Η νεκρολογία δεν ήταν ποτέ ελληνικό άθλημα. Φαίνεται ότι υπάρχει στην ελληνική κουλτούρα εγγεγραμμένο ένα δέος απέναντι στον νεκρό που επιτρέπει μόνο να δοξολογηθεί, όσο είναι ακόμη ζεστός. Λείπει η αγγλοσαξονική τέχνη που ανατέμνει με φλέγμα τη ζωή του τεθνεώτος και την παρουσιάζει ούτε άσπρη, ούτε μαύρη, αλλά γκρίζα, όπως είναι τα ανθρώπινα πράγματα.

Ετσι κι ο Φιντέλ Κάστρο. Σοσιαλιστής και εθνικιστής, αντάρτης και εξουσιαστής, επαναστάτης και δικτάτορας –επαναστάτης για μια στιγμή, δικτάτορας για μισόν αιώνα –δεν θα μπορούσε να μείνει αλιβάνιστος από το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Η πολιτική χρήση του θανάτου του πήρε τέτοιες διαστάσεις που, δίπλα στον ιστορικό Κάστρο, που όντως υπήρξε, αναδείχθηκε κι ένας άλλος, μυθολογικός: Ο έλληνας Κάστρο.

Ο συριζαίος Κάστρο που, σύμφωνα με την ανακοίνωση του κόμματος, «δίδαξε τι πάει να πει αξιοπρέπεια». Ο πασόκος Κάστρο που, σύμφωνα με τη Φώφη Γεννηματά, «ήταν παγκόσμιο σύμβολο που αγωνίστηκε για τις ιδέες του». Ακόμη και ο εκσυγχρονιστής Κάστρο, που από πρώην υπουργό έλαβε γλυκερό χαιρετισμό ως ενσάρκωση «των υπέροχων ψεμάτων της νιότης μας».

Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Η μυθολόγηση της Κούβας και του ηγέτη της είχε συντελεστεί εδώ και δεκαετίες. Ο Κάστρο προσφερόταν για ελληνοποίηση. Ταίριαζε ιδανικά με τις ροπές του μεταπολιτευτικού συλλογικού χαρακτήρα. Την αυτοθυματοποίηση απέναντι στις υπερδυνάμεις –και ιδίως τον αντιμερικανισμό. Τον εθνικισμό της ψωροκώσταινας –της μικρής, πτωχής, πλην υπερήφανης χώρας. Τον αριστερό ρομαντισμό που, χάρη στο παράδειγμα της Κούβας, μπορούσε να επαγγέλλεται ότι, εκτός από τον αρκτώο Υπαρκτό της σοβιετικής πυγμής, είναι εφικτός κι εναλλακτικός Υπαρκτός, νησιωτικός, χαλαρός κι ηλιόλουστος.

Θα περίμενε κανείς ότι το εγχώριο πολιτικό σύστημα θα είχε χειραφετηθεί από αυτές τις αυταπάτες. Πολύ πριν από τον θάνατό του, η περίπτωση Κάστρο είχε κατασταλάξει ως μια ακόμη αιματηρή επιβεβαίωση –από τις πολλές που προσέφερε ο εικοστός αιώνας –ότι κάθε ουτοπία φέρει εντός της το σπέρμα της τυραννίας. Η ευλάβεια της ελληνικής Αριστεράς –και Κεντροαριστεράς –για τέτοια «σύμβολα» θα ήταν παρωχημένη.

Θα ήταν, αν δεν ζούσαμε ήδη κάτι που μοιάζει με υποτροπή στους χειρότερους εφιάλτες του προηγούμενου αιώνα. Η Δύση χάνει την ικανότητά της να εντάσσει στο δημοκρατικό και οικονομικό της υπόδειγμα τα αυταρχικά καθεστώτα –την ικανότητα που της επέτρεψε να επικρατήσει αναίμακτα έναντι των αντιπάλων της στον Ψυχρό Πόλεμο. Η ιστορική τάση, που έμοιαζε αυτόματη, αντιστρέφεται. Τώρα είναι το μοντέλο Πούτιν που απειλεί να εξαχθεί στη Δύση. Γιατί λοιπόν να είναι παρωχημένος κάποιος που σήμερα νεκροφιλάει σεβαστικά έναν ηγέτη που δεν έβγαλε ποτέ του το χακί και που ποτέ δεν απαρνήθηκε τον στρατιωτικό του τίτλο;

Οχι, οι έλληνες θαυμαστές του Κάστρο δεν είναι εκτός εποχής. Αντιθέτως. Συντονίζονται με την τάση της μεταμοντέρνας «δημοκρατίας». Βρέθηκαν να είναι μετανεωτερικοί, χωρίς να έχουν γίνει ποτέ νεωτερικοί. Σύγχρονοι λόγω καθυστέρησης.

Τελευταία Νέα