Ωτοβλεψίες

Μια υπογραφή είναι, θα περάσει…

Κουίζ για ημέρες δύσκολες: Ποιος διευθυντής δημόσιου πολιτιστικού οργανισμού δεν υπογράφει συμβάσεις στο ευαγές ίδρυμά του, αν δεν λάβει τη δέσμευση ότι θα ανανεωθεί η θητεία του, από τον Ιανουάριο; Οι ευρόντες θα κερδίσουν μία θέση στο ευαγές…

Πόσο μετράει ο μικρόκοσμός μας, έναντι του κοινού καλού; Και πόσο αυτή την αναλογία (ή δυσαναλογία) την αποδεχόμαστε ως κανόνα ζωής; Ο Αρθουρ Μίλερ είχε βάλει στο θεατρικό του μικροσκόπιο τούτη την –αναπόφευκτη στις ημέρες μας –παραδοχή, που ο σκηνοθέτης Γιάννης Μόσχος πρότεινε με το «Ηταν όλοι τους παιδιά μου» στον Δημήτρη Καταλειφό. Εκείνος ξαναδιάβασε το έργο, που πολλοί έχουν χαρακτηρίσει αριστούργημα, και το βρήκε εξαιρετικά επίκαιρο. «Μας ακουμπάει πολύ αυτό το θέμα, το ότι νοιαζόμαστε μόνο για την οικογένειά μας και τους στενά δικούς μας δίχως κοινωνική συνείδηση» όπως μου λέει. Ο ένας για τον εαυτούλη του, με δυο λόγια, και καθόλου για τους άλλους (που μπορεί να είναι και η Κόλαση, κατά τον Ζαν-Πολ Σαρτρ, στον αντίποδα του Λούντβιχ Βιτγκενστάιν που έλεγε «Η Κόλαση δεν είναι οι άλλοι, είναι ο εαυτός σου»). «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας» κατά τον Οδυσσέα Ελύτη, φράση που επικαλέστηκε και ο Μπαράκ Ομπάμα στην Αθήνα, αυτός ο μικρόκοσμος που μπορεί να αποδειχθεί διαλυτικός για την κοινωνία, όταν ο Ενας δεν νοιάζεται για τους Αλλους, είναι στο επίκεντρο της παράστασης στο Εμπορικόν. Μια «ποιητική, ρεαλιστική τραγωδία» όπως λέει ο Δημήτρης Καταλειφός, «μεγάλης δύναμης και ομορφιάς», που του δίνει τη χαρά να συνεργάζεται και να συνεννοείται σε έναν εννεαμελή θίασο με ηθοποιούς της γενιάς του όπως η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου ή μιας επόμενης γενιάς, όπως ο Κώστας Βασαρδάνης, αλλά και με πολύ νεότερους. Αυτό είναι η χαρά του όπως και ότι στα πέντε χρόνια που έχει κάνει θεατρικό «σπίτι» του το Εμπορικόν, έχει καταφέρει να δώσει στίγμα και να έχει το δικό του κοινό, που συρρέει στις παραστάσεις του έργου του Αρθουρ Μίλερ.

«Δείξτε λίγη κατανόηση». Η κοσμοσυρροή, δυστυχώς, δεν είναι ο κανόνας τη φετινή θεατρική σεζόν για όλες τις σκηνές. Είναι άραγε η ανεξήγητη πληθώρα 1.400 και πλέον παραστάσεων; «Για να συμβαίνει αυτό» μου απαντάει ο Δημήτρης Καταλειφός για την πληθώρα, «θα υπάρχει λόγος. Οπως λόγος θα υπάρχει που δημιουργούνται συνεχώς ομάδες θεατρικές που θέλουν να εκφραστούν. Φαινόμενα του καιρού μας είναι αυτά. Η πολυφωνία, όπως και σε όλα. Προσωπικά, χαίρομαι που υπάρχουν πολλές νέες και αξιόλογες δυνάμεις. Από την άλλη, υπάρχει ανεργία και έχουν καταστρατηγηθεί τα δικαιώματα που είχε πετύχει ο κλάδος μας. Οι περισσότεροι δουλεύουμε με πρόβες τις οποίες ουσιαστικά προσφέρουμε δωρεάν. Χρειάζεται πολύ κουράγιο και μεράκι στις μέρες μας για να κάνει κάποιος τέχνη. Περνάμε πάρα πολύ δύσκολες ημέρες στον χώρο μας. Βλέπω ωστόσο ότι υπάρχει πείσμα, που παράγει τόσες παραστάσεις τον χρόνο». Του άρεσε ο λόγος του Μπαράκ Ομπάμα, μου εκμυστηρεύεται, «διότι μας θύμισε πού θα έπρεπε να βρισκόμαστε εμείς οι Ελληνες. Εχουμε αυτή την τεράστια κληρονομιά και ενώ έχουμε το μεγάλο προτέρημα που είναι το πείσμα σε ό,τι θέλουμε να πετύχουμε, υπάρχει και η διχόνοια και βρισκόμαστε να παλεύουμε ανάμεσα σε αυτά τα δύο». Μου επισημαίνει μία φράση του έργου για τον («τόσο αναγνωρίσιμο») χαρακτήρα που ενσαρκώνει επί σκηνής, θύμα του αμερικανικού ονείρου: «Δείξτε λίγη κατανόηση». «Γενιές ολόκληρες έχουν γαλουχηθεί με τις αξίες της οικογένειας και του χρήματος. Και η στάση του συγγραφέα απέναντι σε αυτό τον μάλλον αρνητικό χαρακτήρα δείχνει μια συμπάθεια για τον άνθρωπο». Ακόμη και όταν βγάζει προς τα έξω τον χειρότερό του εαυτό.

Υπάρχει και ο άλλος εαυτός. Στην περίπτωση του Δημήτρη Καταλειφού υπάρχει ο «έτερος εγώ». Η ταινία του Σωτήρη Τσαφούλια, του «Κοινού παρονομαστή», που γυρίστηκε πριν από αρκετούς μήνες, αλλά τον Ιανουάριο θα βγει στις αίθουσες. Με τον θεατράνθρωπο σε ρόλο πρύτανη πανεπιστημίου που δίνει στον καθηγητή εγκληματολογίας Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη στοιχεία και χαρτιά «για μια υπόθεση φόνου ενός δικηγόρου, ενός δικαστή, ενός γιατρού και δύο νέων ανδρών, η οποία τον εμπλέκει όχι μόνο νομικά». Μιλάμε για ένα αστυνομικό, ψυχολογικό θρίλερ, στο οποίο πρωταγωνιστεί ο γάλλος ηθοποιός Φρανσουά Κλουζέ, πρωταγωνιστής στους επιτυχημένους «Αθικτους», αλλά και η Κόρα Καρβούνη (όπως και στον «Invisible» του Δημήτρη Αθανίτη), οι Μάνος Βακούσης, Γιώργος Χρυσοστόμου, Ιωάννα Κολλιοπούλου κ.ά.