Αναζήτηση
Η Χάνα Αρεντ είχε εξηγήσει με προφητικό τρόπο τη βάση του φαινομένου ήδη από το 1967: «Από τη στιγμή που ο ψεύτης είναι ελεύθερος να πλάσει τα “γεγονότα” του προς όφελος και ικανοποίηση, ή απλά σύμφωνα με τις προσδοκίες του κοινού του, το πιθανότερο είναι πως θα αποδειχθεί περισσότερο πειστικός από εκείνον που λέει την αλήθεια». Και φυσικά η πρακτική τής «μετα-αλήθειας» δεν είναι καινοφανής. Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τη λέξη με τη σημερινή της έννοια ήταν ο σερβοαμερικανός δραματουργός Στιβ Τέσιτς: σχολιάζοντας, το 1992, τον Πόλεμο στον Κόλπο και τα μυστικά σχέδια πώλησης όπλων στο Ιράν έγραψε πως οι Αμερικανοί «ως ελεύθερος λαός, επέλεξαν ελεύθερα πως θέλουμε να ζήσουμε σε ένα είδους κόσμου μετα-αλήθειας». Δώδεκα χρόνια αργότερα, το 2004, ο όρος έγινε ευρύτερα γνωστός χάρη στον συγγραφέα και σχολιαστή Ραλφ Κέιζ και το βιβλίο του «Η εποχή της μετα-αλήθειας: ανεντιμότητα και εξαπάτηση στην καθημερινή ζωή».
Μια περιήγηση στα σόσιαλ μίντια είναι αρκετή για να καταλάβει κανείς ότι ισχύουν πάντα αυτά που έγραφε τότε: «Κάποτε είχαμε την αλήθεια και το ψέμα. Τώρα έχουμε την αλήθεια, το ψέμα και κάποιες δηλώσεις που μπορεί να μην είναι αλήθεια, αλλά δεν είναι δυνατόν να τις αποκαλέσουμε και ψέμα. Αυτό είναι μετα-αλήθεια». Ενα όπλο στα χέρια των απανταχού λαϊκιστών, που συνέβαλε στη νίκη του Brexit στη Βρετανία και ενέπνευσε πρόσφατα στη Ρουθ Μάρκους, την αρθρογράφο της «Washington Post», τον τίτλο «Καλώς ήρθατε στην post-truth προεδρία».
«Εχουμε σήμερα τη συνύπαρξη ενός προέδρου που δεν νιώθει να περιορίζεται από την αλήθεια και ενός μιντιακού περιβάλλοντος το οποίο αφενός εγκλωβίζεται ενίοτε σε ρόλους κομματικού φερέφωνου, αφετέρου μολύνεται από ψευδείς ειδήσεις. Η εξέλιξη αυτή θέτει μια επείγουσα πρόκληση, τόσο για τη δημοσιογραφία όσο και για τη δημοκρατία. Για τον δημοσιογράφο, η πρόκληση είναι να μην κουράζεται να αντικρούει τον χείμαρρο των ψεμάτων. Για τον πολίτη, η πρόκληση είναι να επαγρυπνεί απέναντι στο δέλεαρ της post-truth πολιτικής και να θυμάται τη νουθεσία του 2ου προέδρου των ΗΠΑ, του Τζον Ανταμς, ακόμα και την ώρα που ο 45ος πρόεδρός της, ο Ντόναλντ Τραμπ, προσπαθεί να αποδείξει πως η σοφία του είναι ένα ξεπερασμένο κατάλοιπο της προ-μετα-αλήθειας εποχής».
