Στις 8 Δεκεμβρίου 1966 οι ΗΠΑ υπέγραφαν συμφωνία για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων στο Διάστημα. Λίγες ημέρες αργότερα πραγματοποιούσαν πυρηνική δοκιμή στη Νεβάδα, ενώ το διαστημικό πλοίο της ΕΣΣΔ «Luna 13» προσγειωνόταν στο Φεγγάρι. Το Νομπέλ Λογοτεχνίας μοιράζονται ο Σμούελ Γιόσεφ Ανιον και η Γερμανοεβραία Νέλλυ Ζαχς που ευαισθητοποίησε τους αναγνώστες με τις διηγήσεις της από την κόλαση των Ναζί. Η Ελλάδα βιώνει μια πυρετώδη πολιτική κατάσταση, καθώς διεξάγονται οι δίκες για τις πολύκροτες υποθέσεις Ασπίδα και για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη (1963). Το μουσικόφιλο κοινό, από την άλλη, αποχαιρετά τον Στέλιο Καζαντζίδη στην τελευταία του εμφάνιση σε νυχτερινό κέντρο, ενώ υποδέχεται την επιστροφή του Μίκη Θεοδωράκη με τα έργα «Ρωμιοσύνη» σε ποίηση Ρίτσου και «Ματχάουζεν» του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Σε αυτό το περιβάλλον ακούγεται το «Φορτηγό» του Διονύση Σαββόπουλου, του νεαρού τραγουδοποιού από τη Θεσσαλονίκη, ο οποίος δήλωνε με τον τίτλο του το μεταφορικό μέσο που χρησιμοποίησε για να κατέβει στην Αθήνα ελλείψει χρημάτων. Τα τραγούδια του δίσκου (ανάμεσά τους, «Οι μάγοι», «Βιετνάμ γιε – γιε», «Συννεφούλα», «Τα πουλιά της δυστυχίας», «Οι παλιοί μας φίλοι») δεν έτυχαν θερμής υποδοχής. Ο δίσκος πούλησε 2.000 αντίτυπα, κάνοντας τον δημιουργό να θέλει να μπαρκάρει! Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία: ο Σαββόπουλος είναι εδώ για να γιορτάσει – σήμερα, αύριο και για ένα ακόμη διήμερο – στη Φιλοσοφική Λέσχη του Παρνασσού το «Φορτηγό» που κυκλοφόρησε προ 50ετίας. Με φρεσκαρισμένο το εξώφυλλο του Αλέξη Κυριτσόπουλου και τη συνδρομή των νέων τραγουδοποιών Θέμου Σκανδάμη, Κατερίνας Πολέμη και Εύης Μάζη. Οι δύο τελευταίες μιλούν για τη σχέση τους με τον εμβληματικό δίσκο και την εμφάνισή τους στην παράσταση, όπου η πρώτη θα ερμηνεύσει το «Δέντρο» (και τη δική της σύνθεση, «Like mother, like son») και η δεύτερη ένα απόσπασμα από το «Μια θάλασσα μικρή» καθώς και το «Tourbillon» που ερμήνευε η Ζαν Μορό στην ταινία «Ζιλ και Τζιμ».

Πότε ακούσατε πρώτη φορά το «Φορτηγό» και πώς καταγράφτηκε στη μνήμη σας;

Κατερίνα Πολέμη: Η μικρή ιστορία της συνάντησής μου με το «Φορτηγό» αρχίζει επί της ουσίας τώρα, στα 28 μου, οπότε μου δόθηκε η ευκαιρία και η τιμή να συμμετάσχω σε αυτή την παράσταση. Ενώ το είχα ακούσει μεγαλώνοντας, τώρα είναι που μπήκε πραγματικά στη ζωή μου και με εμπλούτισε. Μου κάνει εντύπωση πόσο απολαμβάνω κάθε επανάληψη των κομματιών (και είναι πολλές οι επαναλήψεις) και ότι διαρκώς ανακαλύπτω διάφορα πράγματα στα τραγούδια, στον στίχο, στον ρυθμό, στον τρόπο σύνθεσης και ενορχήστρωσης. Είναι τόσο απλός και αγνός κατά γενικές γραμμές ο δίσκος. Σε μαγεύει με την απλή «πολυπλοκότητά» του, τον απλό πλούτο του.

Εύη Μάζη: Οταν ήμουν πολύ μικρή, τα τραγούδια του «Φορτηγού» τα τραγουδούσε ο μπαμπάς μου με την κιθάρα του. Είχα λοιπόν την παιδική εντύπωση ότι μόνο εκείνος ήξερε να τα λέει! Μου φαίνονταν μαγικά και μυστήρια και έμοιαζαν μέρος ενός μυστικού που κάποια στιγμή θα αποκαλυπτόταν και θα περιείχε κι εμένα. Πίστευα επίσης ότι μιλάνε για πιθανές πτυχές του εαυτού μου και για γεγονότα που θα ζήσω και θα νιώσω στο μέλλον. Νομίζω ότι σηματοδότησαν μέσα μου την αρχή της αγάπης μου για το τραγούδι και τη μουσική γενικά.

Ποιο τραγούδι από τον δίσκο ξεχωρίζετε;

Κ.Π.: Αγαπώ ιδιαίτερα τους «Μάγους», τον δυναμισμό του και το ότι με βάζει σε θεατρικές διαστάσεις. Επίσης με κάνει να νιώθω κοντά στην άλλη μου πατρίδα, τη Βραζιλία. Κάποιες συγχορδίες με παραπέμπουν σε αφροβραζιλιάνικη μουσική.

Ε.Μ.: Δύσκολο να ξεχωρίσω επειδή τα αγαπώ όλα. Μιλώντας συναισθηματικά θα έλεγα το «Ηλιε Ηλιε αρχηγέ», ένα τραγούδι που με γεμίζει ζεστασιά και γλύκα μέσα στην απλότητά του και με συνδέει με παιδικές αναμνήσεις.

Δίπλα σε αυτό τον δίσκο ποιον θα βάζατε, ελληνικό ή ξένο;

Κ.Π.: Ισως να έβαζα το «Ρεσιτάλ» του Χατζή και της Μαρινέλλας επειδή μου προκαλούν την ίδια αίσθηση: «Αγαπώ και έχω ανάγκη να εκφραστώ μέσω της μουσικής, σου προσφέρω την ψυχή μου και την ευαισθησία μου».

Ε.Μ.: Το «White Album» των Beatles γιατί το συναίσθημά μου είναι το ίδιο ακούγοντάς τον. Τα τραγούδια των δύο δίσκων συμβολίζουν για μένα την πηγή της τέχνης του τραγουδιού. Εκεί συναντώ το παιχνίδι, το μυστήριο, την ομορφιά, τα όνειρα, την αγάπη, τον φόβο. Και πάντα μέσα από μια απλότητα μοναδική.

Ο δίσκος αυτός μπορεί να μιλήσει στη γλώσσα της εποχής;

Κ.Π.: Οι στίχοι τα λένε όλα από μόνοι τους: «Τόση ομορφιά δεν είδες πουθενά», «Ο εργάτης βλαστημάει και τραβάει για τον σταθμό», «Η αγάπη είναι παντού (…) όταν θα έχουμε υποφέρει καλημέρα θα μας πει», «Οι μέρες που λαχτάρησα θα ‘ρθούν, εγώ τη λέω δέντρο», «Ολη η Ελλάδα ατέλειωτη παράγκα», «Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας, ποτέ δε λένε την αλήθεια, ο κόσμος υποφέρει και πεινά κι εσείς τα ίδια παραμύθια», «Μια θάλασσα μικρή (…) σε τραγουδούσα εγώ σαν τις χορδές του ανέμου στα μαύρα σου μαλλιά, σ’ ακολουθούσα εγώ σαν το μικρό χορτάρι τον άνεμο, σε τραγουδούσα εγώ».

Ε.Μ.: Καθετί που είναι αληθινό και βαθύ στην εποχή του, είναι αυτομάτως και διαχρονικό. Το «Φορτηγό» πιστεύω πως μπορεί να μιλήσει στη γλώσσα της εποχής επειδή είναι εκ των πραγμάτων συνδεδεμένο με μια περίοδο βαθιάς κρίσης σε όλα τα επίπεδα, που έχει πολλά κοινά σημεία με τη σημερινή. Η ομορφιά των τραγουδιών αυτών και η αλήθεια τους δεν μπορεί παρά να είναι μια υπενθύμιση ότι υπάρχουν ακόμα κόσμοι και προεκτάσεις του εαυτού μας που θα μας σώσουν.

INFO

«Φορτηγό – Ο Σαββόπουλος στον Παρνασσό», Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, Πλατεία Καρύτση 8, απόψε, αύριο, 9 και 10/12 στις 21.00. Εισιτήρια: 10 – 35 ευρώ.