Δεν αποκαλύπτει τι θα ψηφίσει – φοβάται τα αντίποινα των υποστηρικτών του Ναι. Ο Ραφαέλε Σιμόνε, όμως, δεν κάνει μόνο χιούμορ μιλώντας στα «ΝΕΑ». Ο πολυγραφότατος ιταλός γλωσσολόγος με αναζητήσεις στο πεδίο της πολιτικής θεωρίας (στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο του «Μειλίχιο τέρας» από τις εκδόσεις Πόλις, στη Γαλλία κυκλοφόρησε πρόσφατα το «Γιατί οι δημοκρατίες αποτυγχάνουν») ανησυχεί και προσθέτει τη φωνή του με αυτών που λένε ότι η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει.

Μα ποιο είναι το πραγματικό διακύβευμα αυτού του δημοψηφίσματος; Είναι η συνταγματική μεταρρύθμιση ή κάτι άλλο;

Το βασικό διακύβευμα είναι ο Ρέντσι και η πλειοψηφία του. Πρόκειται για ένα είδος εκλογών για τον ίδιο. Επεται η συνταγματική μεταρρύθμιση ως τέτοια, η οποία κατά τα λοιπά τους ενδιαφέρει πολύ επειδή ενισχύει κατά πολύ τις εξουσίες της κυβέρνησης και του επικεφαλής της.

Κάποιοι λένε ότι αυτό το δημοψήφισμα ήταν λάθος. Φαντάζομαι ότι θα διαφωνείτε…

Ναι. Λάθη υπήρξαν, αλλά ήταν άλλα. Ηταν λάθος να προταθεί μια συνταγματική αναθεώρηση τόσο ευρεία και μάλιστα με τέτοια επιμονή και αδιαλλαξία. Oι προτεραιότητες της Ιταλίας είναι άλλες. Το δεύτερο ήταν μια τεράστια προσωπική γκάφα του Ρέντσι: η ταύτιση του δημοψηφίσματος με τον εαυτό του. Επί ολόκληρους μήνες έλεγε «εάν χάσω τελειώνει η πολιτική μου καριέρα». Μετά το ξανασκέφτηκε. Μα αυτό είναι για γέλια.

Πώς φαντάζεστε λοιπόν την επόμενη μέρα στην Ιταλία εάν επικρατήσει το Οχι;

Δεν είναι σίγουρο ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο, αν κι εγώ το ελπίζω. Εάν κερδίσει το Ναι, η συνέπεια θα είναι η ενίσχυση των εξουσιών του πρωθυπουργού και η είσοδος στην κυβέρνηση κάποιων πολιτικών δυνάμεων που υποστήριξαν το Ναι, ξεκινώντας από τα υπολείμματα του μπερλουσκονισμού. Εάν κερδίσει το Οχι, ο Ρέντσι θα έπρεπε κανονικά να παραιτηθεί και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας να υποδείξει μια κυβέρνηση τεχνοκρατών με μοναδικό αντικείμενο την κατάρτιση ενός νέου εκλογικού νόμου και την προκήρυξη εκλογών. Είναι σαφές ότι στο τέλος αυτής της διαδρομής βρίσκεται το Κίνημα των 5 Αστέρων (M5S). Είτε μας αρέσει είτε όχι.

Και στην Ευρώπη ποιες θα ήταν οι συνέπειες; Πιστεύετε ότι θα τεθεί σε κίνδυνο η ίδια η ύπαρξη του ευρώ, όπως φοβούνται πολλοί;

Δεν θα θέσει σε κίνδυνο την ύπαρξη του ευρώ το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Οι κίνδυνοι για το ευρώ προέρχονται κυρίως από τα αντιευρωπαϊκά κινήματα, που πλέον είναι πολυάριθμα τόσο στην Ιταλία όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αρχικά και το Κίνημα των 5 Αστέρων ήταν κατά του ευρώ. Αλλά μάλλον κάποιος θα τους εξήγησε μερικά στοιχειώδη πράγματα για την οικονομία κι αυτοί, μολονότι δεν είναι και τίποτε διάνοιες στις επιστήμες, κάτι θα πρέπει να κατάλαβαν.

Ο Μπέπε Γκρίλο πάντως συγκρίνεται, ως λαϊκιστής και «αντισυστημικός», με πολιτικές φιγούρες όπως η Μαρίν Λεπέν και ο Ντόναλντ Τραμπ. Δεν σας βρίσκει σύμφωνο αυτή η σύγκριση;

Οχι. Το Κίνημα των 5 Αστέρων δεν αποτελείται από φασίστες και αντιδραστικούς υπό τη στενή έννοια. Προέκυψε μάλλον από ένα άτακτο και ετερόκλητο μείγμα Αριστεράς, Δεξιάς, αναρχισμού, επιθυμίας για αλλαγή, ηγεμονισμού (ο αρχηγός είναι απόλυτος και αόρατος: οι διαγραφές προέρχονται από ψηλά και δεν συζητούνται) και μιας μικρής δόσης άμεσης δημοκρατίας. Στο M5S συνυπάρχουν ο λαϊκισμός και τα ευγενή ιδανικά. Το μοναδικό πράγμα που το συνδέει με τον Τραμπ είναι η απόλυτη και ολική άγνοια, τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και γενικά.

Αυτό που ορίζεται ως «άνεμος λαϊκισμού» εσάς προσωπικά δεν σας ανησυχεί;

Στο «Μειλίχιο τέρας» εξηγώ γιατί η Δύση δεν μπορεί να πάει προς τα Αριστερά. Παρ’ ότι ο κόσμος είναι γεμάτος αδικίες και μόνο η Αριστερά μάχεται κατά της αδικίας, η νεωτερικότητα καλεί σε μια άλλη κατεύθυνση. Σε αυτή τη μετακίνηση ο λαϊκισμός είναι ένα αναπόφευκτο στάδιο. Είναι προφανές ότι αυτή η κατάσταση με ανησυχεί. Ο λόγος; Ο πολιτικός δεν πρέπει να είναι «σαν» τον λαό, πρέπει να προηγείται κατά τι. Αλλά οι λαϊκιστές τι κάνουν; Προσποιούνται ότι είναι λαός μολονότι κάποιοι από αυτούς είναι πάμπλουτοι, όπως ο Μπερλουσκόνι ή ο Τραμπ. Είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα παιχνίδι προσποιήσεων. Ο αρχηγός προσποιείται ότι είναι ο λαός, ο λαός το πιστεύει. Κάποια στιγμή το παιχνίδι τελειώνει. Και συνήθως τελειώνει άσχημα.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ποια μπορεί να είναι η τύχη του ευρωπαϊκού σχεδίου;

Οι λόγοι που αμφισβητείται η Ευρώπη είναι πολλοί. Κάποιοι από αυτούς είναι σοβαροί και βάσιμοι. Πολλοί πολίτες ταυτίζουν την ΕΕ με τον περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας και με ανεξήγητες παρεμβάσεις σε πεδία όπως είναι για παράδειγμα η γεωργία. Για όποιον γνωρίζει την Ιστορία, αντίθετα, η Ευρώπη σημαίνει τέσσερα πράγματα: μια τεράστια γραφειοκρατία, ισχυρή και πανάκριβη. Μια εκτός ορίων γερμανική υπεροχή. Την έλλειψη συντονισμού σε κρίσιμους τομείς, όπως είναι η οικονομία, η εξωτερική πολιτική, η άμυνα, η διαχείριση του Μεταναστευτικού. Για τους πρώτους, η ΕΕ θα έπρεπε να διαλυθεί. Για τους δεύτερους, θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί άμεσα. Και μάλιστα με δραστικό τρόπο.