Tο χέρι –και η ενόραση –του ζωγράφου έχει μεγάλη σημασία. Μια νεκρή φύση του Πολ Σεζάν δεν είναι –τρόπος του λέγειν –δύο μήλα και δύο πορτοκάλια σε ένα βαθύ πιάτο. Αλλά ένα σπάνιο έργο τέχνης.
Υπό την έννοια αυτή, η ματιά του Μπαράκ Ομπάμα επάνω στη σύγχρονη Ελλάδα ενείχε μια μεταβλητή γεωμετρία ανάμεσα σε πολιτικά, οικονομικά, ιστορικά και πολιτισμικά μεγέθη –μια γεωμετρία πολύ ανώτερη στη σύλληψη και την εκτέλεσή της από τα έργα τοπικών καλλιτεχνών της δημόσιας ζωής. Η ομιλία του απερχομένου αμερικανού προέδρου έδωσε νόημα σε μια διαλυμένη χώρα, την Ελλάδα, και ιχνογράφησε ένα εμπροσθοβαρές αφήγημα. Οχι ότι η τρέχουσα κυβέρνηση είναι σε θέση να το υπηρετήσει εύκολα. Αλλά ο Ομπάμα το έδειξε.
Ασφαλώς είναι άλλο να είσαι αρχηγός κι άλλο να είσαι ηγέτης. Ακόμη και η ηγεσία όμως έχει προχωρημένες εκδοχές. Υπάρχει η ηγεσία που εμπνέει και η ηγεσία που μεταμορφώνει. Ο Ομπάμα, το διαπιστώσαμε ξανά χθες, είχε και τα δύο. Μόνο που η οκταετία του μπορεί να αποσόβησε τα χειρότερα της κρίσης, αλλά δεν μεταμόρφωσε την κοινωνία σε βαθμό που να πείσει τη λευκή μεσαία τάξη, η οποία πιέζεται αφόρητα από την παγκοσμιοποίηση, ότι μπορεί να εμπιστευθεί τη Χίλαρι Κλίντον. Οι θυμωμένοι και φοβισμένοι λευκοί ψηφοφόροι προτίμησαν μια αρνητική ψήφο διαμαρτυρίας –και η συνέχεια είναι γνωστή. Στην ομιλία του ο Ομπάμα μίλησε εκτενώς για την ωμή πραγματικότητα της διεθνούς οικονομίας και έβαλε τη νίκη Τραμπ στα συμφραζόμενά της.
Από εκεί και πέρα, η ομιλία ήταν ένας ύμνος στη δημοκρατία και στο μέλλον της. Σε μια χώρα όπου η δημοκρατία έχει τα τελευταία χρόνια λιγοστέψει. Ο αμερικανός πρόεδρος το είπε όμως ωραία: Κάθε γενιά πρέπει να κερδίσει την πρόοδο και να ανακτήσει ό,τι από τα θεσμικά πάει να χαθεί.
