Μπορεί η ψυχρολουσία να συνδέεται με μια αναπάντεχη αρνητική εξέλιξη στην καθημερινότητά μας, ωστόσο για τους δρομείς η πρακτική αυτή έχει σχεδόν μαγικά αποτελέσματα. Από τη δεκαετία του 1990 και μετά, το βύθισμα των ποδιών σε κρύο νερό μετά τις προπονήσεις ή τους αγώνες όσων παίρνουν τους δρόμους έγινε αναπόσπαστο μέρος της αποκατάστασής τους αφού επιταχύνει την ανάρρωση των πρησμένων ποδιών. Οι επαγγελματίες δρομείς διαθέτουν ειδικές συσκευές – μπανιέρες που γεμίζουν με υγρό σε θερμοκρασίες συνήθως 10-15 βαθμών Κελσίου ώστε να βυθίζουν τα κουρασμένα τους μέλη, ενώ οι ερασιτέχνες αρκούνται στην τοποθέτηση παγοκύστεων στα σημεία της φλεγμονής ή κομματιών πάγου μέσα σε λεκάνες.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, φωνές αντίρρησης στα αποτελέσματα της κρυοθεραπείας άρχισαν να ακούγονται ολοένα και πιο καθαρά βάζοντας στην εξίσωση κι άλλες παραμέτρους. Κάποιοι αναρωτιούνται αν τελικά, εμποδίζοντας με τα κρύα μπάνια την εκδήλωση των εμπλοκών των μυών μετά το τρέξιμο, στην ουσία σταματάμε τα μηνύματα που στέλνει το σώμα ώστε να σκληρύνει κι εν τέλει να βελτιώσει τη λειτουργία του στη φάση της αποκατάστασης. Δύο νέες μελέτες έρχονται τώρα, όμως, να μετατοπίσουν το δίλημμα από το αν πρέπει ή όχι να δοκιμάζει κάποιος τρεχάτος τα κρύα μπάνια στο ποιος και γιατί αξίζει να τα εφαρμόζει.

Η πιο πρόσφατη έρευνα δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα στην Επιθεώρηση της Φυσιολογίας (http: //jp.physoc.org/), υπογεγραμμένη από ειδικούς από την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Νορβηγία και την Ιαπωνία. Ολοι αυτοί έκαναν βιοψίες σε μυς και εξετάσεις αίματος προκειμένου να ελέγξουν πώς άλλαξαν οι εστίες της φλεγμονής μέσα στις 48 ώρες από το τέλος της προπόνησης. Διαπίστωσαν πως ένα κρύο μπάνιο στους 10 βαθμούς Κελσίου πέντε λεπτά μετά την ολοκλήρωση ενός 45λεπτου τρεξίματος δεν έκανε καμία διαφορά στις φλεγμονές σε σχέση με τη 10λεπτη άσκηση πάνω στο ποδήλατο, στο πλαίσιο της αποκατάστασης. Υπέθεσαν λοιπόν πως οποιαδήποτε επίδραση, καλή ή κακή, κι αν έχει η κρυοθεραπεία, δεν σχετίζεται με την αντιμετώπιση των φλεγμονών. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές με επικεφαλής τον Τζόναθαν Πέικ από το Queensland University of Technology, η πρακτική αυτή μπορεί να έχει αποτελέσματα ευνοϊκά για την αποκατάσταση, όπως η αλλαγή θερμοκρασίας των μυών και η μείωση της ροής του αίματος.

Η άλλη μελέτη, περιγράφει ο αμερικανός ειδικός σε θέματα επιστήμης του αθλητισμού Αλεξ Χάτσινσον (www. alexhutchinson.net) στην καναδική εφημερίδα «The Globe and Mail», δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα στην Ευρωπαϊκή Επιθεώρηση Εφαρμοσμένης Φυσιολογίας και φέρνει καλύτερα νέα για όσους έχουν εντάξει τη μέθοδο αυτή στη δρομική τους κουλτούρα. Επιστήμονες από το βρετανικό πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ Τζον Μουρ ανακάλυψαν πως ένα κρύο ντους διάρκειας 10 λεπτών ως συνέχεια ενός 45λεπτου τρεξίματος ενίσχυσε την αντίδραση των κυττάρων κατά την παραγωγή νέων μιτοχονδρίων και κυττάρων αίματος στους μυς. Επηρεάζει δηλαδή δύο από τους βασικούς τομείς που άπτονται των ασκήσεων αντοχής.

Τα δύο αυτά αντιφατικά ευρήματα, αν και μπορεί να αμφισβητούν την ουσία των πρακτικών του κρύου μπάνιου, επί της ουσίας δείχνουν έναν διαφορετικό δρόμο. Η κρυοθεραπεία ίσως ενδείκνυται για αθλητές που δοκιμάζουν την αντοχή τους στους στίβους, ενώ δεν δουλεύει σε εκείνους που επιστρατεύουν στις κινήσεις τους τη δύναμή τους. «Η αποκατάσταση είναι μια πολύπλευρη διαδικασία και όχι πλήρως εξαρτημένη από μία μόνο μεταβλητή» τονίζει ο Ρόμπερτ Αλαν, ερευνητής από το βρετανικό πανεπιστημιακό ίδρυμα και συν-συγγραφέας της μελέτης.

Η κατάλληλη χρονική στιγμή

Η Σόνα Χάλσον, φυσιολόγος στο Αυστραλιανό Ινστιτούτο Αθλητισμού, πρόσφατα προσπάθησε να βάλει μια τάξη σε όλες τις αντικρουόμενες απόψεις κι έτσι κατέληξε σε μια λίστα παραγόντων που πρέπει κάποιος να λάβει υπόψη πριν μπει στην μπανιέρα με το παγωμένο νερό. Ετσι, για παράδειγμα, αν κάποιος κάνει ένα άθλημα όπου έρχεται σε έντονη επαφή με αντιπάλους, η κρυοθεραπεία μπορεί να δουλέψει πάνω του. Αντίστοιχα, η απότομη κατάβαση λόφων στις ορεινές διαδρομές τρεξίματος προϋποθέτει σημαντικές συσπάσεις από την πλευρά του μυϊκού συστήματος, κατά τη διάρκεια των οποίων οι τένοντες μακραίνουν. Οπότε, αν κάποιος έπειτα από τέτοια έντονη προπόνηση προσπαθήσει με τοποθέτηση παγοκύστεων να τους κρατήσει σταθερούς στις συσπάσεις, θα δει καλά αποτελέσματα.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας σύμφωνα με τη Χάλσον είναι η χρονική στιγμή. Αν κάποιος επιδιώκει να έχει βραχυπρόθεσμους στόχους όπως ένας αγώνας, τότε το κρύο μπάνιο ίσως του δώσει αυτό που ζητά. Από την άλλη, αν ενδιαφέρεται περισσότερο για πιο μακρινούς στόχους, όπως το να αποκτήσει σωστή φυσική κατάσταση και δύναμη, καλά θα κάνει να το ξανασκεφτεί. Το ίδιο ισχύει και για εκείνους που χρησιμοποιούν ευρέως βοηθητικά μέσα αποκατάστασης όπως κάλτσες συμπίεσης, μασάζ, ακόμα και ειδικά σκευάσματα. Ολα αυτά πιάνουν τόπο, χωρίς όμως να ισχύει ότι υπάρχει ένα που να κάνει τη διαφορά. Μερικές φορές το να πιέζει κάποιος τους μυς του μέχρι την εξάντληση δεν αποδίδει και είναι προτιμότερο να τους αφήνει να ξεκουράζονται με φυσικούς τρόπους.

Να… παγώσει κανείς ή να μην παγώσει;

Η φυσιολόγος Σόνα Χάλσον προτρέπει τους ασκουμένους να απαντήσουν στις παρακάτω ερωτήσεις πριν δοκιμάσουν να κάνουν παγωμένο μπάνιο. Τα «ναι» σημαίνουν ότι το παγωμένο νερό μπορεί να βοηθήσει. Τα «όχι» σημαίνουν πως κάτι τέτοιο μάλλον θα πονέσει.

Οι στόχοι σας είναι περισσότερο βραχυπρόθεσμοι απ’ ό,τι μακροπρόθεσμοι;

Εχετε κάποιον αγώνα σύντομα ή δοκιμάζετε τις δυνατότητές σας συχνά;

Το άθλημά σας εμπλέκει συσπάσεις των μυών έπειτα από συγκρούσεις;

Είστε υπερβολικά κουρασμένοι ή τραυματισμένοι;

Είναι υψηλές οι θερμοκρασίες του περιβάλλοντός σας;