Άκαιρη αποδείχθηκε η πρώτη σύσταση για τον φετινό χειμώνα που εκδόθηκε το απόγευμα της Κυριακής από το υπουργείο Περιβάλλοντος για μείωση της χρήσης των τζακιών εξαιτίας της αύξησης στις τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων.
Ειδικότερα, το υπουργείο συνέστησε στους πολίτες – προκειμένου να μην επιδεινωθεί η ατμοσφαιρική ρύπανση- να αποφύγουν τη χρήση τζακιών και θερμαστρών στερεών καυσίμων -βιομάζας.
Η σύσταση βασίστηκε στις μετρήσεις του Σαββάτου ενώ το απόγευμα της Κυριακής υπήρξε η εκτίμηση πως όλη μέρα οι συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων λογικά θα κυμαίνονταν σε υψηλά επίπεδα.
Το πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι η σύσταση έγινε …κατόπιν εορτής μιας και η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αττική χτύπησε κόκκινο από τα μεσάνυχτα της Παρασκευής προς ξημερώματα Σαββάτου αλλά και μετά από τις 10 το βράδυ του Σαββάτου.
Οι μετρήσεις (που ξεκίνησαν στις αρχές Νοεμβρίου) στο σταθμό του Αστεροσκοπείου -που είναι εγκατεστημένος στο Θησείο- έδειξαν σημαντική αύξηση -το βράδυ της Παρασκευής και του Σαββάτου –των αιωρούμενων σωματιδίων και συγκεκριμένα των
οργανικών ενώσεων αλλά και του «μαύρου άνθρακα» που εκπέμπονται σε μεγάλο βαθμό από την καύση ξύλου.
Σύμφωνα με τον Ευάγγελο Γερασόπουλο, η εμπειρία των προηγούμενων ετών έχει δείξει χαρακτηριστικά ότι σε περιόδους αιθαλομίχλης το 90% των αιωρούμενων σωματιδίων αποτελούνται από οργανικές ενώσεις.
Οι τιμές τους το βράδυ της Παρασκευής έφτασαν τα 200 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα και τα μεσάνυχτα του Σαββάτου τα 275 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα. Αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένο όριο, για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος επισημαίνεται πως το ημερήσιο όριο για το σύνολο των αιωρούμενων σωματιδίων δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 50 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα.
Το ίδιο διάστημα, οι τιμές για τον « μαύρο άνθρακα » μόνο από τα τζάκια έφτασαν τα 14 και 17 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα τις δυο αυτές μέρες.
Αν τώρα συνυπολογιστεί και ο «μαύρος άνθρακας» από τη χρήση ορυκτών καυσίμων (οχήματα και κεντρική θέρμανση) οι τιμές πλησίασαν τις δυο βραδιές τα 30 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα. Οι συνηθισμένες τιμές για τον «μαύρο άνθρακα» είναι κάτω από 5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα.
Από το υπουργείο Περιβάλλοντος αναγνωρίζουν την ανάγκη για πιο γρήγορη ενημέρωση του κοινού. Για το λόγο αυτό, όπως επισημαίνουν πηγές του υπουργείου, γίνεται προσπάθεια να στηθεί ένας πιο ευέλικτος μηχανισμός έτσι ώστε, οι συστάσεις να γίνονται σε πραγματικό χρόνο.
Η αλήθεια είναι πως η οικονομική κρίση άλλαξε τα χαρακτηριστικά της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Το μέγεθος του προβλήματος μπορεί να μην φαίνεται στις μέσες τιμές της ρύπανσης μιας και άλλες πηγές έχουν μειωθεί (όπως για παράδειγμα οχήματα και βιομηχανική δραστηριότητα), αλλά εμφανίζονται ως σοβαρά επεισόδια ρύπανσης, που αν και διαρκούν λιγο (σύντομη έκθεση ορισμένων ωρών) είναι πλέον συχνά και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά επικινδυνότητας.
Και αυτή η αλλαγή της συμπεριφοράς και οι εξάρσεις των επεισοδίων αιθαλομίχλης φαίνεται ξεκάθαρα και σε έρευνα που πραγματοποίησε το Αστεροσκοπείο Αθηνών (για την ακτινογραφία της ρύπανσης τόσο στην Αττική όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα το διάστημα 2009-2015) και παρουσίασαν « Τα Νέα » τον περασμένο Μάρτιο.
Όπως απεδείχθη, στην Αττική πριν την κρίση ( 2007) οι εκπομπές των αιωρούμενων σωματιδίων προέρχονταν κατά 43% από σταθερές πηγές καύσης (κάψιμο ξύλων) αλλά το 2011 ξεπέρασαν το 54% εξαιτίας της καύσης βιομάζας για θέρμανση.
Σύμφωνα με τον διευθυντή ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών « τα αιωρούμενα σωματίδια ήρθαν για να μείνουν». Όπως λέει « αν δεν δοθούν ουσιαστικά κίνητρα για να στραφεί ο κόσμος περισσότερο στο φυσικό αέριο ή πετρέλαιο αντί της ανεξέλεγκτης καύσης βιομάζας, το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί».
Και η αλήθεια είναι πως δεν πρόκειται για ένα απλό πρόβλημα χωρίς επιπτώσεις. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου αφού – με βάση τα στοιχεία του 2015- έχουμε ετησίως 11.100 θανάτους στην Ευρώπη εξαιτίας της έκθεσης του πληθυσμού στα αιωρούμενα σωματίδια.
Όπως προαναφέρθηκε, αύξηση στις τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων σημαίνει αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, την οποία οι ειδικοί χαρακτηρίζουν « σιωπηλό δολοφόνο». Στην Ελλάδα αυτός ο « σιωπηρός δολοφόνος» ευθύνεται, όπως αναφέρεται σε πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ( ΠΟΥ) για 2.500 θανάτους κάθε χρόνο.
Οι επιπτώσεις στην υγεία
Η μακροχρόνια έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων ευθύνεται, σύμφωνα με τον πνευμονολόγο, πρώην αναπληρωτή καθηγητή στη Σχολή Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ Παναγιώτη Μπεχράκη, για την εμφάνιση καρκίνου των πνευμόνων αλλά και για καρδιακά νοσήματα. «Η συμβουλή μου είναι να μην ανάβει ο κόσμος τα τζάκια για διασκέδαση» συμπληρώνει .
Όπως εξηγεί, η καθηγήτρια Βιοστατικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κλέα Κατσουγιάννη, τα πιο επικίνδυνα είναι τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο 2,5 μικρόμετρα τα οποία διεισδύουν πιο εύκολα στο αναπνευστικό σύστημα.
«Στις μακροχρόνιες επιδράσεις των αιωρούμενων σωματιδίων (PM 10) συγκαταλέγεται, όπως έχει υπολογιστεί, και το χάσιμο για τους κατοίκους της Αθήνας ενός έτους από το προσδόκιμο επιβίωσης τους στα 30 χρόνια», επισημαίνει χαρακτηριστικά.
