Kαι την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο

Το μακρινό 1997 ο Τόνι Μπλερ περνούσε νικητής το κατώφλι του αριθμού 10 της Ντάουνινγκ Στριτ έχοντας υποσχεθεί στους Βρετανούς ότι «τα πράγματα μπορεί να πάνε μόνο καλύτερα» –δανειζόμενος το σύνθημα από το ομώνυμο τραγούδι των Βορειοϊρλανδών «D:Ream», το οποίο αποτέλεσε το προεκλογικό σάουντρακ των Νέων Εργατικών.

Σχεδόν 20 χρόνια μετά, η Τερίζα Μέι ήρθε στην εξουσία χωρίς εκλογές και με ένα σαφώς πιο πεζό σύνθημα: «Το Brexit σημαίνει Brexit». Πέρασαν κιόλας πέντε μήνες από την πρώτη φορά που το είπε –ακολούθησαν πολλές –κι ακόμη δεν έχει καταλάβει κανείς τι Brexit θέλει η βρετανίδα πρωθυπουργός, η οποία μοιάζει να είναι χαμένη στη μετάφραση: οι Τόρις είναι διχασμένοι, δύο πρώην πρωθυπουργοί –ο Μπλερ και ο Τζον Μέιτζορ –και ένα κόμμα –οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες –μιλούν ανοικτά για δεύτερο δημοψήφισμα, και οι Βρυξέλλες διαμηνύουν ότι το διαζύγιο δεν θα γίνει με τους όρους που θέλει το Λονδίνο.

«Είναι προς το συμφέρον όλων να καταλήξουμε σε μια καλή συμφωνία το συντομότερο δυνατό» δήλωσε στα «ΝΕΑ» ανώτερος αξιωματούχος της βρετανικής κυβέρνησης. Βέβαια, ο ορισμός της Ντάουνινγκ Στριτ για το τι συνιστά «καλή συμφωνία» διαφέρει από αυτόν της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά, όπως φαίνεται και από τους ορισμούς που δίνουν διάφορα στελέχη της κυβέρνησης, η οποία μοιάζει να πάσχει από χρωματική δυσαρμονία, κάποιοι υπουργοί πιέζουν για «μαύρο» (ή σκληρό) Brexit, κάποιοι για «λευκό» (ή μαλακό) και άλλοι για «γκρίζο», το οποίο περιλαμβάνει μια συμφωνία «τύπου Καναδά» που θα εξασφαλίζει μερική πρόσβαση της Βρετανίας στην ενιαία αγορά και παράλληλα θα επιβάλλει περιορισμούς στη μετανάστευση. Την Τρίτη η Μέι εμπλούτισε την παλέτα του Brexit λέγοντας ότι θέλει «ένα κόκκινο, λευκό και μπλε Brexit» –δήλωση που εξελήφθη περισσότερο ως τρολάρισμα και λιγότερο ως αποκάλυψη της στρατηγικής της.

Πάντως, προτού επιλεγεί το χρώμα του Brexit, πρέπει πρώτα να ενεργοποιηθεί το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας που εκκινεί τη διετή διαδικασία εξόδου από την ΕΕ. Η Μέι έχει δεσμευθεί ότι θα το κάνει έως το τέλος του Μαρτίου. Ολα όμως θα εξαρτηθούν από την απόφαση που θα εκδώσει τον Ιανουάριο το Ανώτατο Δικαστήριο της Βρετανίας, το οποίο συνεδρίαζε επί τέσσερις ημέρες αυτή την εβδομάδα –εν μέσω διαδηλώσεων πολιτών υπέρ και κατά του Brexit –για να αποφασίσει ποιος είναι αρμόδιος για την ενεργοποίηση: η κυβέρνηση ή η Βουλή. Στη δεύτερη περίπτωση, η Ντάουνινγκ Στριτ θα κληθεί να συντάξει σχέδιο νόμου και να το καταθέσει προς ψήφιση, κάτι που θα μπορούσε να καθυστερήσει την έναρξη των διαπραγματεύσεων με την ΕΕ. Ωστόσο, το νομοσχέδιο αναμένεται να είναι εξαιρετικά λακωνικό –σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ενδέχεται να αποτελείται ακόμη και από «μία γραμμή» –ώστε οι βουλευτές να μην έχουν πολλά περιθώρια να ζητήσουν τροποποιήσεις και, ως εκ τούτου, να ψηφιστεί γρήγορα. Οι Εργατικοί θα επιδιώξουν να αναφέρεται στο νομοσχέδιο ότι η Βρετανία θα παραμείνει στην ενιαία αγορά. Εχουν, όμως, ξεκαθαρίσει ότι δεν θα το καταψηφίσουν ακόμη και αν δεν πετύχουν αυτό που θέλουν, σε αντίθεση με τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες και το σκωτσέζικο SNP.

Κάθε μέρα που περνά γίνονται αποκαλύψεις που καταδεικνύουν ότι το σχέδιο της κυβέρνησης για το Brexit είναι από θολό έως ανύπαρκτο. Πρόσφατα ο φακός ενός «αδιάκριτου» φωτορεπόρτερ απαθανάτισε έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ ένα χειρόγραφο σημείωμα που κρατούσε συνεργάτης του αντιπροέδρου των Τόρις, το οποίο έγραφε ότι η στρατηγική της κυβέρνησης συνοψίζεται στο «και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο» («have your cake and eat it», όπως λένε οι Βρετανοί).

Βέβαια, το κοπιράιτ στη χρήση της παροιμίας ανήκει στον υπουργό Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος έχει δηλώσει πολλές φορές, μεταξύ αστείου και σοβαρού, ότι «η πολιτική μας είναι να έχουμε και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο». Κι ενώ η διαπραγμάτευση Βρετανίας – ΕΕ δεν έχει καν αρχίσει, ο υπουργός Brexit Ντέιβιντ Ντέιβις αποκάλυψε ότι η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να πληρώσει, συνεισφέροντας στον κοινοτικό προϋπολογισμό, προκειμένου να διατηρήσει την πρόσβαση στην ενιαία αγορά. Η δήλωση αυτή εξόργισε τους Brexiteers, ενώ το Υπουργικό Συμβούλιο εμφανίζεται διχασμένο. Ο υπουργός Οικονομικών Φίλιπ Χάμοντ είναι υπέρ αυτής της ιδέας, στην οποία αντιτίθενται ο Μπόρις Τζόνσον και ο υπουργός Διεθνούς Εμπορίου Λίαμ Φοξ. «Δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Μια πηγή μου είπε ότι είναι φοβισμένη από την εσωτερική σύγχυση που επικρατεί και την άγνοια σχετικά με το Brexit. Δεν υπάρχει σχέδιο. Δεν υπάρχει κρυφή στρατηγική. Δεν υπάρχει ηγέτης» έγραψε η Τζένι Ράσελ στους «Τάιμς».

Την Τετάρτη η Τερίζα Μέι –η οποία δέχεται πυρά για την πρόσφατη φωτογράφισή της στους «Σάντεϊ Τάιμς», στην οποία πόζαρε με ένα δερμάτινο παντελόνι αξίας 995 στερλινών και με παπούτσια Burberry αξίας 295 στερλινών –αποσόβησε στο παρά πέντε ανταρσία βουλευτών της που απαιτούσαν από την κυβέρνηση να αποκαλύψει τι σχέδιο έχει για το Brexit. Σαράντα βουλευτές των Συντηρητικών εμφανίζονταν έτοιμοι να στηρίξουν στη Βουλή το σχετικό αίτημα που κατέθεσαν οι Εργατικοί, αναγκάζοντας τελικά την κυβέρνηση να δεσμευθεί ότι θα αποκαλύψει σημεία της στρατηγικής της πριν από την έναρξη των διαπραγματεύσεων. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι βέβαιο αν το σχέδιο που θα κατατεθεί θα περιλαμβάνει ουσιαστικές πληροφορίες ή απλώς γενικολογίες. Η Βουλή ενέκρινε, επίσης, το χρονοδιάγραμμα της κυβέρνησης να ενεργοποιήσει το άρθρο 50 έως το τέλος του Μαρτίου. Ωστόσο, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας είχε συμβολικό χαρακτήρα και είναι ανεξάρτητο από την απόφαση που θα λάβει για το ίδιο θέμα το Ανώτατο Δικαστήριο.