Επιστροφή στα Αντικύθηρα του 50 π.Χ.

^«Αράζει» στο Πασαλιμάνι το σημαντικότερο ίσως ναυαγισμένο πλοίο του αρχαίου ελληνικού κόσμου, εκείνο των Αντικυθήρων. Ενας από τους νεκρούς επιβάτες του και μέρος από την πρόσφατη σοδειά θησαυρών του παρουσιάζονται για πρώτη φορά πλάι στο ξύλινο σκαρί, τις άγκυρες και τη σεντίνα του με αφορμή την έκθεση «Το ναυάγιο των Αντικυθήρων –Οι νέες αρχαιολογικές ανακαλύψεις» που εγκαινιάζεται απόψε, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, στο Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη.

Ξύλο φτελιάς ήταν η πρώτη ύλη για το πέτσωμα (κέλυφος) της ολκάδας, του εμπορικού πλοίου που φορτωμένο με έργα τέχνης μεταξύ άλλων ναυάγησε το 50 π.Χ. ανοιχτά των Αντικυθήρων. Κι ένα κομμάτι αυτού του ξύλου δίπλα σε ένα τεράστιο χάλκινο καρφί που μόλις τον Σεπτέμβριο βγήκε ξανά στο φως υποδέχονται τους επισκέπτες μαζί με τα «φρέσκα» ευρήματα του ναυαγίου στο πειραϊκό ίδρυμα, έναν από τους υποστηρικτές της υποθαλάσσιας έρευνας. Πιο δίπλα, μέσα στη βιβλιοθήκη με τους 362.037 τίτλους, παρουσιάζονται η σεντίνα του πλοίου –ένα μέρος του υδραυλικού συστήματος για την απάντληση των υδάτων -, η καταπειρατηρία (η μολύβδινη βολίδα που έριχναν οι ναυτικοί για να μετρήσουν το βάθος του βυθού και να διαπιστώσουν τη σύνθεσή του, ώστε να διευκολυνθούν στο αγκυροβόλι) και τα μολύβδινα στελέχη των αγκυρών, η ραδιοϊσοτοπική ανάλυση των οποίων έδειξε ότι προέρχονται από τη Χαλκιδική. Από αυτό εξάγεται το συμπέρασμα ότι το πλοίο ήταν ελληνικό, σύμφωνα με τον ερευνητή από το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Γουντς Χόουλ της Μασαχουσέτης Μπρένταν Φόλεϊ, ο οποίος υπολογίζει τα ναυάγια στον χώρο της Μεσογείου από την εποχή του χαλκού ώς σήμερα σε ένα εκατομμύριο.

«Περιμέναμε περισσότερα ευρήματα από όσα έχουν ανελκυστεί. Δεν έχουμε βγάλει μεγάλα αγάλματα» λέει η προϊσταμένη της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων Αγγελική Σίμωσι για την έρευνα που ξεκίνησε το 2014, σχεδόν 40 χρόνια μετά την τελευταία βουτιά του Ζακ Ιβ Κουστό στο σημείο του ναυαγίου. Δυο μασίφ χάλκινα δόρατα ωστόσο που παρουσιάζονται στην έκθεση –για τα οποία οι αρχαιολόγοι αποκλείουν να ανήκουν στην εξάρτυση κάποιου πολεμιστή –μαρτυρούν την ύπαρξη κι άλλων γλυπτών. «Αν σκεφτεί κάποιος ότι έχουμε βρει αγάλματα του Ερμή και του Απόλλωνα, γιατί να μην εντοπίσουμε κι ένα της Αθηνάς που, ως γνωστόν, κρατούσε δόρυ;» συνεχίζει η Σίμωσι.

Και μπορεί το γυναικείο χρυσό δακτυλίδι, ο μπλε πεσσός από ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, οι λάγυνοι, τα γυάλινα «ψηφιδωτά» αγγεία, και τα μαρμάρινα μέλη ενός αγάλματος να δίνουν μια μικρή γεύση από το πλούσιο φορτίο του ναυαγίου, ωστόσο «σιωπηλός» –αν και παρών με τα μηριαία οστά του –παραμένει ο επιβάτης του πλοίου, ο σκελετός του οποίου εντοπίστηκε πρόσφατα. Αν δοθούν οι σχετικές άδειες από το υπουργείο Πολιτισμού, τα οστά του θα ταξιδέψουν στην Κοπεγχάγη για εξέταση DNA, οπότε αναμένεται να δώσουν πολύτιμες πληροφορίες.