Kι αν το αποτέλεσμα του ιταλικού δημοψηφίσματος συνιστά αποδοκιμασία του αριστερού λαϊκισμού;
Αν κρίνουμε από τις αντιδράσεις των Μπέπε Γκρίλο και των Λεπέν, η επικράτηση του Οχι συνιστά ψήφο κατά του συστήματος, των ελίτ, των μέσων ενημέρωσης, της Αριστεράς και της Ευρώπης. Ομως αυτή είναι η ανάγνωση που συμφέρει εκείνους. Και θα είναι λάθος, ή μάλλον θα είναι έγκλημα, να χαριστεί στους εχθρούς της δημοκρατίας το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας όπου οι Ιταλοί υπερασπίστηκαν μαζικά τη δημοκρατία, απορρίπτοντας την προσαρμογή του Συντάγματος και των νόμων στα μέτρα ενός ηγέτη, όποιος κι αν είναι αυτός: χθες ο Μπερλουσκόνι, σήμερα ο Ρέντσι, αύριο ο Γκρίλο.
Ο λαϊκισμός δεν είναι μόνο δεξιός, αλίμονο, στη χώρα μας το ξέρουμε καλά. Και ο πολιτικοσυναισθηματικός εκβιασμός που έκανε ευθέως ο Ματέο Ρέντσι στους συμπατριώτες του –αν χάσω θα φύγω, κι αν φύγω θα σταματήσουν οι μεταρρυθμίσεις –δύσκολα έκρυβε την προσπάθειά του να ενισχυθεί σε υπέρμετρο βαθμό η εκτελεστική εξουσία και να καταργηθεί κάθε μηχανισμός ελέγχου: δικαστήρια, εποπτικά όργανα, ανεξάρτητες Αρχές. Οι Ιταλοί δεν τσίμπησαν. Ο άνθρωπος που προσπάθησε να ανέβει στο κύμα του αντισυστημισμού αφαιρώντας τη σημαία της Ευρωπαϊκής Ενωσης από το γραφείο του αποδοκιμάστηκε όχι ως συστημικός, ή τουλάχιστον όχι μόνο ως συστημικός, αλλά κυρίως ως επηρμένος και επικίνδυνος.
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι δεν υπάρχει ένα ισχυρό αντιευρωπαϊκό ρεύμα στην Ιταλία. Ούτε ότι δεν υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι για την Ευρώπη από μια παρατεταμένη αστάθεια. Αποτελεί ευθύνη όμως των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων τόσο εντός όσο και εκτός των ιταλικών συνόρων να τους αποκρούσουν. Ο πρόεδρος Ματαρέλα έδειξε ήδη ότι δεν προτίθεται να προκηρύξει εκλογές, τουλάχιστον μέχρι να ψηφιστεί νέος εκλογικός νόμος, και θα δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε ένα πρόσωπο ευρύτερης αποδοχής ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχεια. Οι μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η Ιταλία δεν μπορούν να γίνουν με ατομικές πρωτοβουλίες και προσωπικά στοιχήματα, ούτε βέβαια μέσα από διαδικασίες όπως τα δημοψηφίσματα, τόσο αγαπητά στους λαϊκιστές, δεξιούς και αριστερούς. Και τόσο επικίνδυνα.
Ηρθε η ώρα να πάρει η πολιτική την εκδίκησή της.