Για πενήντα και πλέον χρόνια ήταν το αγκάθι στα πλευρά της υπερδύναμης. Ενα προπύργιο του σοβιετικού μπλοκ στην αυλή της Αμερικής. Από το 1959, που κατέλαβε την εξουσία, όλοι οι πρόεδροι των ΗΠΑ επιχείρησαν την ανατροπή του με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Ο Κάστρο όχι μόνο επιβίωσε, αλλά έκανε και εξαγωγή της επανάστασης στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και του Τρίτου Κόσμου. Πολλοί εζήλωσαν τη δόξα του, όπως ο Ορτέγα στη Νικαράγουα ή ο Τσάβες στη Βενεζουέλα.

Ανέτρεψε το διεφθαρμένο καθεστώς του Μπατίστα ευαγγελιζόμενος τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Σε αντίθεση με το εξωραϊστικό αφήγημα της καθ’ ημάς Αριστεράς, έστησε ένα στυγνό καθεστώς. Με εκτελέσεις, εξορισμούς, πολιτικούς κρατουμένους, λογοκρισία και καταπίεση. Δεκάδες χιλιάδες Κουβανοί διέφυγαν με όποιον τρόπο μπορούσαν, κυρίως στην Αμερική, όπου αποτέλεσαν μια ισχυρή ομάδα πίεσης για την ανατροπή του.

Το μπρα ντε φερ με την υπερδύναμη άρχισε νωρίς. Το 1961 παραστρατιωτικές ομάδες υπό την καθοδήγηση της CIA έκαναν απόβαση στον Κόλπο των Χοίρων με σκοπό την ανατροπή του. Εχοντας έγκαιρη πληροφόρηση από τη Σοβιετική Ενωση, ο Κάστρο μπόρεσε να αποκρούσει την εισβολή και να εδραιώσει το καθεστώς του.

Η αντιπαλότητα με την υπερδύναμη τον έσπρωξε στην πιο παράλογη κίνηση στην πλανητική σκακιέρα. Επεισε τους Σοβιετικούς να τοποθετήσουν, κάτω από τη μύτη των Αμερικανών, βαλλιστικούς πυραύλους στην Κούβα. Αποφασισμένος να παρασύρει τη χώρα του και τον κόσμο στον πυρηνικό όλεθρο. Η επιχείρηση ανακαλύφθηκε και στις 13 ημέρες της πυραυλικής κρίσης της Κούβας που ακολούθησαν ο κόσμος έφτασε μια ανάσα από το πυρηνικό ολοκαύτωμα. Ενα βήμα πριν από το χείλος του γκρεμού, ο Χρουστσόφ υποχώρησε αδειάζοντας τον Κάστρο. Οι πύραυλοι αποσύρθηκαν από την Κούβα, οι Αμερικανοί για να χρυσώσουν το χάπι στους Σοβιετικούς απέσυραν τους πυραύλους Τζούπιτερ από την Τουρκία και οι σκέψεις για εισβολή στην Κούβα εγκαταλείφθηκαν. Ο Κάστρο επιβίωσε απομονωμένος κυρίως χάρη στην οικονομική βοήθεια της Σοβιετικής Ενωσης.

Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τον περιορισμό της ρωσικής βοήθειας, το αμερικανικό εμπάργκο ανέδειξε και επέτεινε τα αδιέξοδα του κουβανικού μοντέλου. Οταν ο Κάστρο παρέδωσε την σκυτάλη της εξουσίας στον αδελφό του καταβεβλημένος από τον χρόνο και την ασθένεια, άρχισε μια αργή καθεστωτική αλλαγή και στο τελευταίο απομεινάρι του σοβιετικού κομμουνισμού. Με το ιστορικό άνοιγμα του Ομπάμα και τον πραγματισμό του Ραούλ Κάστρο οι σχέσεις των δυο χωρών άρχισαν να αποκαθίστανται. Η Κούβα άρχισε σιγά σιγά ν’ ανοίγει στον έξω κόσμο. Το παραπέτασμα τραβήχθηκε και φάνηκαν τα τραγικά αδιέξοδα μιας κοινωνίας που της σταμάτησαν βίαια το ρολόι του χρόνου στη δεκαετία του ’60.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός

Τελευταία Νέα