Μετά το πρόσφατο δημοσίευμα στα «ΝΕΑ – Σαββατοκύριακο» με τίτλο «Οι φατρίες του πολιτισμού» ένας από τους μέχρι πρότινος βασικότερους παίκτες στο συριζαϊκό τοπίο της πολιτιστικής πολιτικής, που συνέβαλε όσο λίγοι στη διαμόρφωσή της, ο πρώην υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς δίνει τη δική του ερμηνεία για όλες τις μεγάλες κρίσεις στους εποπτευόμενους φορείς, την απομάκρυνση Λούκου και Δούρου, αλλά και τις καταγγελίες του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, ακριβώς την ημέρα που παρέδιδε τα ηνία του υπουργείου στην Λυδία Κονιόρδου.
Στην περσινή συνάντηση με τους διαπιστευμένους δημοσιογράφους είχατε δηλώσει: «Πέρασε η ιδέα ότι κατέστρεψα την παιδεία, επικοινωνιακά αποτύχαμε». Αυτή τη φορά μήπως πέρασε η ιδέα ότι καταστρέψατε τον πολιτισμό; Γι’ αυτό σας απομάκρυνε ο πρωθυπουργός;
Για την «απομάκρυνση», επιτρέψτε μου μόνον να πω, ότι μου έχει μείνει η απορία. Αλλά ως εκεί. Πάντως, νομίζω πως δεν κατέστρεψα ούτε την παιδεία, ούτε τον πολιτισμό. Θεωρώ ότι κατά την τελετή παράδοσης – παραλαβής εξήγησα πλήρως τι κάναμε και τι έμενε ακόμη να προχωρήσουμε. Και αυτά ήταν γνωστά σε όποιον ήθελε να τα δει. Δεν μιλώ για επαναστατικές αλλαγές, αλλά για όσα βλέπαμε ότι μπορούσαμε να προχωρήσουμε και να αλλάξουμε. Μετά τις πολλές ταλαιπωρίες με τους εποπτευόμενους φορείς είχε επέλθει μια ηρεμία και ένα κοινό αίτημα για συναινέσεις, ενιαίο βηματισμό, οικονομίες κλίμακας, νέες ρεαλιστικές προοπτικές, θεσμική ανασυγκρότηση, δηλαδή όροι για ουσιαστική δημιουργία.
Ενστάσεις μέσα στο κόμμα υπήρχαν για τη θητεία σας;
Πιθανόν. Αλλά δεν μπορούσα να γνωρίζω περισσότερα. Ξέρετε, όταν ξεκινούν ερωτήματα του τύπου «ποιος θα μπει ή θα βγεί σε έναν ανασχηματισμό», «τι θα γίνει με τις ψηφοφορίες στο Συνέδριο» κλπ εγώ «χάνομαι» από τους χώρους όπου συζητιούνται αυτά τα θέματα. Δεν μου αρέσει να περνά καν η υποψία ότι σπρώχνω προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Δεν ασχολήθηκα καθόλου με τις φήμες περί ανασχηματισμού. Εκείνη την εβδομάδα είχα προγραμματίσει την παρουσία μου στην έναρξη του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και επισκέψεις σε εποπτευόμενους φορείς, πράγμα που έκανα.
Η πρώτη κρίση για τη νέα υπουργό Λυδία Κονιόρδου είναι μια παλιά: το Φεστιβάλ Αθηνών. Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου, επικαλέστηκε επιστολές όπου έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου; Δεν δώσατε σημασία στις καταγγελίες του;
Καταρχάς να πω ότι είναι τουλάχιστον άκομψη έως και εχθρική προς τη νέα υπουργό η κίνηση να προβαίνει σε καταγγελίες από τη μια πλευρά ο κ. Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος για το Φεστιβάλ και από την άλλη ο κ. Θανάσης Παπαγεωργίου για το Εθνικό την πρώτη ημέρα που αλλάζει η πολιτική ηγεσία, πριν καλά-καλά αναλάβει. Είναι δε αξιοσημείωτο ότι ο μεν καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ παραπονιέται ότι καταπιέζεται από το Δ.Σ., ο δε κ. Παπαγεωργίου διαμαρτύρεταιι ότι ο Λιβαθινός δεν δέχεται να ελέγχεται από το Δ.Σ.
Έχω δει τον κ.Θεοδωρόπουλο τρεις φορές, αν συνυπολογίσω και την ημέρα που τού ανατέθηκε η διεύθυνση, γεγονός που τότε με χαροποίησε ιδιαίτερα, δεν το κρύβω καθόλου. Τις άλλες δύο τον είδα μετά από δικό του αίτημα. Η πρώτη συνάντηση ήταν για την αμοιβή του. Σύμφωνα με το νόμο και τη χρηστή διοίκηση, η αμοιβή αυτή πρέπει να είναι κατώτερη από το μισθό γενικού γραμματέα υπουργείου, τον οποίο ζητούσε ο κ.Θεοδωρόπουλος. Εγώ είχα την άποψη ότι η αμοιβή θα πρέπει να κυμανθεί ανάμεσα στο μισθό γενικού γραμματέα και γενικού διευθυντή (σ.σ. περίπου 3200 – 3400 ευρώ μικτά). Όταν λοιπόν έμαθε την αμοιβή του, του φάνηκε μικρή. Οπότε όλη η κουβέντα περιστράφηκε γύρω από αυτό το αίτημα, καθώς και το αίτημα μίας ρήτρας που θα προβλέπει ότι σε περίπτωση απομάκρυνσής του για οποιονδήποτε λόγο θα λάμβανε συνολικά τους μισθούς της τριετούς θητείας του. Σαν να μην είχε καταλάβει ότι ο μισθός δεν μπορούσε να είναι αντικείμενο ελεύθερης διαπραγμάτευσης, και ότι δεν υπέγραφα συμβόλαιο μαζί του. Ούτε ότι μια τέτοια πλήρως απαράδεκτη ρήτρα ήταν ένα από τα θέματα που με είχαν υποχρεώσει να αλλάξω την ηγεσία του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Στη δεύτερη συνάντηση πάλι έγινε λόγος για λεφτά και υπήρξε γκρίνια για το Δ.Σ. Επιστολή μού κοινοποίησε μόλις λίγες ημέρες πριν από τον ανασχηματισμό όπου πάλι υπήρχαν παράπονα για εμπόδια από το Δ.Σ. και συναφή.
Άλλες επιστολές δεν υπήρξαν στο παρελθόν;
Ούτε επιστολές ούτε αιτήματα συνάντησης.
Ο Β. Θεοδωρόπουλος δήλωσε επίσης: «Ζήτησα από τον υπουργό να παρέμβει, διαφορετικά θα υπέβαλα την παραίτησή μου». Δεν ήταν αυτή μια σημαντική απειλή από τον καλλιτεχνικό διευθυντή;
Έλαβα υπόψιν την απειλή, αλλά παραίτηση δεν υποβλήθηκε ποτέ. Η αντίδραση σε τέτοια «αιτήματα» δεν μπορούσε να είναι άλλη από το «προσπαθήστε να τα βρείτε μεταξύ σας. Οι αρμοδιότητες είναι διακριτές. Προσπαθείστε να ακολουθήσετε το νόμο». Η απειλή παραίτησης δεν νοείται να τρομοκρατεί έναν Υπουργό!
Πάμε λίγο πιο πίσω. Στην ανακοίνωση για την αποπομπή του Γιώργου Αντωνακόπουλου από τη θέση του προέδρου του Δ.Σ. (16/9) δεν υπήρχε αιτιολογία. Τελικά πήρατε υπ’ όψιν σας τη γραπτή εισήγηση που ετοίμαζε προτείνοντας τον Παναγιώτη Δούρο για γενικό διευθυντή;
Η πρωτοβουλία του κ. Αντωνακόπουλου δεν λάμβανε υπόψη μια πάγια θέση της Κυβέρνησης: τέτοιες θέσεις προϋποθέτουν προκήρυξη με διαφάνεια και συγκεκριμένα κριτήρια. Μία εισήγηση για μεμονωμένο πρόσωπο ήταν θεσμικά εξαιρετικά προβληματική. Κάναμε, λοιπόν, μια συζήτηση, όπου του ζήτησα την παραίτησή του.
Ποια ήταν η ανταπάντηση;
Θυμάμαι μια δικαιολογία για την ανάγκη ταχύτητας στο να πληρωθεί η θέση και να ξεπεραστεί η γραφειοκρατία.
Το «άδειασμα» του Π. Δούρου ήταν η μοναδική δημόσια αιχμή στην τελετή παράδοσης – παραλαβής. Αναφερθήκατε σε πρόβλημα του γραφείου σας που λύθηκε με την απομάκρυνση του επικεφαλής. Γιατί ήταν προβλημα η παραμονή Δούρου; Και τελικά παραιτήθηκε ή όχι τον περασμένο Μάιο;
Όχι, δεν παραιτήθηκε. Τού ζήτησα να φύγει με την φράση: «δεν σου έχω πλέον εμπιστοσύνη». Είχαν προηγηθεί διάφορα περιστατικά που είχαν συσσωρευθεί μέχρι σημείου κορεσμού. Φτάσαμε έτσι στο αποκορύφωμα, παρά το γεγονός ότι ίσως έπρεπε να είχα δράσει νωρίτερα. Για λόγους προστασίας του ίδιου και επειδή δεν χρειάζεται να δημιουργείται η αίσθηση σκανδάλου, άφησα να εννοηθεί ότι επρόκειτο για παραίτηση.
Η απομάκρυνσή του είχε αντανάκλαση στο εσωκομματικό πεδίο λόγω Ρένας Δούρου;
Εκείνη τη στιγμή δεν άκουσα τίποτε. Την κα Δούρου την γνωρίζω πολλά χρόνια και είχα μιλήσει μαζί της για την επικείμενη απομάκρυνση εξηγώντας τους λόγους. Φιλική υποτίθεται ότι ήταν εκείνη η συζήτηση. Βέβαια, οφείλω να ομολογήσω ότι από τότε που απομακρύνθηκε ο Δούρος από το υπουργείο, τα έργα του ΥΠΠΟΑ με την περιφέρεια, άρχισαν να καθυστερούν και να εμφανίζουν «προβλήματα».
Μήπως του παραχωρήσατε δυσανάλογες εξουσίες, για τις οποίες μετανιώσατε στην πορεία;
Όχι δεν του παραχώρησα καθόλου. Αλλά η εικόνα του δραστήριου, του γνώστη του καλλιτεχνικού χώρου ευρύτερα-και κατόχου πτυχίου Αρχαιολογίας-δεν με άφησε να δω εγκαίρως ότι δημιουργούσε ένα δικό του παράλληλο σύστημα. Έπαιξε ρόλο το γεγονός ότι δεν μου είχε πει κανείς τίποτε εναντίον του όταν ανέλαβα μετά τον κ. Ξυδάκη. Από ένα σημείο κι ύστερα άρχιζαν να εμφανίζονται προβλήματα, τα οποία θεωρούσα αβλεψίες ή συγχωρητέες ενέργειες. Έτσι φτάσαμε στο μη περαιτέρω.
Είχατε δηλαδή την αίσθηση ότι δημιουργείται ένα κράτος εν κράτει μέσα στο ίδιο το υπουργείο;
Ναι, από ένα σημείο και μετά άρχισε να μου δημιουργείται αυτή η εικόνα. Άρχισα να αντιλαμβάνομαι κάτι σαν προσπάθεια συνολικής υπονόμευσης.
Ανεξάρτητα με την κατάληξη της υπόθεσης Λούκου, ο τρόπος με τον οποίο μεθοδεύθηκε η παύση του ήταν απογοητευτικός. Δόθηκε στη δημοσιότητα το όνομά του (μόνον αυτού) ως κατηγορούμενου για κακουργηματική πράξη, ενώ η υπόθεση βρισκόταν στο στάδιο της κύριας ανάκρισης και ενώ κατηγορούνταν τρία ακόμα πρόσωπα (τα οποία δεν κατονομάζονταν). Του καταλογίσατε δόλο απ’ την αρχή;
Κοιτάξτε, υπήρχε το δημοσίευμα της “Εφημερίδας των Συντακτών” που υπονοούσε κακουργηματική πράξη σχετικά με κακοδιαχείριση στο Φεστιβάλ. Προσπάθησα να καταλάβω τι συμβαίνει ζητώντας το πόρισμα και ενώ ο κ. Ρακιντζής μου έστειλε και δεύτερο. Η ένταση στο χώρο ήταν εμφανής και άρχισαν οι ερωτήσεις στη Βουλή. Προσπάθησα να μιλήσω με τον κ. Λούκο για να μου εξηγήσει τι ισχύει. Εγώ προσωπικά δεν του καταλογίζω δόλο, ούτε έχω καν τέτοιο δικαίωμα. Καταλαβαίνω ότι ένας καλλιτεχνικός διευθυντής, που είναι και πρόεδρος του Δ.Σ., από τα χέρια του οποίου περνάνε όλα, δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει τα πάντα για διαχείριση και διοίκηση. Και ενώ ήταν εγνωσμένης και αδιαμφισβήτητης αξίας το έργο του στο Φεστιβάλ, έπρεπε να πάρω μια απόφαση. Αυτό νομίζω πως έγινε κατανοητό και από τον ίδιο στη μεταξύ μας συζήτηση.
Επιμένω πάντως ότι επικοινωνιακά φάνηκε ότι κατασκευάζεται ένας αποδιοπομπαίος τράγος. Είχατε την αίσθηση ότι από ένα σημείο κι ύστερα έπρεπε να κάνετε διορθωτικές κινήσεις;
Τα τρία ονόματα που συνδέονταν με τον Λούκο ήταν υπάλληλοι του Φεστιβάλ. Αναπόφευκτα η ευθύνη έπεφτε στο όνομα του προέδρου. Δεν μετανιώνω για την απόφαση, προσπάθησα να την εξηγήσω, αψηφώντας ακόμα και τον επικοινωνιακό “κίνδυνο”.
Με διαφορετική εκτίμηση έφυγαν και οι έλληνες καλλιτέχνες από τη συνάντηση μαζί σας στο υπουργείο…
Ομολογώ ότι αυτή ήταν μια μεγάλη παρεξήγηση σε βάρος τους, για την οποία φέρω ευθύνη, αλλά ίσως όχι την κύρια. Από ένα σημείο κι έπειτα οφείλεται σε μια δική μου παγίδευση από το δικό μου περιβάλλον. Δεν θέλω να μπω σε λεπτομέρειες. Αρκεί να σας πω ότι, ανάμεσα σε άλλα, η πίεση που δέχθηκα εκείνη την ημέρα ήταν «βγάλτε το δελτίο Τύπου για την απομάκρυνση Λούκου αμέσως, επειδή κλείνουν οι εφημερίδες». Εδώ ντρέπομαι.
Σ’ εκείνη την περίοδο προτείνατε για πρώτη φορά τη διεύθυνση του Φεστιβάλ στον Β. Θεοδωρόπουλο;
Όχι. Έκανα πρόταση σε ορισμένες προσωπικότητες, αλλά όχι στον κ. Θεοδωρόπουλο, όπως ακούστηκε και γράφτηκε κατά κόρον.
Έχετε συναντήσει έκτοτε τον Γ. Λούκο για αμοιβαίες εξηγήσεις;
Ναι, τον έχω συναντήσει. Νομίζω ότι πλέον η σχέση μας είναι ήρεμη και βρίσκεται στο επίπεδο που πρέπει να βρίσκεται.
Μετά την αποπομπή Λούκου, το φιάσκο του Γιαν Φαμπρ και τη σύγκρουση Δ.Σ. – Θεοδωρόπουλου, ο κορυφαίος θεσμός του πολιτισμού απαξιώνεται. Εσείς δεν φέρετε ευθύνη για όλα αυτά; Οι κινήσεις φέρουν την υπογραφή σας.
Εγώ φέρω την ευθύνη τόσο για την επιλογή Θεοδωρόπουλου όσο και για την επιλογή του Δ.Σ., το οποίο είναι επιφορτισμένο με τη χρηστή διοίκηση και την ομαλή λειτουργία. Όσα λέει ο κ. Θεοδωρόπουλος για εμπόδια στο έργο του, έξ όσων είμαι σε θέση να γνωρίζω δεν ευσταθούν. Είναι παράλογο να απαιτεί να πληρωυεί η υπέρβαση του λογαριασμού του στο κινητό ή ποσά για ταξίδια που τείνουν να αυξανουν ανεξέλεγκτα. Ομολογώ ότι έχω εκπλαγεί από το ότι ο κ. Θεοδωρόπουλος επιλέγει να αναφέρεται τόσο συχνά σε οικονομικά θέματα.
Επιλέξατε να αναβαθμίσετε τη Λιάνα Θεοδωράτου, με την οποία σας συνδέει παλιά φιλία. Δεν θα μπορούσε κανείς να αντιτείνει ότι ήταν κίνηση φαβοριτισμού;
Καθόλου. Η κ. Θεοδωράτου είχε επιλεγει για το ΔΣ του φεστιβάλ από τον κ. Ξυδάκη, ήταν ήδη αντιπρόεδρος τότε και για να μην υπάρξει δυσλειτουργία την επέλεξα για πρόεδρο. Η δική μου στάση είχε στόχο τη μικρότερη δυνατή αναταραχή. Να διατηρηθεί η συνέχεια στο μέτρο του δυνατού.
Κι όμως, αυτό που γινόταν κατά κόρον ήταν το «ξήλωμα» στις διοικήσεις των εποπτευόμενων φορέων. Μια κατηγορία που κατά τ’ άλλα χρεωνόταν σε δεξιές κυβερνήσεις.
Νομίζω ότι έκανα το μικρότερο “ξήλωμα” και μόνο όπου έπρεπε, λόγω μεγάλων προβλημάτων ή κακοδιαχείρισης. Όπου δεν χρειαζόταν δεν ακούμπησα τους εποπτευόμενους φορείς. Υπενθυμίζω ότι υπήρχουν 45 τέτοιοι φορείς, ενώ οι αλλαγές υπήρξαν σχετικά πολύ λίγες.
Η αιχμή από τον πρόεδρο του Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου Θανάση Παπαγεωργίου είναι σαφής: «Η τακτική του βοήθησε στην προσπάθεια να υποτιμηθεί η σημασία του διοικητικού συμβουλίου και του προέδρου του, επιβάλλοντας μια μονοκρατορία». Θέλατε τον Στάθη Λιβαθινό ως μοναδικό σας συνομιλητή;
Όχι βέβαια. Δέχομαι τον οποιονδήποτε που θέλει να μού εκθέσει τα προβλήματα του φορέα με μόνιμη προτροπή μου να τα βρίσκουν μεταξύ τους οι δύο πλευρές. Είδα όλα τα στελέχη του Εθνικού πολλές φορές, πέρασα πολλές ώρες για να καταλάβω τι συμβαίνει, να ξεπεράσω την αίσθηση δύο ασύμβατων μονολόγων και τελικά να βρω λύσεις. Με χαρά είδα, άλλωστε, ότι οι παραστάσεις του Εθνικού πήγαν εξαιρετικά καλό το καλοκαίρι.
Για το κατέβασμα της παράστασης «Η ισορροπία του Nash» δηλώνατε: «Για την πολιτιστική ζωή της χώρας, είναι θλιβερό και ανησυχητικό το γεγονός πως το Εθνικό Θέατρο, στο κλίμα που δημιουργήθηκε, βρέθηκε αντιμέτωπο με τέτοιου είδους απειλές, ώστε εντέλει υποχρεώθηκε να κατεβάσει το επίμαχο έργο…». Αφήσατε μόνο του τον Στάθη Λιβαθινό να εκτεθεί σ’ αυτή την περιπέτεια;
Για λόγους αρχής, δεν μπορούσα ούτε να τον προτρέψω να κατεβάσει την παράσταση – παρεμβαίνοντας λογοκριτικά – ούτε να τον πείσω να ξεχάσει τις απειλές και να προχωρήσει. Ο ίδιος μου είπε ότι θα το κατεβάσει λόγω των πολλών απειλών και μιας επαπειλούμενης διαδήλωσης χρυσαυγίτικου τύπου. Του είπα “ό,τι νομίζεις, σε καταλαβαίνω”. Ό ίδιος έκανε αυτή την προληπτική κίνηση σε μια κατάσταση lose – lose, που σημαίνει ότι εκ των υστέρων είναι εύκολη η κριτική. Εκείνο που χρειαζόταν ήταν αλληλεγγύη από όλους μας σε σχέση με μια ελεύθερη, δύσκολη, απόφαση, σε συνενόηση όπως μου είπε με τον πρόεδρο του Δ.Σ.
Εσείς δεν πιέσατε τον Λιβαθινό;
Κατηγορηματικά όχι.
Την υπόθεση Γιαν Φαμπρ ποιος την χειρίστηκε;
Η ιδέα ήρθε από τον κ. Δούρο, την οποία βρήκα εξαιρετική και έστειλα συνεργάτες μου να μιλήσουν μαζί του. Στη συνέχεια και προκειμένου ο κ. Φαμπρ να καταλάβει τι ζητάμε στην Ελλάδα και να καταλάβουμε τι ζητάει κι αυτός, υπήρχε μια πυκνή επικοινωνία με την Κ. Λιάνα Θεοδωράτου, η οποία πήγε και συζήτησε πολύ μαζί του και με την ομάδα του στην Αμβέρσα.
Από πού ξεκινάει, κατά την άποψή σας, το φιάσκο Φαμπρ;
Η απάντηση σε αυτό είναι εξαιρετικά σύνθετη. Θα σας πω όμως, το ένα κομμάτι της. Άργησε να γίνει σαφής η συνάφεια του προγράμματος Φαμπρ με το ελληνικό τμήμα του Φεστιβάλ. Ο ίδιος, από καλλιτεχνική σεμνότητα, δεν διεκδίκησε καμία παράσταση στην Επίδαυρο. Για τη συμμετοχή των ελλήνων καλλιτεχνών στο υπόλοιπο πρόγραμμα είχαμε προτείνει μία επιτροπή που θα εξέταζε τις προτάσεις και θα αποτελούνταν από εκπροσώπους των μεγάλων δικών μας εποπτευόμενων φορέων. Και νομίζαμε ότι είχαμε βρει μια ισορροπία ανάμεσα στο διεθνές και το ελληνικό πρόγραμμα, ακριβώς την παραμονή της παραίτησής του. Επιπλεόν, η εικόνα της συνέντευξης Τύπου ήταν πολύ κακή, καθώς δόθηκε η εντύπωση, ενδεχομένως σκόπιμα, ότι ήρθε ο βέλγος να κατακτήσει το ελληνικό Φεστιβάλ. Χάθηκε έτσι ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα, αφού η θητεία του Φαμπρ ήταν με αρχή, μέση και τέλος, το πρόγραμμα του πολύ ενδιαφέρον-με πολλές εκπαιδευτικές δράσεις και με στόχο στο τέλος της θητείας του να έχει ενισχυθεί σημαντικά η εξωστρέφεια των Ελλήνων δημιουργών στην Ευρώπη και τον κόσμο. Να προσθέσω δύο ακόμα πράγματα. Το πρώτο είναι μια σύγκριση. Η ετήσια αμοιβή του Φαμπρ ήταν 20.000 ευρώ, ποσό που περιλάμβανε τις δικές του παραγωγές, συν 30.000 για την οκταμελή ομάδα του. Αντίστοιχα, το συνολικό ετήσιο κόστος του κ. Θεοδωρόπουλου και της ομάδας του είναι περισσότερο από 200.000 ευρώ, χωρίς να περιλαμβάνονται δικές του ενδεχόμενες παραγωγές. Το δεύτερο είναι το εξής. Μετά την παραίτηση Φαμπρ είχαν μείνει μετέωρες οι ομάδες που ήθελε να φέρει εδώ, οι οποίες δεν ήταν εξαρτημένες από τον Βέλγο καλλιτέχνη. Είχαν καταθέσει προτάσεις. Οπότε ζήτησα από τον κ. Θεοδωρόπουλο να δούμε τι θα γίνει με αυτές και μου λέει ότι θα το κοιτάξει. Δέχομαι μάλιστα τηλεφώνημα από τον πρέσβη του Βελγίου, οπότε ενημερώνω τον κ. Θεοδωρόπουλο για την απειλή διπλωματικού επεισοδίου. Αποτέλεσμα: μηδέν.
Ο Φαμπρ φαίνεται αλλαγμένος πάντως μετά τη συνάντηση με τον πρωθυπουργό, ο οποίος επιμένει στην παρουσία των ελλήνων καλλιτεχνών.
Όχι, δεν έπαιξε ρόλο η συνάντηση αυτή. Ήμουν παρών. Η αγωνία του πρωθυπουργού ήταν όντως να ενταχθεί το ελληνικό κομμάτι στο πρόγραμμα.
«Η κα Καφέτση αδικήθηκε καθέτως και οριζοντίως, είναι προφανές» είχατε δηλώσει επίσης στη συνάντηση με τους δημοσιογράφους. Αλλά η κ.Κοσκινά ανέλαβε το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Γιατί αυτή η αλλαγή; Εμπλέκονται πρόσωπα του περιβάλλοντός της που έχουν σχέση με την κυβέρνηση;
Καταρχήν η κ. Κοσκινά δεν ανέλαβε ξαφνικά, ήταν ήδη διευθύντρια στο ΕΜΣΤ και ανανέωσα τη θητεία της. Από την άλλη, στην απόφασή μου δεν παρενέβη κανείς. Αυτή υπήρξε μία απ’ τις πιο δύσκολες αποφάσεις μου. Είδα και τις δύο αρκετές φορές προσπαθώντας να καταλάβω πού βρίσκεται το Μουσείο και πού φταίει το υπουργείο. Διαπίστωσα μάλιστα ότι όλη η διαδικασία ήταν προβληματική από τους μέχρι τότε χειρισμούς του υπουργείου. Θεώρησα, λοιπόν, ότι το γρήγορο άνοιγμα του Μουσείου θα το εξασφάλιζε καλύτερα η κα Κοσκινά, εφόσον το υπουργείο κάλυπτε κενά και παραλείψεις. Το Μουσείο, άλλωστε, άνοιξε μόνιμα έστω και με τις περιοδικές του εκθέσεις. Η έννοια της ηθικής αποκατάστασης βεβαίως και δεν εξαντλείται στην τοποθέτηση της κ. Καφέτητση σε μια θέση, όπως το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Της επιτρέπει όμως να αναπτύξει τις ιδέες της.
Πώς ο Ολιβιέ Ντεκότ κατέληξε από το Μουσείο Μπενάκη σύμβουλος στο Υπουργείο Πολιτισμού;
Ήρθε και με βρήκε ο ίδιος λέγοντάς μου ότι αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα επειδή έχει μια τριετή αναστολή της σχέσης του με το γαλλικό υπουργείο Πολιτισμού. Εκτιμώντας τη δουλειά του και το γεγονός ότι ήρθε σε ελληνικό μουσείο ένας Γάλλος που προέκυψε από διεθνή διαγωνισμό με πολλές συμμετοχές, του πρότεινα την αμισθί θέση του συμβούλου. Μετά από συζήτηση με τον Γάλλο πρέσβη, το γαλλικό υπουργείο συμφώνησε να καλύπτει την μισθοδοσία του.
Η παρουσία του Κώστα Δουζίνα στο Megaron Plus δεν είναι το μακρύ ιδεολογικό χέρι του ΣΥΡΙΖΑ σ’ έναν οργανισμό που περνάει στο Δημόσιο;
Προφανώς δεν παρεμβαίνω στις επιλογές προέδρων ή διευθυντών, οι οποίοι κάθε φορά είναι ανοιχτοί στην κριτική για τις δικές τους επιλογές. Δε νομίζω ότι ο κ. Δουζίνας έχει “υπερσυριζαϊκή” άποψη. Είναι ένας διανοούμενος της Αριστεράς και τα ονόματα που έχει καλέσει είναι μεγάλης εμβέλειας: δεν είναι μόνο το Πανεπιστήμιο Μπέρκμπεκ από το οποίο καλεί, είναι πολλοί άνθρωποι και εξαιρετικά σημαντικοί.
Χαρακτηρίσατε τη συμφωνία για το Ελληνικό «πολιτικό συμβιβασμό». «Οι συσχετισμοί είναι υπέρτεροι και μας αναγκάζουν να κάνουμε πίσω. Αναγνωρίζουμε το γεγονός μιας ήττας. Κάνουμε τον συμβιβασμό που απαιτεί η ήττα και συνεχίζουμε τον αγώνα». Αυτή είναι η εικόνα μιας χώρας που επιδιώκει επενδύσεις;
Γιατί όχι; Το ερώτημα του Ελληνικού έχει μακρά ιστορία. Όταν ξεκίνησε είχε αντιδράσει σύσσωμος ο ΣΥΡΙΖΑ, διότι οι όροι της εκχώρησης ήταν δρακόντειοι σε σχέση με το τίμημα, το περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά. Όμως για διάφορους λόγους η σύμβαση του Ελληνικού τέθηκε στα προαπαιτούμενα του Μνημονίου. Άρα βρισκόμαστε σε μια φάση όπου ο συμβιβασμός έχει το τίμημά του. Η προσπάθεια απ’ την κυβέρνηση ήταν η βελτίωση των όρων αυτής της εκχώρησης και το πέτυχε σε σημαντικό βαθμό. Ως υπουργείο είχαμε αρχίσει να διαμορφώνουμε μια καθαρή πολιτική γραμμή για όλες αυτού του είδους τις επενδύσεις: κρατάμε τη μνημονιακή υποχρέωση, προσπαθούμε να τη βελτιώσουμε, αλλά παίρνοντας υπόψιν όλες τις παραμέτρους: κληρονομιά, ανάπτυξη, περιβάλλον. Η συζήτηση με τους επενδυτές πρέπει να είναι πάντα σαφής και καθορισμένη: μειώνουμε όλες τις γραφειοκρατικές διαδικασίες, αλλά τα μνημεία και τα ευρήματα που αξίζουν προστασία πρέπει να προστατεύονται. Ο επενδυτής πρέπει να καταλάβει ότι η πολιτιστική κληρονομιά δίνει προστιθέμενη αξία σε τέτοιου είδους επενδύσεις. Πολλοί έχουν αρχίσει να το καταλαβαίνουν.
Σε όλη τη διάρκεια της θητείας σας δεχόσασταν πιέσεις από το κόμμα, τους συνδικαλιστές, σωματεία ή καλλιτέχνες με αναφορές στην κυβέρνηση;
Πιέσεις όχι. Συζητήσεις πολλές με πολλούς και πάντοτε με ανοιχτή πόρτα σε διαφωνίες ή ενστάσεις.
Αν περνούσε από το χέρι σας, θα ανανεώνατε ή όχι τη θητεία του καλλιτεχνικού διευθυντή στη Λυρική;
Από τα δεδομένα που είχα μέχρι πρότινος η Λυρική δουλεύει καλά. Μέχρι την ανανέωση θα ξαναέβλεπα τα δεδομένα και ειδικά ενόψει της μεταφοράς στο Πάρκο Πολιτισμού – Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Θα αποφάσιζα στη βάση του έργου και της χρηστής διοίκησης χωρίς «έξωθεν» κριτήρια.
Με το χέρι στην καρδιά, ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη αποτυχία σας στο υπουργείο, είτε επειδή δεν ολοκληρώθηκε είτε επειδή είχε αντίθετο αποτέλεσμα;
Αποτυχία ήταν η επιλογή του διευθυντή. Ωστόσο, ομολογώ ότι θα ήθελα να έχω περισσότερο χρόνο για να αποκτήσω μεγαλύτερη επαφή με όλο το σύνθετο αντικείμενο του υπουργείου.
Μετανιώσατε για τη φράση περί αριστείας;
Πιθανόν θα το ξαναέλεγα με μεγαλύτερη σαφήνεια στη διατύπωση. Η πολιτική στην οποία στόχευα ήταν οι πραγματικές σχέσεις εντός σχολείου και η αποφυγή της παγίδας του ανταγωνισμού του ποιος θα βγει πρώτος. Να σας πω ένα πρόσφατο παράδειγμα: μία αθλήτρια από τη Βόρειο Κορέα πήρε το χάλκινο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς και αναγκάστηκε να απολογηθεί κλέγοντας στον ηγέτη της χώρας γιατί δεν πήρε το χρυσό. Το χάλκινο μετάλλιο είναι ή δεν είναι αριστεία;
Εκκρεμότητες και τελικές υπογραφές
Είπατε στην τελετή παράδοσης «άλλο η εξαγγελία, άλλο η εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου». Ακόμη κι αν δεν είναι μια «αιχμή» για τον Νίκο Ξυδάκη που το εξήγγειλε, εσείς γιατί δεν το τρέξατε;
Δεν ήταν καθόλου αιχμή για τον Ν.Ξυδάκη. Η διαδικασία υλοποίησης, μαζί με την εύρεση χρηματοδοτών, την τεχνική επεξεργασία της εγκατάστασης, την εκπαίδευση των χειριστών είναι υπόθεση μεγάλης εμβέλειας. Η καθυστέρηση οφείλεται ότι δεν είχαν αποσαφηνιστεί οι όροι της χρηματοδότησης ή ηλεκτρονικής παρακολούθησης των πωλητηρίων. Η κ. Λούβη ως επικεφαλής του ΤΑΠΑ κάνει εξαιρετική δουλειά και τρέχει τα πράγματα όσο καλύτερα γίνεται.
Αφήνετε επίσης εκκρεμότητες, όπως ο έλεγχος του ΟΠΕΠ, που είναι υπό εκκαθάριση από το 2010, ο νέος Οργανισμός του ΤΑΠΑ, οι διαγωνισμοί που τρέχουν για τα καινούργια πωλητήρια και αναψυκτήρια, τα πωλητέα είδη. Σε ποιο στάδιο θα τα βρει η κα Κονιόρδου;
Η εκκαθάριση του ΟΠΕΠ είναι σε τελικό στάδιο. Αν είχαμε ακόμη 15 ημέρες θα ολοκληρώναμε τον οργανισμό στο ΤΑΠ. Η κα Κονιόρδου θα βρει τα παραπάνω στο τελικό στάδιο. Μαζί με το ηλεκτρονικό εισιτήριο (που θα λειτουργήσει σε 4 χώρους), έχουν προχωρήσει οι διαγωνισμοί των πωλητηρίων, το ΤΑΠ έχει προνοήσει για την παραγωγή των πωλητέων και άρα θα έχουμε μια καινούρια εικόνα των αρχαιολογικών χώρων για τη νέα τουριστική σεζόν. Με μόνιμο το πρόβλημα των φυλάκων, όπου κι εκεί έχουμε προχωρήσει σε προκηρύξεις για το μόνιμο προσωπικό και έχουμε μεριμνήσει για την κατανομή του εποχικού προσωπικού. Επιπλέον, θυμίζω τις δεσμεύσεις μας για Γραμματεία Σύγχρονου Πολιτισμού, Συμβούλιο Τεχνών, Ακαδημία Τεχνών. Και βέβαια, το Film Commission.
Τροποποιήσατε το νομοσχέδιο για τα πνευματικά δικαιώματα λαμβάνοντας υπόψη τις ενστάσεις της ΑΕΠΙ; Η ΑΕΠΙ θα ελέγχεται από εποπτικό συμβούλιο, το οποίο αναφέρεται απευθείας στον υπουργό;
Το όλο ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων είναι εξαιρετικά σύνθετο. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι καμία κυβέρνηση δεν είχε τολμήσει να το αγγίξει. Κύριο μέλημά μας ήταν η προστασία των Ελλήνων δημιουργών, φυσικά όμως, και των χρηστών. Κάποιοι λένε ότι αφήνουμε την ΑΕΠΙ ανεξέλεγκτη ενώ η ΑΕΠΙ φοβάται ότι θα υπάρχει όργανο που θα την ελέγχει. Αυτό από μόνο του, καταλαβαίνετε, είναι μια αντίφαση. Ναι, η ΑΕΠΙ θα ελέγχεται από Εποπτικό Συμβούλιο με αποφασιστικές μάλιστα αρμοδιότητες. Η πλειονότητα πάντως, των ελλήνων καλλιτεχνών στηρίζει το νομοσχέδιο. Να θυμίσω ότι η τελική μορφή του νομοσχεδίου προέκυψε ύστερα από πρωτοφανώς ανοιχτό διάλογο με όλους τους επλεκόμενους φορείς. Τέλος, θυμίζω ότι η βασική υποχρεώση μας είναι να εναρμονιστούμε με την κοινοτική οδηγία, λαμβάνοντας υπόψιν την ελληνική ιδιαιτερότητα.
Σε ποια φάση βρίσκεται το οργανόγραμμα του ΕΜΣΤ που απαιτείται για τις προσλήψεις;
Τις τελευταίες ημέρες πριν πάω στη θεσσαλονίκη είχα υπογράψει το διορθωμένο οργανόγραμμα -είχε πάει στο Γενικό Λογιστήριο, είχε επιστρέψει στο ΕΜΣΤ, είχε ενσωματώσει τις παρατηρήσεις του Λογιστηρίου- και τώρα είναι προς τελική νέα υπογραφή. Το ίδιο ισχύει και για την Λυρική.
Όσον αφορά τη συνένωση των δύο μουσείων Σύγχρονης Τέχνης, του Κρατικού και του Μακεδονικού, στη Θεσσαλονίκη, υπάρχει πρόοδος; Είχε προχωρήσει η νομοθετική ρύθμιση;
Βρίσκεται στο τελικό στάδιο και είναι έτοιμο το νομοσχέδιο. Υπήρχε μόνο ένα διαδικαστικό πρόβλημα, καθώς για να γίνει η συγχώνευση χρειάζεται η εκχώρηση της περιουσίας του ενός μουσείου στο άλλο. Αλλά οι δύο φορείς φαίνεται ότι έχουν τελικά συμφωνήσει.
