Με ένα κράμα επαίνων και επικρίσεων δέχθηκε η διεθνής κοινότητα τον θάνατο του Φιντέλ Κάστρο.
«Η Ιστορία θα καταγράψει και θα κρίνει την τεράστια επιρροή αυτού του ανθρώπου στον λαό του και στον κόσμο γύρω του» ανέφερε ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, τείνοντας «χείρα φιλίας» στην Κούβα. Πρόσθεσε ότι κατά τη διάρκεια της προεδρίας του έγινε προσπάθεια «να αφήσουμε το παρελθόν πίσω και να εργασθούμε για ένα μέλλον βάσει όσων έχουμε κοινά».
Ο διάδοχός του στον Λευκό Οίκο, Ντόναλντ Τραμπ, χαρακτήρισε τον Κάστρο «στυγνό δικτάτορα που καταπίεσε τον λαό του επί σχεδόν έξι δεκαετίες. Η κληρονομιά του είναι εκτελεστικά αποσπάσματα, διαφθορά, βάσανα, φτώχεια και καταπάτηση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων» ανέφερε σε ανακοίνωσή του, εκφράζοντας την ελπίδα ότι ο θάνατός του «θα οδηγήσει σε ένα μέλλον στο οποίο οι Κουβανοί θα ζουν με την ελευθερία την οποία αξίζουν».
Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έκανε λόγο για την «ελεύθερη και ανεξάρτητη Κούβα, την οποία έχτισαν ο Φιντέλ και οι σύντροφοί του και αποτέλεσε φωτεινό παράδειγμα για πολλές χώρες και λαούς. Ο Φιντέλ Κάστρο ήταν αληθινός φίλος της Ρωσίας και συνέβαλε στην ανάπτυξη των ρωσοκουβανικών δεσμών και της στενής στρατηγικής συνεργασίας σε όλους τους τομείς».
Στην απώλεια «μιας σημαντικής προσωπικότητας της διεθνούς σκηνής» αναφέρθηκε ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, χαιρετίζοντας την προσέγγιση της Ουάσιγκτον με την Αβάνα. «Ο Φιντέλ Κάστρο εκπροσωπούσε την κουβανική επανάσταση –τόσο τις ελπίδες της όσο και τις απογοητεύσεις που ακολούθησαν» τόνισε.
Ζαν Ντανιέλ
Η κατάρρευση της ελπίδας
Στην ιστορία της διανόησης, χωρίς αμφιβολία της ιταλικής, της ισπανικής και της γερμανικής αλλά ασφαλώς και της γαλλικής, ο ρόλος του Φιντέλ Κάστρο ήταν σε συμβολικό επίπεδο πιο σημαντικός, αν και για μικρότερο διάστημα, από αυτόν του Μάο. Ο επαναστατικός μύθος που ενσάρκωνε ο Lider Maximo της Σιέρα Μαέστρα περιέγραφε αρχικά έναν αντιαμερικανισμό ο οποίος, παρά το ταπεινό μέγεθος του νησιού της Κούβας, κατάφερε να εξουδετερώσει όλες τις απόπειρες ανατροπής και δολοφονίας. Οπως μου είχε πει κάποτε όμως ο Τζον Κένεντι, η Κούβα είχε τη φήμη του «μπορντέλου της Αμερικής». Και ο ίδιος θα ήταν ευχαρίστως καστριστής εάν ο κουβανός ηγέτης δεν είχε αφήσει να παγιδευτεί, να διαφθαρεί και στη συνέχεια να υποταχθεί στη Σοβιετική Ενωση τη στιγμή που η κομμουνιστική υπερδύναμη έθετε σε κίνδυνο την παγκόσμια ειρήνη.
Είναι γεγονός ότι μέσα σε λίγα χρόνια παρακολουθήσαμε την κατάρρευση της μεγάλης επαναστατικής μαρξιστικής ελπίδας και τις αποκαλύψεις γι’ αυτό που θα ονομαζόταν αργότερα «μεγάλο πρωινό των διαφωνούντων», όπως η Ελένα Μπόνερ και ο Λεονίντ Πλιούτς. Η απογοήτευση από την κουβανική επανάσταση άρχισε να μεγαλώνει μετά τις διώξεις των ομοφυλοφίλων και τη φυλάκιση του ποιητή Ερνέστο Παντίγια, που είχε πολλούς φίλους στο Παρίσι. Παραμέναμε όμως ακόμη λίγο πολύ πιστοί στον Τσε Γκεβάρα, ο οποίος είχε γίνει σταρ και τροφοδοτούσε τα όνειρα των νεαρών εκπροσώπων της μαρξιστικής σκέψης.
Ο Ζαν Ντανιέλ είναι ιδρυτής του περιοδικού «Le Nouvel Observateur». Συνάντησε τον Κάστρο τον Νοέμβριο του 1963 και άκουσαν μαζί τον θάνατο του Κένεντι
Ζόε Βαλντές
Ούτε χαρά ούτε θλίψη
Ο Φιντέλ πέθανε. Κι εγώ, όπως και χιλιάδες Κουβανοί το περιμέναμε αυτό εδώ και χρόνια. Περιέργως δεν αισθάνομαι χαρά ούτε θλίψη. Ο,τι ζημιά ήταν να κάνει, την έχει ήδη κάνει. Γεννήθηκα το 1959, που σημαίνει ότι μεγάλωσα με το σύνθημα «Πατρίδα ή θάνατος». Σκέφτομαι τους γονείς μου που πέθαναν στην εξορία, στενοχωριέμαι γιατί σήμερα δεν μπορώ να τους αγκαλιάσω και να φανταστούμε όλοι μαζί το μέλλον της Κούβας. Σκέφτομαι τα θύματα του καστρισμού και κλαίω για εκείνα. Οι φυλακές της Κούβας ήταν και είναι γεμάτες – στο νησί υπάρχουν περισσότερες φυλακές παρά παραλίες. Ο Φιντέλ πέθανε και τώρα οι πενθούντες θα αρχίσουν το σόου, με κόκκινο μαντίλι και μπερέ στο κεφάλι. Θα τα παρακολουθήσουμε όλα αυτά, ψύχραιμοι. Εμείς, τα θύματα, θα τους αφήσουμε μερικές εβδομάδες να κλάψουν. Και μετά θα τους ζητήσουμε να αποχωρήσουν με αξιοπρέπεια, όπως κλάψαμε εμείς τους νεκρούς μας, παρ’ ότι είχαν διασυρθεί δημόσια. Ο Κάστρο είχε μεγάλη ικανότητα να καταστρέφει τη χώρα μας και όλοι να νομίζουν ότι συνέβαινε το αντίθετο. Τώρα, για να απομακρυνθεί η δυναστεία, ελπίζουμε στη δική σας βοήθεια.
Η Ζόε Βαλντές είναι κουβανή συγγραφέας που ζει εξόριστη στο Παρίσι από το 2001
Μάριο Βάργκας Λιόσα
H Ιστορία δεν θα τον δικαιώσει
Ελπίζω ότι αυτός ο θάνατος θα εγκαινιάσει μια περίοδο διαφάνειας, ανοχής και εκδημοκρατισμού της Κούβας. Η Ιστορία θα κρίνει αυτή την περίοδο των 55 ετών που τελειώνει με τον θάνατο του κουβανού δικτάτορα. Εκείνος έλεγε ότι η Ιστορία θα τον δικαιώσει. Είμαι σίγουρος ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο.
Ο 80χρονος περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα έχει τιμηθεί με το βραβείο Νομπέλ.
Γιοάνι Σάντσες
Μια περίεργη ελαφρότητα
Πολλοί στην Αβάνα δεν έχουν μάθει ακόμη το νέο, οι δρόμοι είναι άδειοι, στο κτίριο όπου μένω βασιλεύει η σιωπή. Ορισμένοι τον αποχαιρετούν με πόνο, άλλοι με ανακούφιση, η μεγάλη πλειονότητα όμως με μια δόση αδιαφορίας. Τα χαράματα η σιωπή απλώνεται, ο φόβος στην ατμόσφαιρα είναι αισθητός, μας περιμένουν σύνθετες ημέρες.
Η μητέρα μου μεγάλωσε με τον Φιντέλ Κάστρο, εγώ γεννήθηκα με τον Φιντέλ Κάστρο, ο γιος μου γεννήθηκε με τον Φιντέλ Κάστρο, αλλά τα εγγόνια μου δεν θα γεννηθούν με τον Φιντέλ Κάστρο. Ισως μια μέρα ένας λίγο προβοκάτορας δισέγγονός μου με ρωτήσει: ποιος ήταν ο Φιντέλ Κάστρο; Κατά τη διάρκεια της παιδικής μου ηλικίας και εφηβείας, ο Κάστρο αποφάσιζε για όλα, από το τι έτρωγα μέχρι το τι έγραφαν τα σχολικά μου βιβλία. Ο άνθρωπος λοιπόν που αποφάσιζε για κάθε λεπτομέρεια στην Κούβα όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα δεν είναι πια εδώ: μια περίεργη ελαφρότητα απλώνεται στο νησί.
Ο άνθρωπος που προσπάθησε να διαμορφώσει τη χώρα σύμφωνα με την εικόνα του έφυγε, αλλά η Κούβα μένει. Επιζήσαμε του Φιντέλ Κάστρο. Ομως οι οπαδοί του ετοιμάζουν την ιστορική αγιοποίησή του.
Η Γιοάνι Σάντσες είναι ανεξάρτητη κουβανή δημοσιογράφος και μπλόγκερ που αντιτίθεται στο καθεστώς. Το παραπάνω κείμενό της αποτελεί σύνθεση των tweets της μετά την ανακοίνωση του θανάτου του Κάστρο
