Θεωρητικά θα ήταν μια τεχνοκρατική διαπραγμάτευση για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, αλλά στην πράξη έχει εξελιχθεί σε σκληρή παρτίδα πόκερ, με πρωταγωνιστές τη Γερμανία και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, η ρύθμιση του ελληνικού χρέους, η επιστροφή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα και η ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι τα ζητούμενα αυτού του παιχνιδιού, που θεωρητικά τελειώνει με το Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου. Αλλά τα χρονοδιαγράμματα για θέματα που αφορούν την Ελλάδα είναι για να παραβιάζονται, όπως έχει δείξει η πρακτική του παρελθόντος, κι έτσι δεν είναι λίγοι οι αξιωματούχοι στην Ελλάδα και την Ευρώπη που εκτιμούν ότι ίσως φτάσουμε στο τέλος του χρόνου ή και στις αρχές του επόμενου για να βρεθεί λύση, όποια κι αν είναι αυτή.
Το παζλ είναι εξαιρετικά σύνθετο, ένα κανονικό Catch 22: για να κλείσει η αξιολόγηση, που είναι η πρώτη προϋπόθεση για τη λύση, πρέπει να προσδιοριστεί το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, ώς το 2020. Αυτό, όμως, είναι συνάρτηση των αποφάσεων που θα ληφθούν για το χρέος, σε μια σκληρή διαπραγμάτευση ΔΝΤ και Γερμανίας. Στο τέλος αυτής της διαπραγμάτευσης θα βγει και ο λογαριασμός των πρόσθετων μέτρων που ίσως κληθεί να πάρει η Ελλάδα από το 2018 και μετά. Ουσιαστικά τίποτα δεν μπορεί να συμφωνηθεί πριν συμφωνηθούν όλα.

Το παιχνίδι επιβαρύνεται προφανώς από τις πολιτικές σκοπιμότητες των παικτών και κυρίως της Γερμανίας, αλλά και άλλων ευρωπαϊκών χωρών που έχουν μπροστά τους εκλογές το 2017 και εκλογικά σώματα καθόλου φιλικά προς την ιδέα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

Ενόψει ενός προβλεπόμενου καυτού Δεκεμβρίου, οι παίκτες τοποθετούνται ως εξής:

ΓΕΡΜΑΝΙΑ: «Η Γερμανία πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στη σύζυγο και την ερωμένη» σχολίαζε χαρακτηριστικά αξιωματούχος του ευρωπαϊκού στρατοπέδου, παρομοιάζοντας την Ευρώπη με τη σύζυγο και την ερωμένη με το ΔΝΤ, το οποίο η Γερμανία θέλει στο πρόγραμμα, χωρίς όμως να συμφωνεί στα παρεπόμενα –κυρίως μια αξιόλογη ελάφρυνση χρέους, σε συνδυασμό με μείωση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα της Ελλάδας.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Ο καλύτερος σύμμαχος της Ελλάδας, η Κομισιόν, θέλει να τελειώσει η αξιολόγηση το ταχύτερο δυνατόν, ιδανικά στις 5 Δεκεμβρίου. Πιέζει ωστόσο την Αθήνα να κάνει υποχωρήσεις στα θέματα της διαπραγμάτευσης, ώστε να μην υπάρχει δικαιολογία καθυστέρησης από τους άλλους παίκτες. Στο πλαίσιο αυτό, χθες ο πρόεδρός της Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ επικοινώνησε με τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ενώ τη Δευτέρα έρχεται στην Αθήνα ο πάντα γλυκομίλητος επίτροπος Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί.

ΔΝΤ: Το Ταμείο θέλει μεγάλη μείωση χρέους (των άλλων φυσικά). Ταυτόχρονα ζητά μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος, θεωρώντας ότι το 3,5% του ΑΕΠ που έχει τεθεί ως μεσοπρόθεσμος στόχος για την Ελλάδα μετά το 2018, δεν είναι εφικτός. Τα δύο αυτά –κούρεμα χρέους και μείωση πρωτογενούς πλεονάσματος –πάνε μαζί, προκειμένου να διαμορφωθεί το χρέος σε βιώσιμα επίπεδα. Επειδή, όμως, η Ευρώπη αποκλείεται να μειώσει το χρέος όσο θέλει το ΔΝΤ, το πρωτογενές πλεόνασμα δεν θα μειωθεί στο 1,5% του ΑΕΠ, όπως θεωρεί εφικτό το ΔΝΤ με βάση τα παρόντα μέτρα. Εδώ είναι που έρχεται η απαίτηση του ΔΝΤ για νέα μέτρα από την Ελλάδα. Οποιοσδήποτε στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος πάνω από 1,5% του ΑΕΠ θα απαιτήσει πρόσθετα μέτρα, τα οποία μάλιστα το Ταμείο ζητά να προσδιοριστούν από τώρα. Ηδη έχει ξεκαθαρίσει αυτά που προτιμά: μείωση του αφορολόγητου ορίου και μείωση των συντάξεων.

ΕΛΛΑΔΑ: Η κυβέρνηση καλείται να πληρώσει πολύ υψηλό κόστος. Στις ήδη επώδυνες υποχωρήσεις στα εργασιακά θα προστεθούν ίσως και επιπλέον μέτρα για την περίοδο 2018-20. Το αντάλλαγμα, είναι, βεβαίως, δελεαστικό. Η ρύθμιση του χρέους και κυρίως η ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, που πηγές εκτιμούν ότι μπορεί να γίνει τον Μάρτιο, μπορούν να κάμψουν τις επιφυλάξεις της, αλλά μέχρις ενός σημείου.
Προς το παρόν, πάντως, όλα είναι ανοιχτά. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το μόνο που έχει ουσιαστικά κλείσει είναι τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, ανεπαρκή –πάντως –για να γυρίσει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα. Ο Γερούν Ντεϊσελμπλούμ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο και για κάποιον προσδιορισμό των μεσοπρόθεσμων μέτρων που θα μπορούσαν να φέρουν πίσω το ΔΝΤ, αλλά αυτό μένει να διαπιστωθεί στην πράξη. Παρά την πρόοδο που αναφέρεται, εξάλλου, ανοιχτή παραμένει, πάντα και η αξιολόγηση, με τα εργασιακά στο επίκεντρο.

Η συνάντηση υψηλού επιπέδου που επρόκειτο να γίνει χθες μεταξύ των υπουργών Οικονομικών των μεγάλων χωρών της ευρωζώνης και των εκπροσώπων των θεσμών αλλά ακυρώθηκε, ίσως πραγματοποιηθεί τελικά τις επόμενες ημέρες –σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες φήμες, την ερχόμενη Τρίτη. Θα προηγηθεί, τη Δευτέρα, το EuroWorking Group και ίσως μια τηλεδιάσκεψη με τους θεσμούς, προκειμένου να προετοιμαστεί το Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου, ίσως το πιο κρίσιμο από τη διαπραγμάτευση του καλοκαιριού του 2015, όπως αναφέρουν οι αναλυτές.