Οι πολιτικές κρίσεις στην Ιταλία έχουν ημερομηνία γέννησης. Η τελευταία από αυτές γεννήθηκε στις 7 το απόγευμα της Τετάρτης όταν ο Ματέο Ρέντσι υπέβαλε και τυπικά την παραίτησή του στον πρόεδρο της Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα. Και σε λιγότερο από 24 ώρες αργότερα άρχισαν οι διαβουλεύσεις στο Κυρινάλιο μεταξύ του προέδρου και των προέδρων της Γερουσίας και της Βουλής, καθώς και του πρώην προέδρου της Δημοκρατίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο. Σήμερα παίρνουν σειρά τα μικρά κόμματα, ενώ αύριο ακολουθούν τα μεγαλύτερα με τελευταίο το Δημοκρατικό Κόμμα του παραιτηθέντος πρωθυπουργού. Ο Ρέντσι πάντως δεν θα εκπροσωπήσει το κόμμα του –επιστρέφει στη Φλωρεντία για να διοργανώσει τουρνουά Playstation με τα παιδιά του, όπως είπε.
Αυτό φυσικά δεν είναι παρά ένα διάλειμμα. Γιατί δεν χρειάστηκαν παρά μερικά 24ωρα για να διαλυθεί η εντύπωση που έδωσε ο Ματέο Ρέντσι το βράδυ του δημοψηφίσματος ότι θα αποχωρήσει από την πολιτική ηττημένος αλλά αξιοπρεπής. Επιπλέον, προχθές στην Κεντρική Επιτροπή του Δημοκρατικού Κόμματος δήλωσε «παρών» και έθεσε ένα πολιτικό δίλημμα: ή κυβέρνηση με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων ή πρόωρες εκλογές. Ως ρυθμιστής του πολιτεύματος, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας θα συζητούσε το πρώτο, αλλά ξορκίζει το δεύτερο –τουλάχιστον χωρίς να αλλάξει ο εκλογικός νόμος. Γιατί μετά το Οχι στο δημοψήφισμα η Ιταλία βρίσκεται αντιμέτωπη με το εξής αδιέξοδο: να κάνει εκλογές για τη Βουλή με πλειοψηφικό σύστημα και για τη Γερουσία με αναλογικό. Κάτι που σημαίνει ότι όσο εύκολα θα περνάει ένας νόμος από το πρώτο Σώμα τόσο δύσκολα θα περνάει από το άλλο. Και μια τέτοια συνθήκη θα ήταν ο ορισμός της ακυβερνησίας.
Ο ίδιος ο Ματαρέλα θα προτιμούσε ιδανικά μια δεύτερη κυβέρνηση Ρέντσι. Είναι ένα σενάριο που, σύμφωνα με τη «Ρεπούμπλικα», δεν μπορεί να αποκλειστεί: ο Ρέντσι τίθεται επικεφαλής μιας πολιτικής κυβέρνησης και προετοιμάζει τον νέο εκλογικό νόμο για να πάει η Ιταλία στις κάλπες. Ο προεδρικός πόθος όμως δεν βολεύει πολιτικά τον Ρέντσι. Ο παραιτηθείς πρωθυπουργός προτείνει να στηθούν οι κάλπες αμέσως μετά τις 24 Ιανουαρίου, όταν το Συνταγματικό Δικαστήριο θα εξετάσει τις προσφυγές κατά του εκλογικού νόμου. Ή να συγκροτηθεί κυβέρνηση ευρείας πλειοψηφίας μέχρι τον Φεβρουάριο του 2018 οπότε και λήγει η θητεία της παρούσας Βουλής. Από την πρόταση γίνεται σαφές ότι ο Ρέντσι θέλει να μοιράσει στα κόμματα το κυβερνητικό κόστος και τη φθορά της εξουσίας –αυτό το νόημα είχε η αναφορά του στη «μοναξιά της ευθύνης» που δεν μπορεί να συνεχιστεί πια κατά την ομιλία του στην Κεντρική Επιτροπή.
Σε αυτή τη φάση, πάντως, η κυβέρνηση εθνικής ενότητας μοιάζει ουτοπία. Το Κίνημα Πέντε Αστέρων ζήτησε διά στόματος του πιο δημοφιλούς του στελέχους, του Αλεσάντρο ντι Μπατίστα, τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την παραμονή της χώρας στο ευρώ. Και η ξενοφοβική Λέγκα του Βορρά έχει μια σκληρή αντιμεταναστευτική ατζέντα. Και τα δύο αυτά κόμματα ζητούν την άμεση προκήρυξη πρόωρων εκλογών. «Ο εκλογικός νόμος υπάρχει ήδη» έγραψε στο μπλογκ του ο Μπέπε Γκρίλο, επικεφαλής του Κινήματος Πέντε Αστέρων. «Ο μοναδικός τρόπος για να αποφευχθεί μια νέα κυβέρνηση την οποία θα κρατάνε με το λουρί οι Βρυξέλλες είναι η λαϊκή ψήφος το συντομότερο δυνατόν. Απέναντι σε αυτό το νέο κύμα λιτότητας υπάρχει μόνο μία εναλλακτική: μια κυβέρνηση με επικεφαλής το M5S».
Είναι ένα κλίμα πλήρους ασυνεννοησίας που εντείνει το αδιέξοδο. Ή, όπως έγραψε παραστατικά στη «Ρεπούμπλικα» ο αναλυτής Μάσιμο Τζανίνι, στην Ιταλία «βρίσκεται σε εξέλιξη μια κανιβαλική τελετή με θύμα το κουρασμένο σώμα της χώρας». Ο Τζανίνι χαρακτηρίζει «δυσερμήνευτη» την κρίση που γεννήθηκε και επισήμως προχθές και προσθέτει: «Ο Ρέντσι παραιτείται, η Αριστερά τρώει ακόμη έναν από τους ηγέτες της. Αλλά ο Ρέντσι δεν εγκαταλείπει τη σκηνή, όπως είχε υποσχεθεί. Επιχειρεί να περάσει στην αντεπίθεση καλώντας όλα τα κόμματα να λάβουν μέρος σε ένα “μεγάλο φαγοπότι” [σ.σ. αναφορά στην ομώνυμη ταινία του Μάρκο Φερέρι] που δεν θα δούμε ποτέ. Και αντεπιτίθεται επαναπροωθώντας τον εαυτό του, ίσως για σήμερα, αλλά σίγουρα για το μέλλον: μόνο εγώ –λέει –μπορώ να διαδεχθώ τον εαυτό μου».
