Μια «βίαιη και διχαστική» προεκλογική εκστρατεία έφτασε στο τέλος της. Οι Ιταλοί καλούνται αύριο στις κάλπες προκειμένου να εκφραστούν για τη συνταγματική μεταρρύθμιση που προτείνει η κυβέρνηση του Ματέο Ρέντσι. Αυτά θεωρητικά. Γιατί στην πράξη το δημοψήφισμα αφορά το μέλλον της ιταλικής κυβέρνησης. Και αυτό φοβούνται κάποιοι ότι θα είναι το πρώτο τουβλάκι στο ντόμινο που θα παρασύρει όλα τα υπόλοιπα: την πολιτική σταθερότητα και στη συνέχεια την ιταλική οικονομία και μετά τις ιταλικές τράπεζες και στο τέλος –ποιος ξέρει; –ακόμα και το ευρώ. Να γιατί το ιταλικό δημοψήφισμα έχει τραβήξει το ενδιαφέρον της Ευρώπης: το διακύβευμα δεν είναι εάν ο ιταλός πρωθυπουργός θα αποκτήσει περισσότερες εξουσίες ή θα μείνει με αυτές που έχει και αν η ιταλική Γερουσία θα διατηρήσει τις δικές της νομοθετικές εξουσίες και σε ίσες δόσεις με τη Βουλή ή εάν θα εξελιχθεί σε ένα διακοσμητικό σώμα με λιγότερα μέλη. Αλλά εάν θα επιβεβαιωθούν οι φόβοι εκείνων που βλέπουν να έρχεται ένας ισχυρότατος σεισμός που θα γίνει αισθητός ώς τις Βρυξέλλες και μπορεί να αποδειχθεί καταστροφικός.
Τα τέσσερα πρόσωπα της δημόσιας ιταλικής ζωής, πάντως, που μίλησαν στα «ΝΕΑ», ανεξάρτητα από το τι ψηφίζουν, διαβεβαιώνουν πως τίποτα τραγικό δεν θα συμβεί μέσα κι έξω από την πατρίδα τους. Η επόμενη μέρα, λένε, θα είναι ίδια με την προηγούμενη, η Ιταλία είναι η χώρα του Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα, αλλάζουν τα πάντα χωρίς στο τέλος να αλλάξει τίποτα. Μένει να δούμε ποιος θα δικαιωθεί. Μένει να δούμε ακόμη εάν μια ενδεχόμενη επικράτηση του Οχι θα στείλει στο σπίτι της μία από τις τελευταίες κεντροαριστερές κυβερνήσεις της Ευρώπης ή εάν ο Ματέο Ρέντσι θα αποδειχθεί πολύ σκληρός για να πεθάνει. Τα σενάρια της επόμενης μέρας είναι πολλά και διάφορα. Ενα τέτοιο λέει ότι ο Ρέντσι θα μείνει στη θέση του ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα –είναι μάλλον το λιγότερο πιθανό. Ενα δεύτερο ότι θα παραιτηθεί εάν χάσει για να του αναθέσει ο πρόεδρος της Δημοκρατίας νέα εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Σύμφωνα με το τρίτο, ο πρόεδρος θα ανοίξει τον δρόμο στον σχηματισμό κυβέρνησης από την ίδια κοινοβουλευτική πλειοψηφία αλλά με άλλον πρωθυπουργό. Κι ακόμη ένα λέει ότι θα αναλάβει μια κυβέρνηση ειδικού σκοπού με αντικείμενο τη διαχείριση των τρεχόντων και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών.
Είναι σαφές, τα περισσότερα σενάρια προμηνύουν πολιτική αστάθεια. Από αυτή που, σύμφωνα με το «Economist», η Ιταλία είναι συνηθισμένη όλα αυτά τα χρόνια. Κι αυτή τη φορά, επομένως, θα απορροφήσει τους κραδασμούς της πολιτικής κρίσης και θα αντιμετωπίσει εκείνους της οικονομικής και με τη βοήθεια του ιταλού διοικητή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας που έχει δηλώσει έτοιμος να αναλάβει πυροσβεστική δράση. Από αυτήν την άποψη, το σοκ για την Ευρώπη μπορεί να μην έρθει από την Ιταλία αλλά από αλλού. Γιατί την ίδια ημέρα, την Κυριακή 4 Δεκεμβρίου, προσέρχονται στις κάλπες και οι Αυστριακοί για να εκλέξουν τον δικό τους πρόεδρο. Κι εκεί σοβαρές πιθανότητες να κερδίσει έχει ο υποψήφιος του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας Νόρμπερτ Χόφνερ. Τι σημαίνει αυτό; Κάτι που έως πριν από λίγα χρόνια φαινόταν αδιανόητο. Οτι μια ευρωπαϊκή χώρα θα αποκτήσει ακροδεξιό αρχηγό κράτους για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για να ξυπνήσει έναν παλιό εφιάλτη. Ή τον πρώτο από πολλούς εφιάλτες που περιμένουν τη σειρά τους στη Γαλλία και αλλού;
