Η απορία ακούγεται λογική: Πώς μπορεί, λένε, ο Αλέξης Τσίπρας να κατηγορείται ταυτόχρονα και ως ιδεοληπτικός κομμουνιστής και ως μεταλλαγμένος νεοφιλελεύθερος; Πώς μπορεί οι ίδιοι άνθρωποι να τον επικρίνουν πότε επειδή έγινε μνημονιακός και πότε επειδή μένει καθηλωμένος στη δογματική του ανατροφή;
Η απορία αναθερμάνθηκε με τον ηλεκτρισμένο επικήδειο στον Φιντέλ Κάστρο. Η εικόνα είναι πολύ νωπή για να αποφύγει κανείς τη σύγκριση. Ο Πρωθυπουργός που έμοιαζε σαν να φορούσε ξένο πουκάμισο όταν υποδεχόταν τον Ομπάμα, ξαναβρήκε τον εαυτό του μπροστά στην τέφρα του ινδάλματός του.
Αρα το ερώτημα δεν πρέπει να απευθύνεται στους επικριτές του, αλλά στον ίδιο: Πώς μπορεί οι δύο Τσίπρες –ο ένας που ακκίζεται με τον Ολάντ και τη Μέρκελ και ο άλλος που συναγελάζεται με τον Μουγκάμπε και τον Μαδούρο –να συγκατοικούν στο ίδιο σώμα;
Την απάντηση την είχε δώσει ο Αριστείδης Μπαλτάς, αλλά (σχεδόν) κανείς δεν τον είχε τότε ακούσει στα σοβαρά. Στον μακρύ δρόμο για τον σοσιαλισμό, είχε πει το σοφό εκείνο στόμα, όλα επιτρέπονται. Τι είναι ένας κόκκος Μνημονίου μπροστά στην «παντοτινή νίκη των λαών»; Αυτή την περιφρόνηση του παρόντος ενόψει του λυτρωτικού σοσιαλιστικού μέλλοντος εξέφρασε και ο Τσίπρας λέγοντας στους Κουβανούς τον πόνο του για τις «ήττες» και τους «συμβιβασμούς» του.
Αν έχει νόημα σήμερα η ιδεολογική τομογραφία του Πρωθυπουργού είναι γιατί, ώς έναν βαθμό, προδικάζει το βεληνεκές των επόμενων κινήσεών του. Ο Τσίπρας δεν είχε φανταστεί μια βαρετή πρωθυπουργία –το επίθετο «διαχειριστικός» στο λεξιλόγιο της Αριστεράς έφερε βαριά πολιτική απαξία. Βρέθηκε ωστόσο να κάνει τον διαχειριστή όχι μόνο σε ένα πρόγραμμα καταναγκαστικό. Αλλά και σε ένα θεσμικό και οικονομικό περιβάλλον που αισθάνεται ότι τον καταδυναστεύει.
Ετσι το είπε σε φιλική ατμόσφαιρα στην Πλατεία της Επανάστασης: «Δυνάστες» του, είπε, είναι «οι νόμοι της αγοράς». Πρόκειται για δημόσια εξομολόγησή που έστειλε αυτό που λέμε «ξεκάθαρο μήνυμα στους επενδυτές». Ξεκάθαρο ως προς τις προθέσεις και τις ικανότητες της κυβέρνησής του.
Ορισμένοι συνδυάζουν τον θούριο της Αβάνας με τον χρησμό του Τσίπρα την περασμένη εβδομάδα ότι αποτυχία της διαπραγμάτευσης σημαίνει εκλογές. Ετοιμάζει, λένε, ηρωική έξοδο. Με ποιο αφήγημα; Ακόμη κι αν ο κουβανέζικος εαυτός του κρυφολιμπίζεται ακόμη μια επαναστατική έκρηξη, ποιον θα συγκινούσε η ρήξη ύστερα από τόσες συνθηκολογήσεις;
Το συμπέρασμα είναι ότι ο Τσίπρας έχει φορτωθεί ένα πρόγραμμα που ούτε να το εφαρμόσει μπορεί, ούτε να το τινάξει στον αέρα. Το ταξίδι στην Κούβα ήταν ένα διάλειμμα από την ιστορία. Αναψυχή από μια πρωθυπουργική θητεία που δεν της έχει απομείνει άλλος σκοπός από το να κρατήσει. Οσο κρατήσει. Οπως κι αν κρατήσει.