Η επανενεργοποίηση της συμφωνίας
Μέχρι πρόσφατα η Ελλάδα είχε τη χειρότερη φήμη ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες ως προς τις διαδικασίες εξέτασης και απονομής ασύλου στην Ευρώπη. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο το 2011 είχε εξαιρεθεί από τη Συνθήκη του Δουβλίνου, που προέβλεπε ότι η εξέταση ενός αιτήματος ασύλου γίνεται στην πρώτη χώρα υποδοχής του πρόσφυγα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η εξαίρεση αυτή –που οφειλόταν στις κάκιστες συνθήκες κράτησης και περίθαλψης των αιτούντων άσυλο, όπως είχε αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων –είχε ως αποτέλεσμα να μη γίνονται επιστροφές προσφύγων στην Ελλάδα και τα αιτήματα εξετάζονταν στις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες.
Την Πέμπτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σύστασή της πρότεινε την επαναφορά της Ελλάδας στο Σύστημα του Δουβλίνου. Δηλαδή, την επιστροφή προσφύγων από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες πίσω στην Ελλάδα. Η σύσταση δεν θα έχει αναδρομική ισχύ, αφορά δηλαδή τους πρόσφυγες που θα βρεθούν παράνομα από την Ελλάδα σε άλλο κράτος-μέλος από τις 15 Μαρτίου 2017 κι έπειτα. Δεν θα ισχύει δηλαδή για τον τεράστιο αριθμό μεταναστών που βρίσκονται αυτή τη στιγμή παράνομα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η «Γκάρντιαν» το σχολίασε ως «ψήφο εμπιστοσύνης στο υπερκορεσμένο ελληνικό σύστημα ασύλου». Προέβλεψε πάντως κύμα αντιδράσεων από τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που έχουν διαμαρτυρηθεί πολλές φορές για τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης των προσφύγων στη χώρα.
Καταγεγραμμένοι και εξαφανισμένοι
«Οταν αρχίσει να ισχύει, θα αφορά μικρό αριθμό προσφύγων» εξηγούσε στις Βρυξέλλες ο επίτροπος Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος. Οπως διευκρινίζουν πηγές με γνώση του θέματος, οι έλεγχοι στα ελληνικά σύνορα με τα Σκόπια και την Αλβανία έχουν ενταθεί με την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής και οι πιθανότητες αύξησης των προσφυγικών ροών προς τον ευρωπαϊκό Βορρά έχουν μειωθεί. Επίσης, οι υπολογισμοί των ευρωπαίων αξιωματούχων προβλέπουν ότι την άνοιξη του 2017 ο αριθμός αυτών που θα εισέρχονται στη χώρα (σήμερα υπολογίζονται σε περίπου 90 την ημέρα) θα είναι μικρότερος από αυτούς που θα μετεγκαθίστανται στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ηδη η Επιτροπή καλεί τα κράτη-μέλη να αναλάβουν τις δεσμεύσεις τους και να προβούν στη μετεγκατάσταση τουλάχιστον 2.000 αιτούντων άσυλο μηνιαίως από την Ελλάδα, αρχίζοντας από τον Δεκέμβριο του 2016 με στόχο να φτάσουν τους 3.000 από τον Απρίλιο του 2017. Ωστε να καταλήξουν στον αριθμό των 160.000 –από Ιταλία και Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2017. Προς το παρόν, ο αριθμός αυτών που μετεγκαταστάθηκαν είναι μόνο 8.162. Η Ουγγαρία και η Πολωνία δεν έχουν δεχθεί ούτε έναν, η Σλοβακία μόλις εννέα, ενώ η Τσεχία 12.
Ανθρωποι με γνώση του ευρωπαϊκού παρασκηνίου υποστηρίζουν ότι υπάρχει επιπλέον πίεση από τις χώρες του Βορρά για επαναφορά της Ελλάδας στο σύστημα του Δουβλίνου, ώστε να μπορούν και αυτές να δέχονται ευκολότερα πρόσφυγες από την Ελλάδα, όπως προβλέπει το πρόγραμμα μετεγκατάστασης. Και αυτό γιατί παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα δηλώνει επισήμως πως στο έδαφός της βρίσκονται 62.000 πρόσφυγες, ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωναν την περασμένη εβδομάδα στη «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ» ότι 13.000 από αυτούς αγνοούνται και ενδεχομένως έχουν περάσει παράνομα στην Ευρώπη.
Ο εξ Ανατολών κίνδυνος
Στην Αθήνα η είδηση της σύστασης έγινε δεκτή με επιφυλάξεις. Τι θα γίνει σε περίπτωση κατάρρευσης της συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας για το Προσφυγικό; Με τα βόρεια σύνορα κλειστά, η Ελλάδα θα κατέληγε μια απέραντη αποθήκη ψυχών. Η Επιτροπή βέβαια διευκρίνισε ότι θα παρακολουθεί διαρκώς την κατάσταση και θα επικαιροποιεί τη σύστασή της αν το κρίνει αναγκαίο, σε περίπτωση δηλαδή που θα υπάρξει αιφνίδια αύξηση των αφίξεων στην Ελλάδα. Ολα αυτά δεν είναι άσχετα από τη διαδικασία αναθεώρησης της Συνθήκης του Δουβλίνου που επεξεργάζεται η Επιτροπή, με έναν μηχανισμό που θα είναι ισότιμος ώστε κανένα κράτος- μέλος να μην επιφορτίζεται μεγαλύτερο βάρος από αυτό που του αναλογεί. Οι συζητήσεις είναι σε εξέλιξη, το 2017 πάντως είναι προεκλογική χρονιά σε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και κανείς δεν είναι βέβαιος για την εξέλιξη αυτής της διαδικασίας.
