηχανιών μας. Πρέπει κάτι να κάνουμε με τον φόβο ότι τα παιδιά μας δεν θα τα καταφέρουν στη ζωή τους τόσο καλά όπως εμείς. Δεν θα ζήσουν τόσο καλά όσο εμείς. Αυτά πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε δραστικά. Να πάρουμε σκληρές αποφάσεις. Αλλιώς ο φόβος θα κυριεύσει τους πάντες με τρόπο αντιπαραγωγικό και οι άνθρωποι θα αρχίσουν να στρέφονται εναντίον των άλλων ανθρώπων».

«Θα βγούμε κερδισμένοι». Ο 55χρονος πολιτικός, παρά τις ζοφερές διαπιστώσεις, επέλεξε να κλείσει με αισιόδοξο τόνο: «Μπορεί να μην κερδίζουμε πάντα, αλλά είμαι βέβαιος ότι μακροπρόθεσμα θα βγούμε κερδισμένοι διότι οι κοινωνίες ενώνονται γύρω από αξίες και ιδανικά. Αυτές οι κοινωνίες θα είναι και οι πιο επιτυχημένες σε σύγκριση με τις άλλες».