Αναζήτηση
Η αφίσα για την εξαφάνιση της 16χρονης Ντορίνας Φ. είχε κατακλύσει από τις 2 Δεκεμβρίου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Στις 8 το πρωί εξαφανίστηκε από το σπίτι της στην περιοχή των Πετραλώνων. Εχει ύψος 1,65 μ., ζυγίζει 65 κιλά, έχει καστανά μαλλιά και καστανά μάτια. Κρατάει κόκκινη σχολική τσάντα. Ιδιαίτεροι λόγοι καθιστούν απαραίτητη την έγκαιρη εύρεση της ανήλικης».
Η περίπτωση της Ντορίνας, η οποία είχε αίσιο τέλος αφού δύο ημέρες μετά εντοπίστηκε και είναι καλά στην υγεία της, ήταν η δεύτερη εξαφάνιση εφήβου μέσα σε λίγα μόλις 24ωρα. Λίγες μέρες νωρίτερα, στα τέλη Νοεμβρίου, ένας άλλος έφηβος είχε εξαφανιστεί από το κέντρο της Αθήνας. Ο ξανθός 15χρονος Δημήτρης Ν., ο οποίος φορούσε πράσινη φόρμα και μπλε αθλητικά παπούτσια και κρατούσε μπλε σακίδιο, εξαφανίστηκε από την περιοχή του Συντάγματος. Μάλιστα, ιδιαίτερη ανησυχία είχε προκαλέσει το γεγονός ότι από τη στιγμή της εξαφάνισής του είχαν παρέλθει περίπου έξι μέρες μέχρι τη δημοσιοποίηση των στοιχείων του. Ευτυχώς, όμως, το μεσημέρι της περασμένης Δευτέρας εντοπίστηκε ο 15χρονος δίνοντας τέλος στην αγωνία της οικογένειάς του.
Τι συμβαίνει, όμως, και οι έφηβοι εξαφανίζονται; Ποιοι είναι οι λόγοι που ωθούν τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες να φύγουν από το σπίτι;
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χαμόγελου του Παιδιού, το πρώτο εξάμηνο του 2016 η Ευρωπαϊκή Γραμμή για τα Εξαφανισμένα Παιδιά 116000 δέχθηκε συνολικά 60 αιτήματα για την υποστήριξη ερευνών αναζήτησης εξαφανισθέντων παιδιών. Από αυτά, σχεδόν 1 στα 2 αφορούσε φυγές εφήβων. Κατά το προηγούμενο έτος ο Οργανισμός κατέγραψε 141 αιτήματα για εξαφανίσεις, εκ των οποίων τα 97 αφορούσαν εφηβικές φυγές. Μάλιστα, οι σχέσεις με την οικογένεια και οι σχέσεις με το άλλο φύλο ήταν οι πιο συχνές αιτίες, όπως καταγράφηκαν, για τις φυγές των παιδιών ηλικίας 13-18 ετών.
Βέβαια, οι φυγές εφήβων δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του οργανισμού Εξαφανισμένα Παιδιά στην Ευρώπη, παρατηρήθηκε το 2015 αύξηση κατά 3% στον αριθμό των φυγών παιδιών ηλικίας 15 ετών σε σύγκριση με το 2014. Είναι χαρακτηριστικό πως 57,1% των περιπτώσεων που καταγράφηκαν σε ευρωπαϊκές τηλεφωνικές γραμμές για την παιδική εξαφάνιση είχαν αίσιο τέλος μέσα στον ίδιο χρόνο. Συγκριτικά, μάλιστα, με το 2014 παρατηρήθηκε αύξηση κατά 29% στον αριθμό των εφήβων που εγκατέλειψαν την οικογένεια για κάποια 24ωρα. Είναι δε ενδεικτικό από τα ευρωπαϊκά στατιστικά στοιχεία πως η πλειονότητα των εφήβων που έχει φύγει από το σπίτι (65,3%) το έχει ξανακάνει, ενώ σε ποσοστό 32% είχε την ίδια συνήθεια άλλες 3-5 φορές.
Η εφηβεία είναι μια ιδιαίτερη περίοδος για τα παιδιά, εξηγεί η κοινωνική λειτουργός και συντονίστρια της τηλεφωνικής γραμμής για τα Εξαφανισμένα Παιδιά Σία Κακαρούμπα. «Οι έφηβοι περνούν μια φάση ανεξαρτησίας και προσπαθούν να απεξαρτητοποιηθούν από τη γονεϊκή επίβλεψη. Μοιραία έρχονται συγκρούσεις με τους γονείς» λέει. Οταν μάλιστα σε όλο αυτό προστεθεί ένα παραμελητικό ή και κακοποιητικό οικογενειακό περιβάλλον ή δυσκολίες στη σχέση με τους γονείς ή ακόμη και με το άλλο φύλο, τότε κάποιοι έφηβοι παίρνουν την απόφαση να φύγουν από το σπίτι. «Κάθε περίπτωση εξαφάνισης είναι και διαφορετική. Δεν μπορούμε να γενικεύσουμε. Ωστόσο, τα στοιχεία μάς δείχνουν πως το μεγαλύτερο ποσοστό των εξαφανίσεων στη χώρα μας αφορά φυγές εφήβων» σημειώνει η Σία Κακαρούμπα.
Στις εφηβικές φυγές το μεγαλύτερο ποσοστό, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Χαμόγελου του Παιδιού Κώστα Γιαννόπουλο, αφορά κορίτσια. Αυτό, τουλάχιστον, δείχνουν και τα στοιχεία του Οργανισμού, βάσει των οποίων από τις 34 περιπτώσεις εξαφάνισης ανηλίκων ηλικίας 13-18 ετών, οι 27 αφορούσαν κορίτσια. «Εχουμε παρατηρήσει ότι τα κορίτσια στην εφηβεία είναι πιο ευάλωτα, αποτελούν πιο εύκολο στόχο για κάποιους επιτήδειους –για παράδειγμα μέσω του Διαδικτύου και κυρίως του facebook –οι οποίοι μπορούν να τα πείσουν να φύγουν από το σπίτι. Οι κίνδυνοι που υπάρχουν εκεί έξω, όμως, είναι μια πραγματικότητα που τα ίδια τα παιδιά δεν έχουν σκεφτεί όταν παίρνουν την απόφαση να εγκαταλείψουν την οικογένεια».
Από το πρώτο κιόλας λεπτό της εξαφάνισης, πάντως, οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως η οικογένεια θα πρέπει να ενημερώνει τις Αρχές, καθώς η πάροδος του πρώτου 24ωρου μέχρι την καταγγελία είναι απλά ένας μύθος. «Αμεσα οι γονείς θα πρέπει να δηλώνουν την εξαφάνιση του παιδιού. Οι πρώτες ώρες είναι κρίσιμες και καθοριστικές. Εμείς στο Χαμόγελο όποια πληροφορία έχουμε τη μοιραζόμαστε με τις Αρχές, ενώ η δημοσιοποίηση των προσωπικών στοιχείων και της φωτογραφίας των παιδιών γίνονται μόνο κατόπιν έγκρισης της Αστυνομίας. Αλλωστε, δικός μας στόχος δεν είναι να θέσουμε σε κίνδυνο το ίδιο το παιδί ή τις αστυνομικές έρευνες. Σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε στον εντοπισμό του παιδιού» προσθέτει η Σία Κακαρούμπα. Από την άλλη, όπως σημειώνει ο Κώστας Γιαννόπουλος, και οι ίδιες οι αστυνομικές Αρχές θα πρέπει να κινητοποιούνται άμεσα σε μια φυγή εφήβου και να μην καθυστερούν θεωρώντας τη ως μια συνηθισμένη και επιπόλαιη κίνηση του εφήβου.
Ο ρόλος της κοινωνίας είναι καθοριστικός, όπως λένε οι ειδικοί, στον εντοπισμό του εκάστοτε εφήβου που χάθηκε. Αλλωστε, όπως εξηγούν, ναι μεν πλέον αυτά τα παιδιά εντοπίζονται μέσα στα πρώτα 24ωρα, ωστόσο μερικά χρόνια πριν δεν ήταν τόσο εύκολος ο εντοπισμός τους, με αποτέλεσμα έφηβοι, όπως τονίζει ο Κώστας Γιαννόπουλος, να μπλέκουν στους σκοτεινούς κόσμους των ναρκωτικών, ακόμη και της πορνείας. «Στον γρήγορο εντοπισμό τους έχει συμβάλει και ο κόσμος, που ευτυχώς ανταποκρίνεται άμεσα σε τέτοια περιστατικά. Λαμβάνουμε πολλές κλήσεις από πολίτες οι οποίοι θέλουν να βοηθήσουν, θέλουν να δώσουν μια πληροφορία ακόμη κι αν δεν είναι 100% σίγουροι» λέει Σία Κακαρούμπα.
Είναι οι φυγές εφήβων ένα φαινόμενο των τελευταίων ετών ή πάντα συνέβαιναν και απλά δεν έβλεπαν το φως της δημοσιότητας; Οπως εξηγεί ο κοινωνιολόγος Χαράλαμπος Στέρτσος, το φαινόμενο της οικειοθελούς εξαφάνισης των εφήβων εντείνεται κάτω από τον μεγεθυντικό φακό της οικονομικής κρίσης.
Πώς να αντιμετωπίσετε περιστατικά εξαφανισμένων παιδιών
– Ενημερωθείτε για τα παιδιά που αγνοούνται από το Χαμόγελο του Παιδιού
– Εάν δείτε ένα παιδί μόνο του, μην το αγνοήσετε
– Ρωτήστε τους ανθρώπους που βρίσκονται στον χώρο αν ξέρουν το παιδί ή την οικογένειά του
– Ρωτήστε το αν έχει χαθεί ή αν θέλει τη βοήθειά σας
– Μη ρωτάτε πολλά προσωπικά στοιχεία καθώς τα παιδιά δεν εμπιστεύονται αγνώστους και μπορεί να φοβηθούν
– Καθησυχάστε το, χωρίς να έχετε όμως σωματική επαφή (αγκαλιά ή άγγιγμα)
– Ενημερώστε τις αρμόδιες αστυνομικές Αρχές
– Μη φύγετε από το σημείο αν δεν βεβαιωθείτε ότι το παιδί είναι ασφαλές
– Συμβουλευθείτε την Ευρωπαϊκή Γραμμή για τα Εξαφανισμένα Παιδιά 116000
Πηγή: Οργανισμός Το Χαμόγελο του Παιδιού
