Δεν χρειάστηκε καν να αρχίσει να κυβερνά ο Τραμπ για να φανεί ο τραμπισμός στην εξουσία. Οπως συνέβη και με το Brexit, δεν υπάρχει «σκληρή» και «μαλακή» έκδοση, αλλά μία και μόνη, συνέπεια της ελεύθερης και συγχρόνως ανεύθυνης ψήφου ενός λαού.

Ο τραμπισμός είναι πρώτα απ’ όλα η σύγχυση της ιδιωτικής με τη δημόσια σφαίρα. Oταν ένα πρόσωπο που εκπροσωπεί μια ολόκληρη χώρα –και, στην περίπτωση του Τραμπ, επηρεάζει έναν ολόκληρο πλανήτη –ισχυρίζεται ότι θα διοικήσει «όπως στις επιχειρήσεις του», αυτό σημαίνει ότι θα αδιαφορήσει για τη χώρα και για τον πλανήτη. Το παράδειγμα του Μπερλουσκόνι είναι χαρακτηριστικό, όσο κι αν τα κρίσιμα για τη δημοκρατία σημάδια είχαν κάπως απαλυνθεί από τα πιο κομέντια ντελ άρτε χαρακτηριστικά του ιταλού πολιτικάντη. Οπως όμως ο Μπερλουσκόνι όχι μόνο δεν έκλεισε τις επιχειρήσεις του αλλά τις μετέτρεψε σε –οιονεί κρατικά –μονοπώλια, έτσι κι ο Τραμπ δεν προτίθεται να σταματήσει να εργάζεται για τον εαυτό του και, αναγκαστικά, εις βάρος του κράτους του –κι όχι μόνο της Εφορίας του κράτους του. Η πραγματική μάχη που γίνεται για την ανάληψη καθηκόντων εντός της «ομάδας Τραμπ» δεν είναι, ας μη γελιόμαστε, για τα κυβερνητικά αξιώματα, αλλά για το ποιος από τους συγγενείς – συνεταίρους του, και με τη βοήθεια ποιων από τους αξιωματούχους – πιόνια του, θα αναλάβει να «τρέξει» τις επιχειρήσεις του.

Ο τραμπισμός είναι επίσης η άρνηση –όχι η βούληση αλλαγής, η άρνηση άμα τη εμφανίσει –των κανόνων του δημοκρατικού παιχνιδιού. Στην περίπτωση του Τραμπ η άρνηση αυτή πήρε την πιο ακραία και την πιο πρόωρη μορφή, αφού, ως υποψήφιος ακόμα, ο σημερινός εκλεγμένος πρόεδρος είχε ανακοινώσει ότι δεν θα αποδεχόταν το αποτέλεσμα της λαϊκής ετυμηγορίας εάν ήταν εις βάρος του. Σε πιο μικρή κλίμακα, αλλά εξίσου χαρακτηριστική, είναι η ανακοίνωση ότι αυτός και η οικογένειά του δεν θα ζουν στον Λευκό Οίκο –υποδηλώνοντας έτσι, πρώτος από όλους τους αμερικανούς προέδρους, πόσο λίγο πιστεύει στον συμβολισμό και στην παράδοση του αξιώματός του. Ακόμα πιο ανησυχητικές για τη σχέση του με τους κανόνες της δημοκρατίας είναι οι πρώτες επιλογές κυβερνητικών συνεργατών: το έμπρακτο δόγμα «όσο πιο ακραίος, τόσο πιο χρήσιμος» αποδυναμώνει από την πρώτη στιγμή την ελπίδα κάποιων ότι «επειδή δεν ξέρει, θα στηριχτεί σε καλούς συμβούλους». Ο τραμπισμός λειτουργεί με δουλικούς συμβούλους, που καθιστούν ακόμα πιο επικίνδυνη την ημιμάθεια και τον «αυθορμητισμό» του ηγεμόνα.

Ο τραμπισμός είναι επίσης μια συγκεκριμένη πολιτική αισθητική. Επίδειξη ανδρισμού και πλούτου, μάτσο διακηρύξεις και μάτσο φίλοι, φυσική καταφυγή στο ψέμα που προαναγγέλλει τη φυσική καταφυγή στη βία. Συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα, οι κάτοχοι και οι έμποροι όπλων, οι χρηματοπιστωτικοί κολοσσοί, οι πολέμιοι της πράσινης ενέργειας και της ειρηνικής συνύπαρξης κρατών και λαών μπορούν να χαίρονται. Οι υπόλοιποι όχι μόνο δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε, αλλά οφείλουμε εγκαίρως να αντιληφθούμε τι έρχεται. Οταν η Μέρκελ φαντάζει ξαφνικά ως ο φάρος του πολιτισμένου κόσμου, κάτι δεν πάει καλά στην παγκόσμια δημοκρατία.

Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος

Τελευταία Νέα