Από την άνω τελεία στην έσχατη υπόσχεση

Κική Δημουλά

Ανω τελεία

Εκδ. Ικαρος, 2016, σελ. 48

Τιμή 10 ευρώ

Οσο κι αν είναι μεγάλος έπαινος αυτό που έλεγε ο αλησμόνητος ποιητής Γιάννης Βαρβέρης για την Κική Δημουλά ότι «η ελληνική γλώσσα τής κάνει όλα τα χατίρια» (αν λάβουμε υπόψη τις μεταφράσεις της σε πολλές χώρες, φαίνεται το ίδιο ακριβώς να κάνουν και οι ξένες γλώσσες), η ίδια η ποιήτρια ευλαβείται μια ιδιοφυή ρήση του Γιάννη Τσαρούχη ότι «όλες τις ευκολίες με τις οποίες με προίκισε η φύση σε σχέση με τη ζωγραφική εγώ τις μετέβαλα σε δυσκολίες». Φτάνει να διαβάσει κανείς το ποίημα «Πρόβλημα» αλλά και πολλά άλλα του τελευταίου ποιητικού της βιβλίου «Ανω τελεία» –που συνιστά μια γέννηση με όλα τα χαρακτηριστικά ενός πρωτότοκου πλάσματος –για να καταλάβει σε ποιο βαθμό συνοψίζει την προηγούμενη ποιητική της δημιουργία, ενώ κατά τόσο αναπάντεχο τρόπο αφήνει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα για μια συνέχεια εξίσου αποκαλυπτική όσο και των εξήντα και πλέον χρόνων του παρελθόντος της στην ποίηση. Σε σημείο που ένα άλλο σημείο στίξης, το θαυμαστικό δηλαδή, να παίρνει για τον αναγνώστη τη θέση της άνω τελείας.

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου

Εσχατη υπόσχεση

Συγκεντρωτική έκδοση

Εκδ. Ενεκεν, 2016, σελ. 308

Τιμή 12 ευρώ

Οσο μηδαμινή φαίνεται η απόσταση ανάμεσα στους εναρκτήριους στίχους του ποιήματος «Περιπέτεια» που περιλαμβάνεται στο πρώτο ποιητικό βιβλίο του Πρόδρομου Χ. Μάρκογλου με τον τίτλο «Εγκλειστοι» («Το φεγγάρι που ονειρεύεσαι/είναι μια πληγή») και στους καταληκτικούς στίχους του ποιήματος «Θέρος» που κλείνει το τελευταίο ποιητικό του βιβλίο «Σκοτεινή ύλη», με ποιήματα γραμμένα από το 2005 έως το 2010 («Αργά το σώμα σου χαμηλώνει/φθίνει το εσώτερο φως, η ενεργή θέληση/στη σιωπή γλιστράει, σε σκοτεινή εποχή»), η διαδρομή που έχει διανυθεί και την πιστοποιούν επτά ακόμη ποιητικά βιβλία είναι κυριολεκτικά ιλιγγιώδης. Τόση όση χρειάστηκε για να κατακτηθεί μια ασπαίρουσα αυτογνωσία σε συνδυασμό με τις δυσεξιχνίαστες εποχές ενός γηγενούς πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι.

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ

Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι

Εκδ. Καστανιώτη, 2016

Τιμή 9,60 ευρώ

Η μόνη ελευθερία που φαίνεται να έχει απομείνει και να παραμένει μάλιστα ελευθερία, ακόμη και όταν αγγίζει τα όρια της αυθαιρεσίας, είναι η ποίηση. Ισοδύναμη της μαγείας, έστω και αν καταπιάνεται με τα πιο δραματικά υπαρξιακά ή κοινωνικά αδιέξοδα, φτάνει ακόμη και τον πιο κλειστό ορίζοντα να τον μεταβάλει σε ελπίδα εωθινής ανάτασης. Αυτή ακριβώς την ποίηση, όπως την εκφράζει το θαύμα και όπως δεν κατακτήθηκε ποτέ, για παράδειγμα, σε σχέση με την ανάσταση του Χριστού ή την ευαγγελική φράση «Ου δε επλεόνασεν η αμαρτία υπερεπερίσσευσεν η χάρις» υπόσχεται το «Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι» της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ. Με τον ζόφο που εκφράζει η ποιήτρια να μετασχηματίζεται, ώσπου να την ενστερνιστεί ο αναγνώστης, αν όχι σε Παράδεισο, σε προϋπόθεση μιας πλήρους ζωής. Κάτι που είναι άλλωστε το δαχτυλικό αποτύπωμα της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ.

Γιώργος Βέης

Για ένα πιάτο χόρτα

Εκδ. Υψιλον, 2016, σελ. 72

Τιμή 10 ευρώ

Συνιστά καίριο χαρακτηριστικό της ποίησης του Γιώργου Βέη η διαφορά ανάμεσα στον μαξιμαλισμό των τίτλων που φέρουν ποιητικά του βιβλία του τέλους της δεκαετίας του ’70 και των αρχών της δεκαετίας του ’80 («Ολοι κοιμούνται στο καράβι», «Ο δράκος του μεσημεριού») και στον μινιμαλισμό του τίτλου του πιο πρόσφατου ποιητικού του βιβλίου, «Για ένα πιάτο χόρτα». Χωρίς να έχουν όλα τα ποιήματα τη διάφανη πυκνότητα των στίχων «Στις εκβολές του μεσημεριού/γράφεται συνήθως το μέλλον μας» και ενώ θα φανταζόταν κανείς πως το πιάτο με τα χόρτα θα αφορούσε ώς ένα τουλάχιστον βαθμό τους πρόσφυγες, ο Βέης το χαρίζει στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, με την ίδια αιφνιδιαστικά συνθετική ευχέρεια που οι πόλεις Ναύπακτος, Ναύπλιο και Χαλκίδα σε διεκδικούν ως μύστη μιας ποιητικής μεταμόρφωσής τους.

Νάσος Βαγενάς

Πανωραία

Εκδ. Κέδρος, 2016, σελ. 80

Τιμή 11 ευρώ

Το εξαιρετικά σημαντικό με το ποιητικό βιβλίο του Νάσου Βαγενά «Πανωραία» δεν είναι μόνο ότι αναδεικνύεται ολοζώντανη η μορφή της θείας του ποιητή Πανωραίας (στην πραγματικότητα ήταν η αδελφή της γιαγιάς του από την πλευρά του πατέρα του), χάρη στον δικό της λόγο όπως ενσωματώνεται και ρέει μέσα στα 59 «κομμάτια» του βιβλίου. Είναι επιπλέον ότι αναγνωρίζεται η καταγωγή του φιλοσοφικού και συγκινησιακού υποστρώματος, σε σχέση με τα ποιήματα και τα δοκίμια του Νάσου Βαγενά, όπως θα επικοινωνούσαμε μαζί τους δεκαετίες αργότερα. Και ότι αποδεικνύεται επίσης πως ο πιο στέρεος φιλοσοφικά στοχασμός και ο πιο ελλειπτικός ποιητικά λόγος αντλούν τη δύναμή τους από την ακένωτη βρυσομάνα της αυθόρμητης λαϊκής σοφίας.

Θανάσης Χατζόπουλος

Το φιλί της ζωής

Εκδ. Κίχλη, 2016, σελ. 48

Τιμή 8,50 ευρώ

Σαν γραμμένο το «Φιλί της ζωής» προκειμένου να πάρει μια ανάσα ο ποιητής Θανάσης Χατζόπουλος μέσα στους πυκνούς και όχι σπάνια ασφυκτικούς του προβληματισμούς σε σχέση με την ποίηση, αλλά και την ίδια τη γραφή, όπως την καλλιεργεί, είτε αφορά την πεζογραφία είτε το δοκίμιο είτε τη μετάφραση. Οσο όμως κι αν ο τίτλος του βιβλίου ή και οι αρχικοί στίχοι πολλών επιμέρους ποιημάτων («Εκεί όπου οι αναπνοές μας συντονίστηκαν», «Πώς κυματίζει το στήθος σου», «Το άνοιγμα στα πόδια σου») προετοιμάζουν για μια αισθηματική ευωχία, τελικά ό,τι προϋποθέτουν ή σε ό,τι αποσκοπούν το φιλί και ο έρωτας, δεν γίνεται να υπάρξει παρά μόνον ως ποίημα, με όσο έλλειμμα ή πλεόνασμα αποφασίσει να του προσδώσει η έμπνευση. Παραπέμποντας –στον Θανάση Χατζόπουλο βέβαια –σ’ ένα άνθος, όπως το στιγμάτισε για πάντα ο στίχος του Κώστα Καρυωτάκη αποκαλώντας το «ψυχρό».

Σοφία Διονυσοπούλου

Ψυχές στην ερημιά του

Εκδ. Το Ροδακιό, 2016, σελ. 40

Τιμή 10,60 ευρώ

Με τρία θεατρικά έργα, ένα μυθιστόρημα και ένα βιβλίο διηγημάτων στις αποσκευές της, με το ποιητικό της βιβλίο «Ψυχές στην ερημιά του», η Σοφία Διονυσοπούλου φαίνεται να θεωρεί –και δικαιολογημένα –ότι η έννοια της χειραφέτησης, είναι κατ’ εξοχήν υπόθεση της ποίησης. Ετσι ώστε να τολμά δίκην μότο να παραθέτει τη φράση «Οι γυναίκες εφευρέθηκαν για να περιγράψουν έναν άντρα». Αν όμως τα 15 ποιήματα του βιβλίου έχουν τίτλους τους τα ονόματα ισάριθμων ειδών πεταλούδας, τους τόπους τους, άλλοτε μια λίμνη ή έναν κήπο σκιερό και άλλοτε μια βραχοσπηλιά ή ένα μπαρ, φαίνεται να τους οριοθετεί η αδυναμία των σωμάτων να επικοινωνήσουν χωρίς το αίσθημα της προπατορικής ενοχής. Με τελικό συμπέρασμα ότι είναι ο άντρας που έχει εφευρεθεί ώστε χάρη σε αυτόν κάθε κίνηση ή έκφραση της γυναίκας να αποκτά μια αυτόνομη ανάγλυφη υπόσταση.

Θεοδόσης Κοντάκης

Τελευταία εποχή

Εκδ. Θράκα, 2016, σελ. 32

Τιμή 4,80 ευρώ

Το να ανακαλύπτει κανείς έναν ποιητή ισοδυναμεί με την αναζωπύρωση μιας ελπίδας που, έστω και αν δεν σβήνει ποτέ, κατά εποχές την αισθάνεσαι πρόρριζα να απειλείται. Συνολικά δεκατέσσερα ποιήματα περιέχει το βιβλίο του Θεοδόση Κοντάκη και αν προσπαθούσε να επισημάνει κανείς ένα χαρακτηριστικό τους στοιχείο, που εξελίσσεται σε πραγματικό χρυσωρυχείο, είναι μια διάχυτη αίσθηση αφαίρεσης που χωρίς να θίγει τη συνέχεια ενός νοήματος σε όλα τα ποιήματα σφυρηλατεί μια αλησμόνητη εικόνα: «Ο μούτσος σκουπίζει νερά και πετρέλαια/ενώ ένα ιστορικό φλερτ ξεδιπλώνεται στο κατάστρωμα». Με το δεύτερο ποιητικό του βιβλίο (το πρώτο ήταν η «Αναγνώριση εδάφους»), ο Θεοδόσης Κοντάκης αποδεικνύει ότι η ποίηση μας πολιορκεί από παντού και ότι για ποιητική μεταστοιχείωση προσφέρεται –όπως στον Γιάννη Ρίτσο –τόσο «ένα κουδούνισμα αχνό απ’ τα μπαλκόνια –πολύχρωμα φώτα, τροχιά χαμένη σε κάθε βήμα» όσο και «Η ξεθωριασμένη ταπετσαρία, το βουητό του λέβητα».