Έφυγε από την πατρίδα της, μακριά από δύσκολες καταστάσεις, και ξεκίνησε ένα μακρύ και δύσκολο ταξίδι προς την Ευρώπη. Γνώρισε ανθρώπους, οι οποίοι της υποσχέθηκαν μια ασφαλή πορεία για τον προορισμό της, αλλά αντί αυτού βρέθηκε ναρκωμένη και παγιδευμένη σε ένα σκοτεινό διαμέρισμα στην Ελλάδα.
Της πήραν τα έγγραφα και όλα τα υπάρχοντά της. Με συνεχόμενους ξυλοδαρμούς και σωματική βία εξανάγκασαν την Ελίζα να έρχεται σε σεξουαλική επαφή με τους πελάτες που κανόνιζαν οι διακινητές. Έμεινε παγιδευμένη για μήνες, προσπαθώντας να υπομένει το μαρτύριο, με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να ξεφύγει. Ένα πρωί βρήκε την ευκαιρία που περίμενε, και κατάφερε να αποδράσει, μαζεύοντας όση σωματική και ψυχολογική δύναμη της είχε απομείνει.
Η Ελίζα είναι μία από τις γυναίκες που γνώρισαν την κακοποίηση. Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών σήμερα και χιλιάδες γυναίκες στη χώρα μας έχουν βρεθεί αβοήθητες απέναντι σε βίαιες συμπεριφορές ακόμη και μέσα στο ίδιο τους το σπίτι ή τον εργασιακό χώρο. Πρόκειται για θύματα ενδοοικογενειακής βίας, θύματα βιασμού, θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης αλλά και θύματα trafficking – του τρίτου μεγαλύτερου οργανωμένου εγκλήματος στις μέρες μας, μετά την εμπορία όπλων και τη διακίνηση ναρκωτικών, με ετήσια κέρδη πάνω από 25 δισεκατομμύρια ευρώ.
Τα στοιχεία είναι απογοητευτικά: Μία στις πέντε γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πέσει κάποια στιγμή της ζωής της θύμα σωματικής ή σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Παράλληλα, το 75% των γυναικών στον εργασιακό χώρο έχουν δεχθεί σεξουαλική παρενόχληση.
Είναι ενδεικτικό πως στη χώρα μας η Γραμμή SOS 15900, της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, από τον Μάρτιο του 2011 έως και τις 16 Νοεμβρίου του 2016, δέχθηκε συνολικά 26.548 κλήσεις και 346 ηλεκτρονικά μηνύματα. Μάλιστα, από το σύνολο των κλήσεων, το 81%, δηλαδή οι 21.381 αφορούσαν καταγγελίες έμφυλης βίας. Η πλειοψηφία των περιστατικών αυτών, δε, ήταν καταγγελίες των ίδιων των κακοποιημένων γυναικών. Οι ίδιες οι γυναίκες – θύματα κακοποίησης κατήγγειλαν ενδοοικογενειακή βία – σε ποσοστό 83% – ενώ μικρότερα είναι τα ποσοστά για τις άλλες μορφές βίας. Η ψυχοκοινωνική στήριξη, οι νομικές συμβουλές αλλά και η αναζήτηση φιλοξενίας αλλά και εργασίας ήταν τα βασικά τους αιτήματα.
Όπως τονίζουν, πάντως, οι ειδικοί η σιωπηλή – τις περισσότερες φορές – ενδοοικογενειακή βία έχει εξελιχθεί σε μάστιγα στην ελληνική κοινωνία. Αυτός είναι και ο λόγος που οργανώσεις στέλνουν ηχηρό μήνυμα, προκειμένου οι γυναίκες αλλά και ο οικογενειακός και κοινωνικός περίγυρος να μιλήσουν όταν βρεθούν μπροστά σε περιστατικά κακοποίησης γυναικών ή είναι τα ίδια θύματα βίας. «Μη μένεις στη γωνιά σου! Δεν είσαι η μόνη. Δεν είσαι μόνη»: Είναι το μήνυμα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων. Η «σιωπή» και ο φόβος σε τέτοιες περιπτώσεις βίας και κακοποίησης, όπως επισημαίνεται, θεωρείται από αρκετές γυναίκες – ιδιαίτερα σε κλειστές κοινωνίες – μονόδρομος. Ωστόσο, μόνο εάν ανοίξουν τα στόματα, εξηγούν οι ειδικοί, υπάρχει ελπίδα να εξαλειφθεί κάποια στιγμή το φαινόμενο.
Trafficking: Μία από τις πιο σκληρές μορφές βίας κατά των γυναικών
Εκτιμάται ότι περίπου 20.000 γυναίκες, μεταξύ των οποίων και 1.000 κορίτσια ηλικίας 13 – 15 ετών, είναι θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα. Από το 2008 έως το τέλος του 2015, στον ξενώνα της οργάνωσης κατά της εμπορίας ανθρώπων A21, έχουν φιλοξενηθεί 130 γυναίκες θύματα trafficking, με το 80% να πρόκειται για θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Παράλληλα, τα μέλη της οργάνωσης έχουν υποστηρίξει – είτε για νομικά θέματα είτε για την επαναπροώθησή τους – 90 θύματα. «Οι χώρες προέλευσης, μάλιστα, των θυμάτων είναι 22, με πρώτη τη Βουλγαρία και έπονται η Ρουμανία, η Ρωσία, η Νιγηρία και η Ουκρανία. Το 39%, μάλιστα, των θυμάτων καταφέρνει να αποδράσει μόνο του από τη “φυλακή” που το έχουν κλείσει», εξηγεί ο επικεφαλής της Α21 στην Ελλάδα, Άρης Καρδασιλάρης.
Όπως επισημαίνει, μπορεί την εμπορία ανθρώπων να την έχουμε ταυτίσει στη χώρα μας με τη σεξουαλική εκμετάλλευση, ωστόσο έντονη είναι και το trafficking στην εργασία. «Αρκεί να κοιτάξει κανείς σε αγροτικές περιοχές, όπου σίγουρα θα συναντήσει εργάτες και εργάτριες, οι οποίοι εργάζονται υπό την απειλή βίας, απλήρωτοι, χωρίς ασφάλιση και χωρίς να έχουν οι ίδιοι στην κατοχή τους τα έγγραφά τους», προσθέτει.
«Εμείς οι ίδιοι θα πρέπει να αντιδράσουμε σε αυτό το οργανωμένο έγκλημα. Θα πρέπει να είμαστε ενημερωμένοι για το τι είναι εμπορία ανθρώπων και πώς να την αναγνωρίζουμε. Θα πρέπει να καταγγέλλουμε ανάλογα περιστατικά. Όπως έκαναν τρεις άνδρες, οι οποίοι μετά από βραδινή έξοδο έπεσαν πάνω σε μια νεαρή κοπέλα, η οποία καθόταν στην άκρη του δρόμου και έκλαιγε. Της μίλησαν αλλά δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν καθώς η κοπέλα δε γνώριζε ελληνικά. Αμέσως μας κάλεσαν στη γραμμή 1109 και μαζί με διερμηνέα καταφέραμε και τη σώσαμε».
Θύματα trafficking και βίας γυναίκες πρόσφυγες
Τρεις γυναίκες συναντήθηκαν σε κέντρο υποδοχής προσφύγων. Δεν γνώριζαν η μια την άλλη, αλλά μιλούσαν την ίδια γλώσσα, κι έτσι γρήγορα έγιναν φίλες. Σύντομα συνειδητοποίησαν ότι είχαν περισσότερα κοινά από ότι είχαν φανταστεί. Η κάθε μια τους είχε εμπιστευτεί ανθρώπους που τις υποσχέθηκαν μια καλύτερη ζωή, που θα περιελάμβανε εκπαίδευση αλλά και εργασία στην Ευρώπη.
Ταξίδεψαν, όμως, για να δουν το όνειρό τους να μετατρέπεται σε εξαπάτηση, σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση. Μαζεύοντας όλο το κουράγιο που μπορούσαν, κατάφεραν να δραπετεύσουν με την πρώτη ευκαιρία και πλέον βρίσκονται – φοβισμένες και απογοητευμένες – στο κέντρο κράτησης.
Η οργάνωση Α21 εστιάζει ιδιαίτερα στην ενημέρωση και εκπαίδευση προσωπικού και εθελοντών στα κέντρα υποδοχής, σχετικά με τα σημάδια αναγνώρισης θυμάτων σωματεμπορίας, κι έτσι δεν άργησαν οι κοπέλες αυτές να εντοπιστούν και να αναζητηθεί περαιτέρω βοήθεια και υποστήριξη. «Έχουμε πλέον την τιμή να παρέχουμε το πρόγραμμα αποκατάστασης και φροντίδας στις τρεις αυτές γυναίκες, και μια πραγματικά καινούρια αρχή», σημειώνουν οι άνθρωποι της οργάνωσης.
