Πριν από δύο ημέρες, ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατηγόρησε την Κύπρο ότι «χωρίς να ντρέπεται, συμμετέχει στις συνόδους της ΕΕ με σημαία που περιλαμβάνει ολόκληρη την Κύπρο». Χθες, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε στην τουρκική Εθνοσυνέλευση πως τα Ιμια είναι τουρκικό έδαφος. Καθημερινά σχεδόν, η τουρκική ηγεσία αμφισβητεί τη Συνθήκη της Λωζάννης. Και το ερώτημα είναι αν όλα αυτά γίνονται για εσωτερική κατανάλωση, ενόψει του δημοψηφίσματος που θέλει να οργανώσει το 2017 ο Ερντογάν για την αλλαγή του Συντάγματος και τη μετατροπή του πολιτεύματος από κοινοβουλευτική σε προεδρική δημοκρατία, ή αν πίσω τους κρύβεται κάτι άλλο.
Η κατάσταση περιπλέκεται από το γεγονός ότι στον τουρκικό εθνικισμό φαίνεται να πλειοδοτεί και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος σε πρόσφατη ομιλία του στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του ισχυρίστηκε ότι η Ελλάδα έχει καταλάβει 18 βραχονησίδες του Αιγαίου και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δεν κάνει τίποτα για να τις πάρει πίσω. Οι χθεσινές δηλώσεις του Τσαβούσογλου αποτελούσαν ουσιαστικά απάντηση στο παραλήρημα του αρχηγού του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος.
ΤΑ ΙΜΙΑ. Σε άρθρο του στη «Μιλιέτ» με τίτλο «Δεν αποδεχόμαστε την ντε φάκτο κατάσταση», ο Τσαβούσογλου αναφέρει ότι «οι Συνθήκες της Λωζάννης και του Παρισιού περιέχουν λεπτομερείς διατάξεις αναφορικά με την κυριαρχία και την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών» και, κατά συνέπεια, «δεν θα αποδεχθούμε τη δημιουργία από την Ελλάδα ενδεχόμενων ντε φάκτο καταστάσεων επί γεωγραφικών σχηματισμών με αμφισβητούμενο καθεστώς». Δεν υπάρχει καμιά αλλαγή στην πολιτική της χώρας μας ως προς τις βραχονησίδες των Ιμίων, προσθέτει, διακηρύσσοντας ότι «τα Ιμια είναι τουρκικό έδαφος» και ότι «κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων του ΑΚΡ δεν έχει υπάρξει καμιά αλλαγή στο νομικό και ντε φάκτο καθεστώς στο Αιγαίο».
Οποιον στόχο κι αν έχει η σκλήρυνση των τόνων στη γείτονα, το βέβαιο είναι ότι η ελληνική πλευρά δεν αφήνει τίποτα αναπάντητο. «Η κυριαρχία της Ελλάδας επί των νησιών της στο Αιγαίο, συμπεριλαμβανομένων των Ιμίων, είναι αδιαμφισβήτητη και κατοχυρώνεται από το Διεθνές Δίκαιο» αναφέρεται σε ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος προειδοποίησε την Τουρκία ότι οι προκλήσεις της θα έχουν την απάντηση που πρέπει, επισημαίνοντας ότι «η Συνθήκη της Λωζάννης δεν αφήνει κανένα περιθώριο για γκρίζες ζώνες». Τη σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής ζήτησε η ΝΔ, χαρακτηρίζοντας την κυβέρνηση «τουλάχιστον αμήχανη και χωρίς τις ενέργειες και πρωτοβουλίες που επιβάλλουν οι περιστάσεις».
Η ελληνοτουρκική ένταση σημειώνεται σε μια ιδιαίτερα ανησυχητική διεθνή συγκυρία, με τους βομβαρδισμούς στο Χαλέπι να προκαλούν καθημερινές εκατόμβες στη Συρία και τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για το Προσφυγικό να κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα. Πολλοί θεωρούσαν ότι η επίλυση του Κυπριακού θα οδηγούσε στην εκτόνωση της έντασης και θα επέτρεπε την αναζήτηση λύσεων και σε άλλες κρίσεις με εποικοδομητικό πνεύμα. Η κατάρρευση των συνομιλιών όμως στο Μοντ Πελεράν διέψευσε τις ελπίδες.
ΤΟ ΨΗΦΙΣΜΑ. Η έξαρση της τουρκικής επιθετικότητας ενδεχομένως να συνδέεται και με το πρόσφατο (μη δεσμευτικό) ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη της ΕΕ να αναστείλουν προσωρινά τις (ήδη παγωμένες) ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Παρότι σχετική απόφαση απαιτεί ομοφωνία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο –κάτι που στη σημερινή συγκυρία πρέπει να αποκλείεται -, η μεγάλη πλειοψηφία με την οποία υιοθετήθηκε αυτό το ψήφισμα (479 υπέρ και 37 κατά) δείχνει τη δυσφορία που υπάρχει στους ευρωπαϊκούς κύκλους για την Τουρκία.
Τα αισθήματα, βέβαια, είναι αντίστροφα. Οπως επισημαίνει ο Μουσταφά Αϊντίν στη «Χουριέτ», η Αγκυρα γνωρίζει ότι παρόλο που η ΕΕ χρησιμοποιούσε για χρόνια την Ελλάδα και την Κύπρο ως αποδιοπομπαίους τράγους, στην πραγματικότητα την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρώπη δεν την ήθελαν χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Αυστρία.