Δέκα έως 12 μορφές, 50 γονίδια, δεκάδες συννοσηρότητες: η ψωρίαση δεν είναι μία ενιαία ασθένεια ούτε ένα απλό αισθητικό, δερματικό πρόβλημα, αλλά μία σοβαρή πάθηση η οποία ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι παγκοσμίως προσβάλλει τουλάχιστον 100 εκατομμύρια ανθρώπους, με περισσότερους από έξι στους δέκα να δηλώνουν πως επηρεάζει αρνητικά την ψυχολογία τους, έναν στους πέντε να εκδηλώνει κατάθλιψη εξαιτίας της και το 10% να έχουν βαριά κατάθλιψη, συχνά με αυτοκτονικό ιδεασμό.
Στην χώρα μας υπολογίζεται ότι πάσχει το 2-2,5% του γενικού πληθυσμού, αλλά ένας στους τρεις ασθενείς δεν απευθύνονται ποτέ στον γιατρό, συχνά διότι ντρέπονται να μιλήσουν για την πάθησή τους ή επειδή θέλουν να την κρύψουν από το περιβάλλον τους.
Όπως εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής Δερματολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Γ. Σταυρόπουλος, υπεύθυνος του Ιατρείου Αυτοάνοσων Δερματικών Νοσημάτων του Νοσοκομείου Ανδρέας Συγγρός, όλες οι μορφές της ψωρίασης είναι αυτοάνοσες, δηλαδή προκαλούνται από υπερλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Εκδηλώνονται όμως με διαφορετικό τρόπο, ενώ άλλες είναι γενικευμένες και άλλες τοπικές.
Από τα γονίδια που έχουν συσχετισθεί με αυτήν, δύο-τρία είναι πιο καθοριστικά όσον αφορά την βαρύτητα της δερματοπάθειας, την ηλικία εκδήλωσης και το αν θα εκδηλώσει ο ασθενής και ψωριασική αρθρίτιδα.
Πέραν αυτών, όμως, η ψωρίαση συχνά συνυπάρχει με πολλά άλλα νοσήματα, όπωςη φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, το μεταβολικό σύνδρομο, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, άλλα αυτοάνοσα νοσήματα κ.λπ. Γι’ αυτό «θεωρείται πλέον μία συστηματική φλεγμονώδης ανοσολογική οντότητα», υπογραμμίζει ο δρ Σταυρόπουλος.
Οι βασικές μορφές
Η πιο συχνή μορφή ψωρίασης είναι η κατά πλάκας που προσβάλλει το 80% των ασθενών. Χαρακτηρίζεται από πλάκες που προκαλούν ήπιο κνησμό και έχουν παχιά, αργυρόχροα λέπια. Συνήθως εκδηλώνεται στους αγκώνες, τα γόνατα ή/και το κεφάλι.
Άλλες βασικές μορφές είναι:
* Η σταγονοειδής ψωρίαση (10% των κρουσμάτων). Είναι πιο συνηθισμένη στα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες. Συχνά εκδηλώνεται έπειτα από φαρυγγοαμυγδαλίτιδα. Οι πλάκες της είναι σαν σταγόνες και διάχυτες.
* Η φλυκταινώδης ψωρίαση. Χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό επαρμάτων στο δέρμα με πύον (φλύκταινες). Μπορεί να εντοπίζεται στις παλάμες και στα πέλματα ή να είναι γενικευμένη οπότε πρέπει να ελέγχεται αμέσως από έναν δερματολόγο.
* Η ερυθροδερμική. Προκαλεί κοκκίνισμα σε όλο το δέρμα και μπορεί να συνοδεύεται από πυρετό και κακουχία. Σε τέτοια περίπτωση ο ασθενής πρέπει να απευθύνεται αμέσως σε γιατρό, γιατί υπάρχει άμεσος κίνδυνος επιπλοκών. Οι ασθενείς συνήθως νοσηλεύονται.
Το 10-30% των πασχόντων από ψωρίαση, κυρίως στις ηλικίες άνω των 40 ετών, εκδηλώνουν και ψωριασική αρθρίτιδα, δηλαδή φλεγμονή σε επιλεγμένες αρθρώσεις.
Αιτίες και εκλυτικοί παράγοντες
«Τα ακριβή αίτια της ψωρίασης δεν είναι γνωστά, αλλά αυτό που ξέρουμε είναι ότι εμπλέκονται μηχανισμοί αυτοανοσίας και αυτοφλεγμονής», λέει ο δρ Σταυρόπουλος. «Για λόγους που ακόμα δεν έχουν εξακριβωθεί, το ανοσοποιητικό αρχίζει να υπερπαράγει μία σειρά από ουσίες που λέγονται κυτταροκίνες και οι οποίες επιταχύνουν τον ρυθμό ωρίμανσης των κυττάρων της επιδερμίδας. Έτσι, αντί τα κύτταρα της επιδερμίδας να κάνουν κύκλο ζωής 26 ημερών, κάνουν κύκλο 6 ημερών, με συνέπεια να δημιουργούνται οι χαρακτηριστικές πλάκες που καλύπτονται από αργυρόχρωα τμήματα, τα γνωστά ως λέπια».
Την διαδικασία αυτή μπορεί να πυροδοτήσουν εκλυτικοί παράγοντες. Τέτοιοι παράγοντες είναι:
* Ορισμένα φάρμακα. Στην κατηγορία αυτήν ανήκουν το λίθιο (αντιψυχωσικό) και δύο οικογένειες φαρμάκων για την υπέρταση (βήτα-αναστολείς, α-ΜΕΑ).
* Το στρες και ιδίως τα ιδιαίτερα στρεσογόνα γεγονότα (π.χ. πένθος, διαζύγιο, ανεργία, πτώχευση). Εβδομάδες ή και μήνες αργότερα μπορεί να εμφανιστεί ψωρίαση.
* Το κάπνισμα. Έχει ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση ή επιδείνωση της φλυκταινώδους ψωρίασης που παρατηρείται στους καπνιστές και κυρίως στις γυναίκες.
* Οι λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο. Μπορεί να οδηγήσουν στην σταγονοειδή ψωρίαση. «Συχνά λέμε στους ασθενείς αυτούς να αφαιρέσουν τις αμυγδαλές τους», λέει ο δρ Σταυρόπουλος.
* Οι τραυματισμοί. Παρατηρούνται στο 25% των περιπτώσεων. Κάθε είδους τραυματισμός (μηχανικός, χημικός, χειρουργικός, θερμικός) μπορεί να πυροδοτήσει την εμφάνιση ψωρίασης, ακόμα κι αν είναι ένα γρατζούνισμα ή μικρό κόψιμο.
Άλματα προόδου στην θεραπευτική αντιμετώπιση
Οι εντατικές έρευνες για την ψωρίαση έχουν αποκαλύψει πολύ σημαντικούς μηχανισμούς που εμπλέκονται στην ανάπτυξή της και έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη αποτελεσματικών φαρμάκων που μπορεί να εξαφανίσουν εντελώς τις δερματικές βλάβες της νόσου, τονίζει ο αναπληρωτής καθηγητής Δερματολογίας Παναγιώτης Σταυρόπουλος.
Κατά μέσον όρο, κάθε ασθενής έχει 80% έως 85% πιθανότητες να απαλλαγεί από τις βλάβες και να αποκτήσει μια φυσιολογική ποιότητα ζωής.
«Η θεραπεία που προτείνεται σε κάθε ασθενή εξατομικεύεται με βάση την έκταση των δερματικών βλαβών, την κλινική εικόνα (δηλαδή το χρώμα τους, το πόσο προεκβάλλουν από το δέρμα και το αν καλύπτονται από λέπια), καθώς και από το πως επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής (λ.χ. μπορεί να έχει κάποιος ψωρίαση μόνο στις παλάμες του και να μην μπορεί να δουλέψει)», λέει.
Και συνεχίζει: «Η αντιμετώπισή της έχει κάνει άλματα προόδου την τελευταία 15ετία, χάρη στην καλύτερη προσέγγιση της παθογένειάς της. Μάλιστα την τελευταία πενταετία το θεραπευτικό οπλοστάσιο εναντίον της εμπλουτίστηκε με πιο στοχευμένα μόρια που δρουν πιο εκλεκτικά στον μηχανισμό της φλεγμονής που είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση της ψωρίασης.
»Έτσι, στα σχετικά παλαιότερα φάρμακα ινφλιξιμάμπη, ανταλιμουμάμπη και εταρνεσέπτη, προστέθηκαν την τελευταία πενταετία ηουστεκινουμάμπη, η απρεμιλάστη και η σεκουκινουμάμπη που έχουν πολύ υψηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας. Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετά από αυτά τα φάρμακα είναι εγκεκριμένα και για την ψωριασική αρθρίτιδα, καθώς και ότι στο άμεσο μέλλον αναμένουμε και άλλα».
Τα νέου τύπου φάρμακα λειτουργούν στοχευμένα με αποτέλεσμα να μην επηρεάζουν την λοιπή ισορροπία του οργανισμού, αλλά αυξάνουν την επιρρέπεια στις λοιμώξεις.
Αυτά τα ξέρατε;
* Η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική.
* Είναι πιο συχνή στις ηλικίες 30-55 ετών, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί σε όλες, από τα νεογέννητα έως τους ηλικιωμένους
* Επιδεινώνεται από την κατάχρηση αλκοόλ (πάνω από 1-2 ποτά ημερησίως) και από την απότομη διακοπή της κορτιζόνης από το στόμα
Αριθμοί
2-2,5% του γενικού πληθυσμού πάσχει από ψωρίαση
6,5 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν ψωρίαση
250.000 Έλληνες έχουν ψωρίαση
20-30 και 50-60 ετών οι συνηθέστερες ηλικίες πρώτης εμφάνισης
80% των ασθενών έχουν κοινή, κατά πλάκας ψωρίαση
22-50% των ασθενών εκδηλώνει ψωρίαση πρώτα στο τριχωτό της κεφαλής
2 στους 3 ασθενείς πάσχουν ταυτοχρόνως από άλλα, φλεγμονώδη νοσήματα
Παράγοντες κινδύνου
* Οικογενειακό ιστορικό ψωρίασης ή άλλου αυτοάνοσου νοσήματος
* Παχυσαρκία
* Ορισμένες λοιμώξεις (π.χ. HIV, στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις)
* Χρόνια λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ. ορισμένα αντιψυχωσικά, αντιυπερτασικά)
Tips
Οι ασθενείς που κάνουν θεραπεία δεν πρέπει να πίνουν πάνω από 1-2 ποτά την ημέρα, διότι το πολύ αλκοόλ μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα πολλών φαρμάκων.
Info
Στο ΝοσοκομείοΑνδρέας Συγγρός λειτουργεί Ιατρείο Αυτοάνοσων Δερματικών Νοσημάτωνστο οποίο παραπέμπονται ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα του κολλαγόνου (λ.χ. ερυθηματώδης λύκος, σκληροδερμία, δερματομυοσίτιδα), καθώς και με σπανιότερα αγγειϊτιδικά σύνδρομα και αυτοάνοσες πομφολυγώδεις δερματοπάθειες. Το Ιατρείο λειτουργεί Δευτέρα και Τρίτη, 8.30’ π.μ. έως 11.30’ π.μ. Τηλέφωνο για ραντεβού: 210-7265238.
