Οι προσδοκίες για μια συμφωνία στο Eurogroup της Δευτέρας, έτσι όπως την ονειρευόταν μέχρι πριν από λίγες ημέρες η κυβέρνηση, με ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και ρύθμιση του χρέους, χωρίς αμφιβολία έχουν ανατραπεί.

Κυβερνητικές πηγές διευκρίνισαν χθες ότι δεν αναμένεται ούτε η συμφωνία για τη δεύτερη αξιολόγηση και ότι «τίποτα δεν θα συμφωνηθεί αν δεν συμφωνηθούν όλα», δηλαδή και το θέμα του χρέους. Στην πραγματικότητα, η συνάντηση των υπουργών Οικονομικών –που θα διεξαχθεί στο φως των αποτελεσμάτων του ιταλικού δημοψηφίσματος –διατηρεί υψηλό βαθμό ενδιαφέροντος, επειδή εκεί αναμένεται να αποκαλύψουν τουλάχιστον κάποιες από τις προθέσεις τους οι πρωταγωνιστές του «δράματος» της συμφωνίας.

Μια συμφωνία για την οποία ο στόχος είναι πλέον να κλείσει έως το τέλος Δεκεμβρίου. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, για τον σκοπό αυτό, να συγκληθεί νέο, έκτακτο Eurogroup, ενδεχομένως στις 19 Δεκεμβρίου.

Δεν θα είναι απλό. Το καλό είναι ότι υπάρχει η πολιτική βούληση για κάτι τέτοιο από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και φυσικά από την ελληνική κυβέρνηση. Το κακό είναι ότι η λύση απαιτεί θυσίες στα ιερά και όσια των εμπλεκομένων.

ΤΑ ΑΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΑ. Οπως αναφέρουν πηγές που παρακολουθούν τη διαπραγμάτευση από κοντά, οι κόκκινες γραμμές των εμπλεκομένων είναι οι εξής:

n Η Γερμανία δεν θέλει να μειώσει τον στόχο για τα πρωτογενή πλεονάσματα, όπως ζητά το ΔΝΤ, όχι μόνο γιατί κάτι τέτοιο θα την υποχρεώσει να κάνει μεγαλύτερες θυσίες για τη μείωση του χρέους, αλλά και γιατί πιστεύει ότι μέσω των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων θα ασκείται έλεγχος στην ελληνική οικονομία να μην ξεφύγει από τον δρόμο της δημοσιονομικής πειθαρχίας μετά τη λήξη του προγράμματος.

n Το ΔΝΤ δεν πιστεύει ότι είναι δυνατόν η Ελλάδα να πετύχει τόσο υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και δεν είναι διατεθειμένο να κάνει τα στραβά μάτια, ρισκάροντας την αξιοπιστία του, με κίνδυνο να πέσει άλλη μια φορά έξω. Θα δεχθεί να επιστρέψει στο ελληνικό πρόγραμμα μόνο αν «τα νούμερα βγαίνουν». Επιπλέον, το Ταμείο θεωρεί απαραίτητο να ληφθούν ορισμένα βασικά μέτρα, που έχουν όχι μόνο δημοσιονομικό αλλά και διαρθρωτικό χαρακτήρα: μείωση των συντάξεων (γιατί το Ασφαλιστικό κατά την άποψή του δεν βγαίνει) και μείωση του αφορολόγητου ορίου (γιατί οι μισοί Ελληνες είναι κάτω από το σημερινό αφορολόγητο, όπως υποστηρίζει).

n Η κυβέρνηση δεν είναι διατεθειμένη να λάβει νέα μέτρα. Για την ακρίβεια, δυσκολεύεται ακόμη και να συμφωνήσει στα εργασιακά, που είναι προϋπόθεση για να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση και για τα οποία πιέζει σκληρά το ΔΝΤ. Πόσω μάλλον να συμφωνήσει σε μείωση του αφορολογήτου και των υφιστάμενων συντάξεων, με κατάργηση της προσωπικής διαφοράς, όπως υποστηρίζει η Ντέλια Βελκουλέσκου ότι πρέπει να γίνει.

«Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να δεχθεί μείωση αφορολογήτου και συντάξεων και γενικά μέτρα 4,2 δισ. ευρώ όπως ζητά το ΔΝΤ» είπε χθες κυβερνητική πηγή. Εναλλακτικά, αποκάλυψε η ίδια πηγή, στην κυβέρνηση προτάθηκε πολιτική συμφωνία για μέτρα μετά το 2019, κάτι που επίσης δεν δέχεται καθώς δεν θα ήταν και δημοκρατικό να δεσμεύσει την επόμενη κυβέρνηση. Ιδια κυβερνητική πηγή παρατήρησε με νόημα απαντώντας σε ερώτηση για το ενδεχόμενο να πυροδοτήσουν οι απαιτήσεις του ΔΝΤ πολιτική κρίση ότι «αυτό που ξέρουμε εμείς το ξέρουν και αυτοί».

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ. Κυβέρνηση και ευρωπαϊκοί θεσμοί όμως θέλουν πάνω απ’ όλα να κλείσει η συμφωνία. Η πρώτη για να πάρει τη ρύθμιση για το χρέος και να περιμένει βάσιμα πλέον την ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και η Ευρώπη για να μην έχει την εκκρεμότητα μπροστά της ενόψει διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων το 2017, αλλά και γιατί χρειάζεται μια επιτυχία για τον ίδιο λόγο.

Σύμφωνα με πηγές, μια λύση που αναζητείται, ως αντιστάθμισμα στα επιπλέον μέτρα που ζητά το ΔΝΤ, κινείται στη λογική της καθιέρωσης ενός νέου τύπου κόφτη.

Ο κόφτης που ισχύει σήμερα και λήγει το 2018, οπότε λήγει και το πρόγραμμα, προβλέπει ότι όταν δεν επιτυγχάνονται τα πρωτογενή πλεονάσματα που έχουν συμφωνηθεί στο πρόγραμμα θα περικόπτονται ανάλογου ύψους δαπάνες ώστε να καλύπτεται το κενό.

Η κυβέρνηση, σε πρώτη φάση, φέρεται να προτείνει απλώς παράταση του υφιστάμενου κόφτη και το 2019 και το 2020. Ωστόσο, αυτό μάλλον δεν θα είναι αρκετό για το ΔΝΤ. «Το ΔΝΤ έχει απέχθεια στον κόφτη» είπε η ίδια κυβερνητική πηγή.

Σύμφωνα με ενημερωμένες πηγές, στην Ελλάδα και τους θεσμούς, για να υπάρχει πιθανότητα να συμφωνήσει το ΔΝΤ πρέπει ο νέος κόφτης να είναι πολύ πιο συγκεκριμένος. Πρέπει, δηλαδή, να ορίζει σαφώς ότι εφόσον δεν επιτυγχάνεται ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα –όποιο ύψος του κι αν συμφωνηθεί –θα μπαίνει μαχαίρι στις συντάξεις και στο αφορολόγητο.

Αυτό θα δυσκολέψει πολύ την κυβέρνηση, παρότι φυσικά θα είναι καλύτερο από το να πάρει όλα τα μέτρα τώρα, όπως ζητά επί του παρόντος το ΔΝΤ –και προβλέπει και το αναθεωρημένο Μνημόνιο.

Εξάλλου, μια άλλη πρόταση που έχει διατυπωθεί είναι να συνδεθεί το πρωτογενές πλεόνασμα με ρήτρα ανάπτυξης. Ετσι, εφόσον ο ρυθμός ανάπτυξης είναι υψηλός θα έχει υποχρέωση η χώρα να επιτυγχάνει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, διαφορετικά θα μπορεί να κατεβάζει τον στόχο για να μη στραγγαλίζεται η οικονομία.

Οσο για το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων, ελέγχεται η δυνατότητα να περιοριστεί η διάρκεια του στόχου 3,5% του ΑΕΠ στα 3-4 χρόνια, δηλαδή έως το 2020 ή το 2021, αντί της δεκαετίας, αλλά και να επανεξεταστεί ο στόχος αυτός το 2018.

Το χρέος

Στο Eurogroup της Δευτέρας αναμένεται να συζητηθούν οι προτάσεις του ESM για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ρύθμισης του χρέους, όπως είπε χθες και η εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών.

Ωστόσο, οι αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν συνολικά κάποια στιγμή αργότερα, μαζί με την όποια συγκεκριμενοποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων τελικά αποφασιστεί.