Βουβός αποχαιρετισμός στον Φιντέλ

«Είμαι ο Φιντέλ! Είμαι ο Φιντέλ!» φώναζαν δεκάδες χιλιάδες Κουβανοί που είχαν συγκεντρωθεί στο Σαντιάγο ντε Κούμπα, δεύτερη σε μέγεθος πόλη της Κούβας, για να συνοδεύσουν τον αγαπημένο τους Φιντέλ Κάστρο στο τελευταίο του ταξίδι. Η τέφρα του κουβανού επαναστάτη ενταφιάστηκε χθες το μεσημέρι στο νεκροταφείο Σάντα Ιφιχένια της πόλης, δίπλα στο μαυσωλείο του Χοσέ Μαρτί, ήρωα της ανεξαρτησίας της Κούβας. Ολοκληρώθηκαν έτσι εννέα ημέρες επίσημου πένθους, που άρχισαν με ένα διήμερο εκδηλώσεων στην πρωτεύουσα και συνεχίστηκαν με την περιφορά της τέφρας σε όλη τη χώρα.

Αρχικά, η τελετή της ταφής επρόκειτο να μεταδοθεί απευθείας από την τηλεόραση, λίγες ώρες όμως πριν από την πραγματοποίησή της ανακοινώθηκε ότι θα είχε ιδιωτικό χαρακτήρα. Ετσι, στις 7 το πρωί (2 το μεσημέρι, ώρα Ελλάδας) η τηλεόραση διέκοψε την απευθείας κάλυψή της και στην Αβάνα ακούστηκαν 21 κανονιοβολισμοί. Ηταν η ώρα που άρχιζε η κηδεία στην πόλη όπου γεννήθηκε ο Κάστρο και από την οποία ξεκίνησε η επανάσταση κατά του Μπατίστα. Παρόντες ήταν 30 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων στενοί συγγενείς του Κάστρο και ανώτατοι αξιωματούχοι του καθεστώτος. Επικήδειοι δεν εκφωνήθηκαν. Ο πολιτικός ηγέτης που πιθανότατα μίλησε τον 20ό αιώνα περισσότερο από κάθε άλλον έτυχε ενός βουβού αποχαιρετισμού.

Ο όρκος του Ραούλ. Την προηγουμένη το βράδυ είχε πραγματοποιηθεί στο Σαντιάγο η τελευταία μαζική συγκέντρωση προς τιμήν του. «Ορκιζόμαστε να υπερασπιστούμε την πατρίδα και τον σοσιαλισμό» δήλωσε στην ομιλία του ο 85χρονος Ραούλ Κάστρο, αδελφός του εκλιπόντος και πρόεδρος της χώρας. «Ναι μπορούμε» επανέλαβε πολλές φορές, απηχώντας τα λόγια του Μπαράκ Ομπάμα, του ανθρώπου με τον οποίο πέτυχε αυτό που δεν μπόρεσε, ή δεν θέλησε, να πετύχει ο αδελφός του: την αποκατάσταση των σχέσεων της Κούβας με τις ΗΠΑ. Οπως είπε, επιθυμία του Φιντέλ ήταν να μην ανεγερθεί μνημείο, ανδριάντας ή άγαλμα προς τιμήν του και να μη δοθεί το όνομά του σε θεσμούς, τοποθεσίες, πάρκα, λεωφόρους, δρόμους ή άλλους δημόσιους τόπους.

Διχάζει και νεκρός. Ακόμη και νεκρός, πάντως, ο Φιντέλ Κάστρο εξακολουθεί να διχάζει. Η τελευταία αντιπαράθεση είχε θέμα τη γειτνίαση του τάφου του με εκείνον του Χοσέ Μαρτί. «Με τον τρόπο αυτό διαιωνίζεται μια ιστορική απάτη» είπε στον ιστότοπο 14 y medio ο εξόριστος κουβανός αναλυτής Κάρλος Αλμπέρτο Μοντανέρ, σύμφωνα με τον οποίο ο Χοσέ Μαρτί «ήταν ένας δημοκράτης του 19ου αιώνα που δεν είχε καμιά σχέση με μαρξιστικές – λενινιστικές προλήψεις». Για την αναλύτρια Ανα Σάντσες Κογιάσο, πάλι, διευθύντρια του Κέντρου Μελετών για τον Χοσέ Μαρτί, μπορεί ο τελευταίος να μη θεωρούσε την πάλη των τάξεων ενδεδειγμένο τρόπο για την ανάληψη της εξουσίας, ήταν όμως –όπως και ο Κάστρο –«ένας ένθερμος υπερασπιστής των φτωχών. Και ο Φιντέλ ήταν ο πιο καλός του μαθητής».

Μια από τις τελευταίες πράξεις του Φιντέλ Κάστρο ήταν να δώσει εντολή να κατασκευαστεί ένα γήπεδο για νέους στη Χαϊμανίτας, γειτονιά της Αβάνας όπου σταματούσε τακτικά με το αυτοκίνητό του για να μιλήσει με τον κόσμο. Στις 9 Νοεμβρίου σταμάτησε για να μιλήσει με παιδιά που έπαιζαν ποδόσφαιρο στον δρόμο και τα ρώτησε γιατί δεν παίζουν στο γήπεδο. «Δεν έχουμε γήπεδο» του απάντησαν. Οπως είπε ο 56χρονος Ραφαέλ Σιέρα, βετεράνος μαχητής από τους πολέμους στην Αγκόλα, την επομένη άρχιζαν οι εργασίες για την κατασκευή του γηπέδου. Οι δημοσιογράφοι του Ρόιτερ δεν μπόρεσαν πάντως να επιβεβαιώσουν την ιστορία, καθώς αξιωματούχοι του υπουργείου Εσωτερικών τους είπαν ότι η επίσκεψή τους στη γειτονιά απαγορεύεται.