Για τους γεωλόγους η παρουσία και η δραστηριότητα του ανθρώπου πάνω στη Γη έχουν τέτοια καταλυτική αρνητική επίδραση που μιλάμε για μια νέα γεωλογική περίοδο. Διανύουμε την εποχή του Ανθρωπόκαινου, κατά την οποία το αποτύπωμά μας στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον προσδιορίζει τις μεγάλες γεωλογικές αλλαγές των οποίων η έκταση ξεπερνά τα τσουνάμι, τις εκρήξεις ηφαιστείων, τις σεισμικές δραστηριότητες του φλοιού της Γης. Στη διάρκειά του ο άνθρωπος έχει στραφεί ο ένας κατά του άλλου. Ολοι εκδικούνται όλους. Το παρατηρεί και ο Πολ Οσμπορν στο «Ούτου». Ο αντιήρωας, ένας ρομαντικός μοναχικός άνδρας τον οποίο επινόησε ο Καρίλ Φερέ και η ζωή του γίνεται εφιάλτης, παραδομένος καθώς είναι στον έναν και μοναδικό νεανικό του έρωτα.

Η επιστημονική διατύπωση βέβαια της Ανθρωπόκαινου εποχής δεν έχει την ποιητική γοητεία της διαπίστωσης των στίχων του Ρενέ Σαρ, «Οταν η μάσκα του ανθρώπου εφαρμόζεται στο πρόσωπο της Γης, τότε τα μάτια της είναι τυφλά», τους οποίους χρησιμοποιεί ο γάλλος συγγραφέας Φερέ για μότο στο «Ούτου». Το «Ούτου» είναι το δεύτερο βιβλίο του για τους Μαορί της Νέας Ζηλανδίας μετά το «Χάκα» και με αυτό ο Φερέ συμπληρώνει το έπος του για τους αυτόχθονες της περιοχής. Ηταν ο λόγος για τον οποίο ο συγγραφέας ήρθε ξανά στην Ελλάδα, μετά την πρώτη κυκλοφορία του αριστουργηματικού «Μαπούτσε» το 2014. «Ούτου» στη γλώσσα των Μαορί σημαίνει εκδίκηση. Και αυτή η ανθρώπινη συνθήκη της εκδίκησης γίνεται η βάση της συζήτησής μας, δεδομένης και της πραγματικότητας των αμερικανικών εκλογών που είναι το θέμα συζήτησης της εποχής. Εκλογών στις οποίες κάθε άλλο παρά έλειψαν οι αντεκδικήσεις.

«Οι ΗΠΑ επινόησαν τα τηλεσκουπίδια, υποστήριξαν την υποκουλτούρα και τώρα πια ο κόσμος αντεπιτίθεται κρίνοντας με τους δικούς του όρους τους παίκτες της πολιτικής. Τώρα πια ο αμερικανικός λαός έχει τον ρόλο του τηλεοπτικού παραγωγού και εκείνος αποφασίζει τους όρους με τους οποίους διεξάγεται η προεκλογική εκστρατεία. Οταν αφήνουμε τα χαμηλά ένστικτα ενός ερπετοειδούς εγκεφάλου να μιλά εξ ονόματός μας, τότε δεν υπάρχει πια κουλτούρα. Στο περιβάλλον της τηλεοπτικής πραγματικότητας το να στρέφεται ο ένας εναντίον του άλλου θεωρείται θεαματικό. Αλλά η ίδια τακτική χαρακτηρίζει και το τοπίο του νεοφιλελευθερισμού. Οποιος χάνει εκμηδενίζεται. Είναι μια τρομακτική αλληγορία του σημερινού κόσμου συνολικά. Οι Αμερικανοί είναι οι πρώτοι που εδώ και τριάντα χρόνια μάς μετέτρεψαν σε παραγωγούς τέτοιων σκουπιδιών. Αυτές οι αμερικανικές εκλογές επιστρέφουν στους πολιτικούς ό,τι έσπειραν όλα αυτά τα χρόνια» λέει ο γάλλος συγγραφέας, παθιασμένος υποστηρικτής των αδυνάτων της υφηλίου. Αλλά και της δικής μας περίπτωσης, στην οποία βρήκε υλικό να γράψει το νέο του κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικό θρίλερ, που θα κυκλοφορήσει προσεχώς.

«Κάνω τον γύρο του κόσμου ταξιδεύοντας. Δεν σπουδάζω. Συνήθως όταν γράφω ένα βιβλίο μού παίρνει χρόνο. Συναντώ ανθρώπους, αναζητώ πληροφορίες, κάνω έρευνα, ρωτώ και βρίσκω απαντήσεις». Ετσι ο Καρίλ Φερέ έφτασε στη Νέα Ζηλανδία και γνώρισε την κοινότητα των Μαορί, αντιμέτωπη με τη συρρίκνωση της πολιτισμικής ταυτότητας των μελών της από την κυρίαρχη ιδεολογία της Δύσης. Για να τους βοηθήσει, o Φερέ επινόησε τον αντιήρωά του, τον Πολ Οσμπορν, στα μέτρα του alter ego του. «Σχεδόν όλοι οι ήρωές μου έχουν οξύ ταμπεραμέντο. Γράφω για ήρωες που έρχονται αντιμέτωποι με όλους και δεν το βάζουν στα πόδια, αλλά μάχονται. Βρίσκομαι πιο κοντά στον Οσμπορν, ακόμη και αν αναπτύσσει αντικοινωνική συμπεριφορά. Μεθυσμένος, βίαιος, θυμωμένος, παρ’ όλα αυτά τον βρίσκω ρομαντικό. Εστω και με μια σκοτεινή πλευρά».

Το «Ούτου» είναι η συνέχεια του «Χάκα», μας ενημερώνει ο συγγραφέας στην αρχή του βιβλίου του, παρότι μπορούν να διαβαστούν και με ανάποδη σειρά.

Στο πρώτο μέρος ο Τζακ Φιτζέραλντ, ο αστυνομικός διευθυντής του Οκλαντ, ερευνά μια σειρά εξαιρετικά άγριων δολοφονιών. Ακολουθώντας τη διαδρομή του εκτελεστή διασταυρώνεται με έναν απειλητικό Μαορί σαμάνο, τον Ζίνζαν Μπι, φύλακα κοιμητηρίου όπου αναπαύονται ανθρώπινα οστά. Στο «Ούτου» ο Φιτζέραλντ «αυτοκτονεί» και ο παλιός του φίλος με τα κίτρινα μάτια σαν του τίγρη, Πολ Οσμπορν, αναχωρεί από την Αυστραλία για τη Νέα Ζηλανδία προκειμένου να αναζητήσει την αλήθεια.

Σε αυτό το βιβλίο οι φόνοι είναι η ιδανική συνθήκη για να υφάνει ο Φερέ την ιστορία του και να προβάλει την πραγματικότητα της μειοψηφίας. Η Νέα Ζηλανδία είναι η απομακρυσμένη χώρα, η τελευταία εποικισμένη γη. Οι πρώτοι κάτοικοί της κατέφθασαν από την Πολυνησία με τα γουάκα (κανό) περίπου το 1250-1300, ολοκληρώνοντας σειρά ταξιδιών στον Νότιο Ειρηνικό, και εγκατέστησαν τον πολιτισμό Μαορί. Ομως με την έλευση των Ευρωπαίων στα τέλη του 18ου αιώνα η γη των Μαορί πέρασε στα χέρια των λευκών αποίκων. Τα ζητήματα αφομοίωσης, συνύπαρξης, πολιτισμικής ταυτότητας δεν ήταν απλά. Και ο Φερέ τα απλώνει συναρπαστικά, συγχρονίζοντάς τα με τον ρυθμό της εκδικητικής μανίας που οπλίζει τους Μαορί ενάντια στους στερεοτυπικά διεφθαρμένους εκπροσώπους της εξουσίας και της τήρησης των νόμων. «Ολος ο κόσμος εκδικείται τον άλλον σε αυτό το βιβλίο. Ωστόσο κάπου ανάμεσα στο δράμα του αντικοινωνικού Οσμπορν και στη γενικευμένη εκδικητικότητα υπάρχει και δικαιοσύνη» δηλώνει ο Φερέ.

Πειρατεία μέχρι το Αιγαίο

Η απόδοση δικαιοσύνης τον φέρνει και στα νερά της Μεσογείου, στο νέο του βιβλίο που σύντομα θα παραδώσει στο γάλλο εκδότη του, Γκαλιμάρ. «Η ιστορία αναπτύσσεται μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας. Ξεκίνησε με τον χαμό ενός φίλου μου στη θάλασσα, όταν το πλοιάριό του εμβολίστηκε από ένα μεγαλύτερο εμπορικό πλοίο στο οποίο εργάζονταν παράνομα Φιλιππινέζοι. Ξέρετε, τη χειρότερη εκδοχή της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πρακτικής τη βρίσκεις στη θάλασσα, καθώς το ναυτικό δίκαιο επιτρέπει πολλές ζώνες ελεύθερης διέλευσης όπου κανείς δεν μπορεί να κάνει έλεγχο στα εμπορεύματα ή στις συνθήκες εργασίας. Η ιστορία μου λοιπόν μιλά για τη σύγχρονη πειρατεία και αναπόφευκτα η δράση φτάνει στα ελληνικά νησιά, στο Αιγαίο. Εκεί ο φίλος μου πέφτει πάνω σε πρόσφυγες και στους κατοίκους συναντά όπως γράφω “την ελληνική αξιοπρέπεια”. Οταν είχα διαβάσει τη μαρτυρία από το Αουσβιτς “Αν αυτό είναι ο άνθρωπος” του Πρίμο Λέβι, συγκράτησα ένα σημείο στο κείμενό του που έλεγε πως οι πιο αλληλέγγυοι ανάμεσα στους κρατουμένους ήταν οι Ελληνες. Σαν να ήταν η αλληλεγγύη κομμάτι από το DNA τους, λόγω της ιστορικής τους εμπειρίας. Το ένιωσα λοιπόν το περασμένο καλοκαίρι στην Αστυπάλαια, όπου έκανα διακοπές. Και έμαθα πως στο παρελθόν ήταν τόπος εξορίας των αριστερών. Τώρα που οι κάτοικοί της παλεύουν με την κρίση είδα στην ατμόσφαιρα πώς λειτουργεί η αλληλοβοήθεια ανάμεσά τους. Αυτό είναι κάτι ξεχωριστό σε μια εποχή που υπάρχει τόση άρνηση για τη δημοκρατία».
Αγριοι και πολιτισμένοι

«Η πραγματικότητα είχε πάει στο διάολο»

Στον ρυθμό της πλοκής του ο Φερέ συνδυάζει τον ερωτικό παροξυσμό, τη βία του θανάτου και την πολιτική καταγγελία για να υπερασπιστεί τον ακτιβισμό υπέρ των μειονοτήτων.

Ως νουάρ συγγραφέας γνωρίζει ότι η ένταση της δράσης μπορεί να ενισχυθεί με το σεξ. Το περιγράφει τολμηρά σε μία περιπλάνησή του σε ένα κλειστό κλαμπ, όπου το πάρτι των μαστουρωμένων μεταμφιεσμένων προσκεκλημένων εξελίσσεται σε τελετουργικό βιασμό: «Ο Οσμπορν δεν άκουγε πλέον τίποτα, μόλις που διέκρινε την κίνηση των χειλιών. Η πραγματικότητα είχε πάει στο διάολο και δεν είχε καμία όρεξη να την πιάσει… στράφηκε μια τελευταία φορά προς τη λασπωμένη πίστα. Η Ανν είχε πέσει με τη σειρά της. Με τη φουστίτσα ανασηκωμένη στο ύψος της μέσης, ένας φαλλός πολύ ζωντανός τής ψαχούλευε το έντερο…».

Ως αριστοτέχνης στην περιγραφή σκηνών φρίκης και ψυχολογικής κατάρρευσης, ο Φερέ καταβυθίζει τον Οσμπορν στα σκοτάδια ψυχοτρόπων ουσιών σε μία πυρετώδη σκηνή εντοπισμού του δολοφόνου: «Το σκάμμα ήταν βαθύ, ένας κοπρόλακκος που η δυσοσμία του προκαλούσε πόνο στην καρδιά. Εκκρίσεις, φλέγματα, κόπρανα. Ο Οσμπορν ανάσαινε με δυσκολία. Σώμα και ψυχή βυθίστηκαν στον ίδιο φόβο, ψηλαφίζοντας το έδαφος με τρεμάμενο χέρι, αναζήτησε κάτι που θα του επέτρεπε να ξεφύγει από το λάκκο και από αυτήν την ανυπόφορη δυσοσμία. Ριγμένος γυμνός στο χάος, σφηνωμένος στα τοιχώματα της μαύρης τρύπας λίμναζε, τουρτουρίζοντας φυλακισμένος μες στον βούρκο, έχοντας στο στόμα μία γεύση πέτρας… Το χέρι του μόλις άγγιξε κάτι. Κάτι μαλακό, κάτι κολλώδες… Ανοιξε διάπλατα τα μάτια και στη χλωμή λάμψη του φεγγαριού, ανακάλυψε το τρομοκρατημένο πρόσωπο μιας γυναίκας».

Ο Καρίλ Φερέ στο «Ούτου» καταργεί τις βεβαιότητες και μετακινεί τη γραμμή του ορίου ανάμεσα στο δίκαιο και το σωστό. Στον αντίποδα του ήρωά του βάζει τη Χάνα, τη γυναίκα Μαορί που σημάδεψε τη μοίρα του να διεκδικεί το δίκιο των ανθρώπων της φυλής της: «Ισως πιστεύετε εσείς οι Δυτικοί ότι οι πρωτόγονοι λαοί έχουν αλλοιωθεί από τον κυρίαρχο πολιτισμό, δηλαδή τον δικό σας, όμως δεν έχουμε εξαφανιστεί. Εφυγα στην Ευρώπη για να αποκτήσω τα πτυχία σας και να δοκιμάσω να αλλάξω τον τρόπο που προσεγγίζετε τον άνθρωπο, να μάθω για τις περίφημες ανθρωπιστικές επιστήμες σας, για να αναγκάσω τον κλάδο να αλλάξει, να μετατρέψω τα εξουσιαστικά σας βλέμματα και να σας υποχρεώσω να μιλάτε για εμάς σαν ισότιμοι εταίροι και όχι για να προσαρμοστώ με τους εκπολιτιστικούς σας κανόνες… Κατακτήσατε τους αυτόχθονες λαούς όπως κανείς δαμάζει ένα άγριο ζώο».

Caryl Férey

Ούτου

Από τη Σάγκα Μαορί

Μτφ. Αργυρώ Μακάρωφ,

Εκδ. Αγρα, 2016,

Σελ. 440

Τιμή: 19 ευρώ

Caryl Férey

Χάκα

Από τη Σάγκα Μαορί

Μτφ. Αργυρώ Μακάρωφ,

Εκδ. Αγρα, 2015,

Σελ. 416

Τιμή: 18,50 ευρώ

Τελευταία Νέα