«Δεν ξέρω τι θα κάνει… Βρίσκομαι μέσα στην ομίχλη και τα φώτα ομίχλης μου δεν λειτουργούν. Ολος ο κόσμος περιμένει. Ολος ο κόσμος περιμένει την απόφαση του προέδρου…». Η δήλωση που έκανε στο «Le Point» ο Μπερνάρ Πουανιάν, συνεργάτης του Φρανσουά Ολάντ στο Ελιζέ και φίλος του εδώ και 30 χρόνια, αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο το κλίμα που επικρατεί στο στρατόπεδο των γάλλων Σοσιαλιστών. Ο χρόνος πλέον πιέζει ασφυκτικά, ο γάλλος πρόεδρος έχει προθεσμία έως τις 15 Δεκεμβρίου προκειμένου να κάνει γνωστές τις προθέσεις του: θα επιδιώξει ή όχι μια δεύτερη θητεία; Επικαλούμενοι «πηγές εντός της κυβέρνησης», οι «Financial Times» το παρουσίαζαν χθες ως δεδομένο: «Ο Φρανσουά Ολάντ έχει αποφασίσει να αψηφήσει το αρνητικό ρεκόρ δημοτικότητας και τους εσωκομματικούς αντιπάλους του, πεπεισμένος πως με τον Φρανσουά Φιγιόν αντίπαλο οι πιθανότητές του να διατηρήσει την προεδρία αυξάνονται». Μια «ιδέα – σοκ» του Ολάντ που διέρρευσε χθες στο «L’Obs» συνηγορεί προς αυτή την κατεύθυνση: ο γάλλος πρόεδρος φέρεται να φλερτάρει με την ιδέα ενός «ελάχιστου εγγυημένου κεφαλαίου» για κάθε Γάλλο που ενηλικιώνεται ως ασπίδα κατά των ανισοτήτων.
«Αντί να λέμε πως θα καταβάλουμε σε όλους ένα εισόδημα, πυροδοτώντας σαρκαστικά ή ειρωνικά σχόλια, προσωπικά πιστεύω ότι πρέπει όλοι να έχουμε ένα αρχικό κεφάλαιο» φέρεται να είπε ο Φρανσουά Ολάντ σε «στενό του συνεργάτη». «Ολοι πρέπει να δικαιούνται ένα δάνειο εγγυημένο από το κράτος, όχι μια δωρεά. Θα μπορούν να το χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν. Το δάνειο αυτό, που θα επιτρέπει την αγορά στέγης ή κάτι άλλου, θα είναι για πολλούς αναγκαία συνθήκη προκειμένου να τα καταφέρουν». Ο γάλλος πρόεδρος μάλλον δεν έκανε τυχαία την αντιδιαστολή με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα -είναι μια ιδέα με την οποία φλερτάρει ο πρωθυπουργός του Μανουέλ Βαλς, ο οποίος, σύμφωνα με τους «Financial Times», δεν έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να παραιτηθεί μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες (η προθεσμία για την κατάθεση υποψηφιοτήτων είναι η 15η Δεκεμβρίου) προκειμένου να συμμετάσχει στην primaire των Σοσιαλιστών. «Ο υπερθεματισμός ξεκίνησε», σχολίασε το «L’Obs», διευκρίζοντας πως η χρήση, από τον Ολάντ, του όρου «δάνειο» πρέπει να διευκρινιστεί: αν πρόκειται για ένα απλό τραπεζικό δάνειο με εγγύηση του κράτους, η επανάσταση που προτείνει ο πρόεδρος της Γαλλίας είναι ισχνή. Αυτού του είδους το δάνειο υφίσταται ήδη, έως 15.000 ευρώ, για τους γάλλους ή ευρωπαίους φοιτητές ηλικίας 18-28 χρονών.
Η ιδέα ενός οικουμενικού βασικού κεφαλαίου, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι καινούργια. Στην πραγματικότητα, είναι παλαιότερη και από εκείνη του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος αν θεωρήσουμε, όπως συνήθως το κάνουμε, πως στην απαρχή όλων αυτών των συζητήσεων βρίσκεται ο Τόμας Πέιν. Διότι ο βρετανο-γαλλο-αμερικανός φιλόσοφος δεν πρότεινε ένα εισόδημα, αλλά ένα κεφάλαιο για όλους. Πιο συγκεκριμένα, μέσω του φυλλαδίου «Αγροτική Δικαιοσύνη», που κυκλοφόρησε το 1797, πρότεινε, στο όνομα της ισότητας των ευκαιριών, τη χορήγηση 15 στερλινών σε κάθε νέο που έκλεινε τα 21 ώστε να είναι πιο εύκολο «το ξεκίνημά τους στον κόσμο» –το ποσό αυτό θα ήταν αρκετό για την αγορά μιας αγελάδας καθώς και γεωργικών εργαλείων. Μια αντίστοιχη ιδέα υπερασπίζεται σήμερα ο άγγλος οικονομολόγος Αντονι Ατκινσον: ένα «οικουμενικό βασικό κληροδότημα» του κράτους σε όποιον συμπληρώνει τα 18 έτη, χρηματοδοτούμενο χάρη στα δημόσια έσοδα από τον φόρο κληρονομιάς. Μένει πάντως να απαντηθεί το ερώτημα που ενέπνευσε η «ιδέα» του Φρανσουά Ολάντ στον δημοσιογράφο του «L’Express» Λοράν Μαρτινέ: «Νέο προεκλογικό δωράκι, σοβαρό σχέδιο ή ονειροπόλημα;».
