Το ντέρμπι που θα κριθεί στο τελευταίο λεπτό

Ξεκίνησε ως δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση που –σημειωτέον –έχει εγκριθεί ήδη από το ιταλικό Κοινοβούλιο. Και δύο εβδομάδες πριν στηθούν οι κάλπες έχει εξελιχθεί σε σύγκρουση εφ’ όλης της ύλης στην οποία μπλέχτηκαν, θέλοντας και μη, σχεδόν οι πάντες –από τους θρύλους του ιταλικού ποδοσφαίρου που κατέκτησαν το Μουντιάλ του 1982 έως τους Ιταλούς του εξωτερικού.

Θα έπρεπε να πάει κανείς πολύ πίσω για να ανακαλύψει πότε η Ιταλία είχε ζήσει μια τέτοια «μητέρα» όλων των πολιτικών μαχών. Στην πρώτη μεγάλη του 21ου αιώνα, πάντως, πρωταγωνιστής είναι ένας 40άρης πολιτικός που ανέλαβε τα ηνία της χώρας του πριν από περίπου δύο χρόνια για να αλλάξει τα πάντα και τώρα κινδυνεύει από ξαφνικό πολιτικό θάνατο. Ο Ματέο Ρέντσι ωστόσο είναι –με ποδοσφαιρικούς όρους –ο παίκτης που παίζει μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο επιστρατεύοντας όλες τις πιθανές και απίθανες τακτικές: από το κατενάτσιο και τα σκληρά φάουλ έως τις φαντεζί ενέργειες και τους αιφνιδιασμούς. Και πάντα με ανεξάντλητο πολιτικό πάθος.

Σε αυτή τη φάση, ο ιταλός πρωθυπουργός παίζει μόνος εναντίον όλων. Απέναντί του έχει την αντιπολίτευση αλλά και την αριστερή πτέρυγα του κόμματός του, η οποία τον θεωρεί ένα είδος εισβολέα και εκπρόσωπο μιας γενιάς με την οποία τη χωρίζει ιδεολογικό και αισθητικό χάσμα. Πλέον απέναντί του έχει και την πλειονότητα των ψηφοφόρων. Τουλάχιστον έτσι όπως καταγράφονται οι προθέσεις της κοινής γνώμης στις δημοσκοπήσεις, το Οχι φαίνεται να προηγείται από 5 έως 8 μονάδες.

Πού ελπίζει ακόμη ο Ρέντσι; Πρώτον στους αναποφάσιστους, που δεν είναι καθόλου λίγοι. Και δεύτερον στους κατοίκους του εξωτερικού οι οποίοι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, αποτελούν το 5% του εκλογικού σώματος. Οι μόνιμοι κάτοικοι, που είναι και οι περισσότεροι, γέρνουν προς το Ναι. Οι Ιταλοί που έχουν φύγει τα τελευταία χρόνια αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, τείνουν προς το Οχι. Η επιτροπή τού Οχι πάντως απειλεί ότι αν το αποτέλεσμα κριθεί από το Ναι των κατοίκων του εξωτερικού, τότε θα ζητήσει το δημοψήφισμα να κριθεί άκυρο.

Είναι ακόμη ένα δείγμα του διχασμού στην Ιταλία. Διχασμός που αποτυπώνεται και στο μίνι γκάλοπ της «Ρεπούμπλικα» ανάμεσα στους «ήρωες» που κατέκτησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου το 1982 νικώντας 3-1 τη Δυτική Γερμανία στον τελικό αφού προηγουμένως είχαν αποκλείσει την τρομερή Βραζιλία του Σόκρατες και του Ζίκο. Ο Μάρκο Ταρντέλι θα ψηφίσει Ναι, ο Κόντι και ο Πάολο Ρόσι είναι αναποφάσιστοι, ο Ντίνο Τζοφ προτίμησε να μην αποκαλύψει τις προθέσεις του. Οχι ανάμεσα στους 11 δεν καταγράφηκε. Μήπως βρίσκεται εκεί η κρυφή ψήφος που θα διαμορφώσει το τελικό αποτέλεσμα;

Ο Ρέντσι στο μεταξύ προκαλεί τους αντιπάλους, καταγγέλλει την ετερόκλητη συμμαχία των οπαδών τού Οχι, απειλεί ότι θα παραιτηθεί σε περίπτωση που δεν βαπτιστεί στην κολυμβήθρα της λαϊκής ψήφου η μεταρρύθμισή του. Οπως παρατηρεί η «Μοντ», η συναίνεση, οι προσκλήσεις για διαπραγμάτευση και οι εκκλήσεις στη λογική έχουν πάει περίπατο. Χίλιες και κάτι ημέρες από τότε που ορκίστηκε ο Ρέντσι δίνει τη μάχη έτσι όπως ξέρει. Είναι ο Ρέντσι που μπήκε σαν σίφουνας στην κεντρική πολιτική σκηνή από τη θέση του δημάρχου της Φλωρεντίας και άρπαξε την πρωθυπουργία χωρίς να έχει εκλεγεί με μακιαβελικό τρόπο, τον οποίο κάποιοι χαρακτήρισαν πραξικόπημα.

Κι όμως, τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι πιο απλά για τον ίδιο, την Ιταλία, ενδεχομένως και την Ευρώπη. Ο σκοπός της συνταγματικής μεταρρύθμισης, πέρα από την ενίσχυση του πρωθυπουργικού συστήματος, είναι η μείωση του λεγόμενου «κόστους της πολιτικής». Με αυτή τη διατύπωση, οι Ιταλοί συμφωνούν. Σε δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ιλ Σόλε 24 Ορε», το 53% των πολιτών συμφωνεί να αφαιρεθούν οι εξουσίες της Γερουσίας προκειμένου να αποκτήσει ταχύτητα το νομοθετικό έργο, το 57% λέει ότι η Βουλή θα πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο έναντι της Γερουσίας και το 52% στηρίζει τη μεταφορά ορισμένων αρμοδιοτήτων από την τοπική αυτοδιοίκηση στο κράτος.

Μόνο που το ερώτημα του δημοψηφίσματος δεν διατυπώνεται πλέον έτσι. Ο Ρέντσι έκανε το λάθος πριν από μερικούς μήνες να ταυτίσει το αποτέλεσμα με τη δική του τύχη. Ηταν ό,τι ακριβώς χρειαζόταν η αντιπολίτευση για να μετατρέψει το δημοψήφισμα σε ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση. Ο ιταλός πρωθυπουργός αντιλήφθηκε το λάθος του και επιχείρησε να αποσυνδέσει τη συνταγματική αναθεώρηση από το μέλλον του. Οπως αποδείχθηκε, ήταν αργά. Και τώρα ο Ματέο Ρέντσι δεν έχει λόγο να αποκρύψει αυτό που θα κάνει: αν νικήσει το Οχι, θα παραιτηθεί από την πρωθυπουργία.