Αναζήτηση
Ο Ομπάμα επέλεξε τη γενέτειρα της δημοκρατίας για να κάνει ένα εμπνευσμένο εγκώμιο στο δημοκρατικό πολίτευμα. Για να κάνει έναν απολογισμό μιας γενικά επιτυχημένης προεδρίας, υπερασπιζόμενος την υστεροφημία του. Και να φωταγωγήσει για την Ελλάδα την έξοδο από τη κρίση. Με τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων από εμάς και την ελάφρυνση του χρέους από τους ευρωπαίους.
Ηταν μια ιστορική ομιλία επειδή ένας πεπεισμένος φιλελεύθερος ιδεαλιστής εξήγησε με μακροϊστορικούς όρους γιατί οι αρχές και οι αξίες της δημοκρατίας βρίσκονται στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Με τη σύνδεση του νήματος των αξιών του δημοκρατικού πολιτεύματος από την Αθήνα του Περικλή, στον Διαφωτισμό, στους ιδρυτές της αμερικανικής δημοκρατίας, ο Ομπάμα έδειξε τη μακροβιότητα της δημοκρατίας και την ηθική της υπεροχή. Ιδιαίτερα σε μια εποχή που η δημοκρατία δοκιμάζεται από τις δυνάμεις που απελευθερώνουν η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογία, και οι νέες φάσεις του καπιταλισμού. Που φέρνουν κοινωνικές αλλαγές και γεννούν νέες διαχωριστικές γραμμές και ανισότητες. Με τους πολίτες, λόγω της τεχνολογίας, να έχουν άμεση επίγνωση αυτών των ανισοτήτων και, γι’ αυτό, μικρή ανοχή. Η απάντηση, όμως, δεν είναι το πισωγύρισμα στο γαλατικό χωριό. Δεν μπορεί να υπάρξει καταφύγιο στο κλείσιμο των συνόρων, στον εθνικισμό, στη φυλή, στα τείχη.
Η φύση της τεχνολογίας, άλλωστε, το κάνει αδύνατο. Η απάντηση είναι διόρθωση πορείας. Ανοιχτές αγορές, σε συνδυασμό με τη δημοκρατία, την ανοιχτή κοινωνία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και πιο δίκαιη κατανομή πλούτου.
Ο Ομπάμα ουσιαστικά προειδοποιεί για τις δυνάμεις που βρίσκονται στη λάθος πλευρά της Ιστορίας. Η ασυνήθιστη σε ένταση συμμετοχή του στην προεκλογική εκστρατεία των ΗΠΑ πρόδιδε, άλλωστε, ότι την αντιμετώπιζε με όρους μακροϊστορικούς. Οπως είχε πει κάποτε για τον Μακκέιν ότι βρίσκεται στη λάθος πλευρά της Ιστορίας, το ίδιο θεωρεί και για τον Τραμπ. Οι επιρροές του από τον Ράινχολντ Νίμπουρ (The Children of Light and the Children of Darkness, «Τα Παιδιά του Φωτός και τα παιδιά του Σκότους») είναι προφανείς. Ο Πούτιν, η Λεπέν, ο Ερντογάν είναι τα παιδιά του σκότους. Με την οικονομική κρίση να δοκιμάζει τη δημοκρατία ο Ομπάμα φοβάται ότι ανελεύθερα καθεστώτα και δημαγωγοί οδηγούν τον πλανήτη σε μια περίοδο ενός νέου μεσοπόλεμου.
Η πολιτική του φιλοσοφία είναι ουιλσονιανών καταβολών. Στην ιδεαλιστική αντίληψή του για το πεπρωμένο του αμερικανικού έθνους. Την εδραίωση της ειρήνης μέσα από την εξάπλωση της δημοκρατίας. Και την υπηρεσία του εθνικού συμφέροντος μέσα από την προσήλωση σε ένα οικουμενικό σύστημα κανόνων δικαίου.
Δεν έχει υπάρξει, μετά τον Γούντροου Ουίλσον, πρόεδρος των ΗΠΑ που να έχει αρθρώσει και ακολουθήσει, χωρίς ενδοιασμούς, ένα ιδεαλιστικό δόγμα στην εξωτερική πολιτική.
Στη περίπτωση του Ουίλσον, η βύθιση του «Λουζιτάνια» από τους Γερμανούς έδειξε τα όρια αυτής της πολιτικής οδηγώντας στην είσοδο της Αμερικής στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Αμερική από φάρος της δημοκρατίας μετατράπηκε σε σταυροφόρο της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Το τέλος του πολέμου ακολούθησε το μεγαλειώδες εγχείρημα της εδραίωσης της ειρήνης μέσω της Κοινωνίας των Εθνών. Για να διαλυθεί από την άνοδο του φασισμού και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός
