Ενώ η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί και έχει συμφωνήσει για ένα νέο, τέταρτο Μνημόνιο, εμφανίζεται κατηγορηματικά να το αρνείται. Αν βεβαίως με τη λέξη Μνημόνιο εννοούμε ένα κείμενο στο οποίο αποτυπώνονται όροι, δεσμεύσεις, προϋποθέσεις, υποχρεώσεις που θα πρέπει να εκπληρώσει η χώρα προκειμένου να εξασφαλίσει κάποιες άλλες ευεργετικές ρυθμίσεις. Παραπλάνηση ή ευσεβής πόθος; Και έχει δεσμευθεί με μια κάπως κρυπτογραφική φράση/αναφορά στην απόφαση του Eurogroup της 25ης Μαΐου 2016 για την ελάφρυνση του χρέους. Στην απόφαση αυτή αναφέρεται ότι οι ρυθμίσεις για την ελάφρυνση του χρέους μετά το 2018 «θα υπόκεινται στην προκαθορισμένη αιρεσιμότητα του προγράμματος του ESM» (predefined conditionality). «Προκαθορισμένη αιρεσιμότητα» σημαίνει Μνημόνιο και μάλιστα μακροχρόνιας διάρκειας. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM). Και εδώ θα έχουμε το «Μνημόνιο ελάφρυνσης χρέους». Αλλά νέο, τέταρτο Μνημόνιο (ή ενδεχομένως πέμπτο, εξαρτάται πώς θα εμφανιστούν και αριθμηθούν) μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητα από αυτό του χρέους λόγω των γενικότερων χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας. Κυβερνητικοί παράγοντες τονίζουν βεβαίως ότι θέμα νέου Μνημονίου δεν τίθεται καθώς η χώρα θα έχει καταφέρει (μετά τις αξιολογήσεις, μεταρρυθμίσεις κ.λπ). «να βγει στις αγορές» και επομένως θα μπορέσει να χρηματοδοτήσει τις οποιεσδήποτε ανάγκες της μετά το 2018. Αυτό είναι το καλό σενάριο παρότι πολλοί, μεταξύ άλλων και το γνωστό και σοβαρό κέντρο μελετών των Βρυξελλών Bruegel, δεν το πιστεύουν. Από την άλλη, υπάρχει η άποψη ότι νέο χρηματοδοτικό Μνημόνιο (το οποίο θα συνοδεύεται από χρηματοδότηση) δεν μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητα από τις ανάγκες της Ελλάδας, γιατί πάρα πολύ απλά ούτε η Ευρώπη ούτε, περισσότερο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα ήταν πρόθυμοι να το χορηγήσουν. Να χορηγήσουν δηλαδή νέα χρηματοδότηση στην Ελλάδα είτε από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας είτε από οποιαδήποτε άλλη πηγή. Οι πολιτικές συνθήκες στην Ευρώπη δεν το επιτρέπουν. Και οι πολιτικές συνθήκες εκτιμάται ότι θα γίνουν μάλλον δυσμενέστερες για την Ελλάδα μετά τις επικείμενες εκλογές, το 2017, σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία και την ενίσχυση των εθνολαϊκιστικών δυνάμεων.
Επομένως, αν τα πράγματα εξελιχθούν αρνητικά και τεθεί θέμα πρόσθετης χρηματοδοτικής ενίσχυσης της χώρας μετά το 2018, τότε ένα σενάριο που έχει αρχίσει ήδη να συζητείται και πάλι υπογείως στην Ευρώπη είναι το Grexit, η έξοδος δηλαδή της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Δεν είναι το επιθυμητό σενάριο, ιδιαίτερα με το Brexit (έξοδος Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ) να πλανάται στον ορίζοντα, αλλά ίσως για ορισμένους (π.χ. Σόιμπλε) να είναι τελικά το αναπόφευκτο. Οθεν και η ανάγκη να υλοποιηθεί με όλες τις μεταρρυθμίσεις το τρέχον Μνημόνιο, η Ελλάδα να μπει στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και να καταφέρει να βγει στις αγορές ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα.
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πενεπιστημίου Αθηνών
