Ο Μπαράκ Ομπάμα επισκέφθηκε το Βερολίνο για πρώτη φορά το 2008 ως υποψήφιος πρόεδρος· ήθελε τότε να μιλήσει στην Πύλη του Βρανδεμβούργου. Αλλά η Μέρκελ δεν το επέτρεψε. Ηταν η αρχή μιας σχέσης που ξεκίνησε μετ’ εμποδίων και κατέληξε σε μια από τις στενότερες φιλίες που συνέδεσαν ποτέ ηγέτες των ΗΠΑ και της Γερμανίας. Η σκηνή μπροστά στο σύμβολο του επανενωμένου Βερολίνου στήθηκε μόλις το καλοκαίρι του 2013 για τον Ομπάμα. Στη γερμανική πρωτεύουσα κλείνει ουσιαστικά η αυλαία για τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα. Στο διάστημα που μεσολάβησε, η Ανγκελα Μέρκελ έγινε η «καλύτερη φίλη του», με την οποία διαχειρίστηκε μια σειρά από κρίσεις, από την κατάρρευση της Lehman Brothers και την ευρωκρίση μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη Συρία. Η σχέση τους άντεξε και στην τρικυμία που προκάλεσαν οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ παρακολουθώντας ακόμα και το προσωπικό κινητό της καγκελαρίου. «Αυτά δεν γίνονται με τίποτα μεταξύ φίλων» αντέδρασε η Μέρκελ, αλλά δεν έκοψε την επαφή με την Ουάσιγκτον.

Με την είσοδο του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο ανοίγει μια νέα σελίδα στις σχέσεις Βερολίνου – Ουάσιγκτον, αλλά και στις σχέσεις Ευρώπης – ΗΠΑ. Για την ομαλότερη δυνατή μετάβαση στη νέα εποχή έρχονται αύριο στο Βερολίνο και οι ηγέτες της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, της Βρετανίας Τερίζα Μέι, της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι, της Ισπανίας Μαριάνο Ραχόι για μια κοινή συνάντηση στην καγκελαρία με Ομπάμα και Μέρκελ.

Ο αμερικανός πρόεδρος και η γερμανίδα καγκελάριος είχαν ήδη χθες το βράδυ εκτός προγράμματος «ανεπίσημο δείπνο» στο ιστορικό ξενοδοχείο Αντλον όπου κατέλυσαν ο Ομπάμα και η αποστολή του.

Ο Ομπάμα προσπάθησε ήδη από την Αθήνα να διασκεδάσει την ανησυχία των Ευρωπαίων διαβεβαιώνοντας ότι και με την εκλογή του Τραμπ το ΝΑΤΟ θα παραμείνει σταθερός πυλώνας της αρχιτεκτονικής άμυνας και ασφάλειας της Δύσης. Ομπάμα και Μέρκελ δίνουν και το πολιτικό περιεχόμενο της επόμενης ημέρας στις ευρωατλαντικές σχέσεις. Με κοινό τους άρθρο στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Βίρτσαφτς-Βόχε» στο τεύχος που κυκλοφορεί την Παρασκευή, τονίζουν τη σημασία της ευρωατλαντικής συνεργασίας και της ανοιχτής οικονομίας της αγοράς –τη σημασία που έχει να μην περιχαρακωθεί ο σύγχρονος κόσμος. Ούτε υπό τον Ντόναλντ Τραμπ. «Επιστροφή στον κόσμο πριν από την παγκοσμιοποίηση δεν θα υπάρξει», τονίζουν Μέρκελ και Ομπάμα, «Γερμανοί και Αμερικανοί πρέπει να αξιοποιήσουν τη δυνατότητα να διαμορφώσουν την παγκοσμιοποίηση με βάση τις δικές μας αρχές και αξίες». Οι αναφορές στην ανάγκη προστασίας του ελεύθερου εμπορίου, των δημοκρατικών αξιών και του κλίματος είναι ένα σαφές μήνυμα στήριξης του Ομπάμα στη Μέρκελ κόντρα στον Τραμπ. Η υπογραφή της Μέρκελ υποδηλώνει και την πρόθεσή της να διεκδικήσει μια ακόμη θητεία στην καγκελαρία της Γερμανίας.

Ακούσαμε, συνεχίζουμε

Χωρίς πρακτικό αντίκρισμα μένουν οι δηλώσεις υποστήριξης του απερχόμενου αμερικανού προέδρου για το ζήτημα του χρέους της Ελλάδας. «Καταγράψαμε ότι ο αμερικανός πρόεδρος επισήμανε τη σημασία της ελάφρυνσης του χρέους της Ελλάδας» απάντησε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στο Βερολίνο, παραπέμποντας στο Eurogroup του Μαΐου. Εκεί, σημείωσε, αποφασίστηκε ένας «σαφής οδικός χάρτης ακριβώς γι’ αυτό το θέμα». Στον χάρτη αυτόν καθορίζονται τα επόμενα βήματα «για βραχυπρόθεσμα μέτρα και αργότερα το 2018 η προοπτική για μεσοπρόθεσμα μέτρα». Και από το υπουργείο Οικονομικών ήρθε η απάντηση ότι «δεν υπάρχει καμία νέα εξέλιξη, η θέση μας παραμένει η ίδια και δεν αλλάζει με την επίσκεψη του προέδρου Ομπάμα».

Η Μέρκελ δεν δέχεται την κριτική περί λιτότητας. Στην ερώτηση των «ΝΕΩΝ» τι πιθανότητες δίνει στον Ομπάμα να πείσει τη Μέρκελ για τη θέση του ότι «η λιτότητα από μόνη της δεν φέρνει ανάπτυξη», ο εκπρόσωπος της καγκελαρίου ανέπτυξε τη γερμανική οπτική περί ανάπτυξης: «Για να υπάρξει μακροπρόθεσμα βιώσιμη ανάπτυξη, χρειάζονται αφενός υγιή δημοσιονομικά και αφετέρου οι απαραίτητες δομικές μεταρρυθμίσεις –σε αυτήν τη βάση διαμορφώσαμε και την πολιτική για την Ελλάδα».

Ιδια γραμμή και με Τραμπ

Η Μέρκελ είχε διαφορετική γραμμή από τον Ομπάμα για την Ελλάδα. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε συγκρούστηκε συχνά και δημόσια για το ελληνικό ζήτημα με τον αμερικανό ομόλογό του Τζακ Λιου. Ο Ομπάμα και ο Λιου φεύγουν. Η Μέρκελ και ο Σόιμπλε όμως μένουν, τουλάχιστον για τους εννέα μήνες της επόμενης κυβέρνησης Τραμπ. Κανείς στο Βερολίνο δεν γνωρίζει αυτή τη στιγμή ποια γραμμή θα ακολουθήσει ο Τραμπ και ο υπουργός Οικονομικών που θα επιλέξει. Ωστόσο, επίσημες δηλώσεις και ανεπίσημες επισημάνσεις κύκλων της γερμανικής κυβέρνησης προεξοφλούν ότι η γραμμή που ακολουθείται για την Ελλάδα θα παραμείνει και με την κυβέρνηση Τραμπ. Και αν με τον Ομπάμα υπήρχε έστω και μια περίπτωση να τελεσφορήσουν οι πιέσεις προς το Βερολίνο, με τον Τραμπ δεν υπάρχει καμία.