Η γρίπη μπορεί να εξασθενήσει το ανοσοποιητικό σύστημα, επιτρέποντας στον ιό που την προκαλεί ή, συχνότερα, στα βακτήρια που καραδοκούν να βρουν τον δρόμο προς τους πνεύμονες όπου θα προκαλέσουν πνευμονία.

Υπολογίζεται ότι το ένα τρίτο των κρουσμάτων πνευμονίας κάθε χρόνο οφείλονται άμεσα ή έμμεσα στη γρίπη, καθώς και ότι ποσοστό έως 20% των ασθενών με πνευμονία χάνουν τελικά τη μάχη να κρατηθούν στη ζωή, λέει ο Δημοσθένης Μπούρος, καθηγητής Πνευμονολογίας στην Α’ Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος «Η Σωτηρία».

«Οι πνεύμονες είναι μεγάλα και ζωτικά όργανα. Ακόμα κι ένα τμήμα του ενός πνεύμονα να μολυνθεί από ένα βακτήριο ή ιό, υπονομεύεται μία από τις βασικότερες λειτουργίες μας και αυτό απαιτεί άμεσο έλεγχο από έναν γιατρό, διότι αν η κατάσταση είναι βαριά ο ασθενής μπορεί να χρειασθεί διασωλήνωση και νοσηλεία στην εντατική», εξηγεί.

Πώς αναπτύσσεται όμως η πνευμονία; «Ο πνεύμονας διαθέτει περίπου 300 εκατομμύρια μικροσκοπικούς ασκούς, τις κυψελίδες, όπου γίνεται η ανταλλαγή αερίων, δηλαδή οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα», απαντά ο δρ Μπούρος. «Όταν εισβάλουν στον ιστό του πνεύμονα (στο πνευμονικό παρέγχυμα) παθογόνα, οι κυψελίδες γεμίζουν με υγρά και πύον (φλεγμονώδη εξιδρώματα) και αυτό έχει ως συνέπεια να δυσχεραίνεται η ανταλλαγή αερίων και να προκαλούνται συμπτώματα όπως βήχας, δύσπνοια, πυρετός με ρίγη, γρήγορη αναπνοή, πόνος στο στήθος κατά την αναπνοή και κόπωση, ενώ ειδικά στους ηλικιωμένους παρατηρείται και νοητική σύγχυση».

Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο γιατρός εξετάζει τον ασθενή και αποφασίζει αν χρειάζεται νοσηλεία με βάση ορισμένα κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά είναι:

* Το επίπεδο συνείδησης του ασθενούς

* Πόσο έχει επηρεαστεί η αναπνευστική λειτουργία του

* Η γενική αιματολογική εικόνα του (π.χ. αν έχει σοβαρή αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων που είναι τα κύτταρα του ανοσοποιητικού)

* Αν έχουν προσβληθεί άλλα όργανα όπως ο νεφρός (αυτό φαίνεται με μέτρηση των επιπέδων της ουρίας στο αίμα)

* Αν έχει πέσει η πίεσή του.

Ρόλο παίζει επίσης το αν ανήκει σε κάποια από τις ομάδες υψηλού κινδύνου για βαριά πνευμονία, ιδίως το αν έχει ηλικία άνω των 65 ετών.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η πνευμονία οφείλεται σε εισβολή του βακτηρίου στρεπτόκοκκος της πνευμονίας (ή πνευμονιόκοκκος), οπότε αντιμετωπίζεται με συνδυασμένη αντιβιοτική αγωγή.

Μετά τη θεραπεία

Αν και η πνευμονία συνήθως είναι ήπια νόσος και δεν αφήνει κατάλοιπα στα άτομα που κατά τα άλλα είναι υγιή, είναι πιθανό να προκαλέσει επιπλοκές (π.χ. απόστημα, εμπύημα) στα άτομα τα οποία ήδη έχουν επιβαρημένη πνευμονική λειτουργία συνήθως από το κάπνισμα.

Επιπλέον, αν ένας ασθενής έχει πνευμονική ίνωση και πάθει πνευμονία, μπορεί να απομείνει με σοβαρότερη αναπνευστική ανεπάρκεια απ’ ό,τι πριν ενώ αν έχει χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), αυτή μπορεί επιβαρυνθεί και είναι πιθανό να απαιτηθεί χρήση οξυγόνου ακόμα και στο σπίτι.

Ένας άλλος, σπάνιος κίνδυνος (καταγράφονται περίπου 10 κρούσματα τον χρόνο) είναι να διεγερθεί το ανοσοποιητικό και να εκδηλωθεί ένα αυτοάνοσο νόσημα που λέγεται σύνδρομο Goodpasture. Η ασθένεια αυτή είναι πολύ σοβαρή, καθώς προκαλεί αιμορραγία των κυψελίδων και νεφρική ανεπάρκεια, και γι’ αυτό έχει υψηλό ποσοστό θνησιμότητας. Η πάθηση είναι πιθανότερη στους καπνιστές που εκδηλώνουν πνευμονία εξαιτίας του ιού της γρίπης.

Με ποια σειρά πρέπει να γίνει ο εμβολιασμός

Ο καλύτερος τρόπος προστασίας από την πνευμονία είναι ο εμβολιασμός εναντίον της γρίπης και εναντίον του πνευμονιοκόκκου.

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας Δημοσθένης Μπούρος τονίζει ότι έχει ζωτική σημασία να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο όλοι όσοι είναι άνω των 65 ετών, οι καπνιστές και όλοι όσοι πάσχουν από το οποιοδήποτε χρόνιο νόσημα, ανεξάρτητα από την ηλικία τους (σ.σ. σε περίπτωση αμφιβολίας, ρωτήστε τον γιατρό σας). Εξίσου σημαντικό είναι να εμβολιάζεται και το υγειονομικό προσωπικό (γιατροί, νοσηλευτές).

Για τον πνευμονιόκοκκο υπάρχουν δύο εμβόλια, ένα που προστατεύει από 23 στελέχη του βακτηρίου και ένα που προστατεύει από 13. Τα «εμβόλια της πνευμονίας» όπως αποκαλούνται από τον κόσμο, επίσης συνιστώνται σε καπνιστές, χρονίως πάσχοντες και ηλικιωμένους. Ειδικά για τους ηλικιωμένους, το σχήμα είναι ως εξής:

* Αν έχουν περάσει τα 65 χρόνια και δεν έχουν κάνει κανένα, να κάνουν πρώτα το 13δυναμο και μετά από 6-12 μήνες το 23δυναμο.

* Αν έχουν περάσει τα 65 χρόνια και έχουν κάνει το 23δυναμο, να κάνουν το 13δυναμο μετά από τουλάχιστον 1 χρόνο.

* Αν είχαν κάνει το 23δυναμο πριν τα 65 και τώρα είναι πάνω από 65, πρέπει να κάνουν το 13δυναμο (εφ’ όσον πέρασε τουλάχιστον 1 χρόνος από το 23δυναμο) και μετά από 6-12 μήνες ακόμα μία δόση του 23δυναμου.

Δυστυχώς, «υπάρχουν ακόμα και πνευμονολόγοι που δεν πιστεύουν στα εμβόλια και αυτό είναι πολύ σοβαρό», λέει ο δρ Μπούρος. «Οι γιατροί πρέπει να παροτρύνουν τους ασθενείς να εμβολιάζονται και όχι να μην τους μιλούν για τον εμβολιασμό ή χειρότερα ακόμα να τους αποτρέπουν, όπως δυστυχώς αρκετά συχνά γίνεται. Είναι τεκμηριωμένο πως το αντιγριπικό εμβόλιο μειώνει κατά 50-60% τα κρούσματα ή και τη σοβαρότητα της γρίπης, ενώ το 13δυναμο εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο μειώνει κατά 50% τα κρούσματα της πνευμονίας στην κοινότητα».

Info

Ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας ή πνευμονιόκοκκος είναι ένα βακτήριο που αποτελεί την κύρια αιτία σοβαρών λοιμώξεων (πνευμονία, μηνιγγίτιδα, βακτηριαιμία ή σήψη) στα πολύ μικρά παιδιά, στους ηλικιωμένους και στις άλλες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.