Ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επετέθη χθες στον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος είχε ζητήσει από την ελληνική πολιτική να τηρεί τις συμφωνίες που έχει υπογράψει. Συνεκδοχικώς επιτέθηκε σε όλους τους Γερμανούς: «Οσα πλεονάσματα κι αν έχουν κάποιες χώρες, δεν θα πιάσουν ποτέ τα πλεονάσματα ψυχής του ελληνικού λαού» ήταν το ιδεολογικό ρεζουμέ των όσων είπε.

Ψυχή; Είναι δυνατόν ένας σύγχρονος πολιτικός, ο οποίος γνωρίζει το εύρος των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα του, αντί για τα πραγματικά δεδομένα, να επικαλείται κάποια δήθεν ηρωική «ψυχή» του λαού «του»; Αντί των προβλημάτων να επικαλείται κάτι υπερβατικό, μια έννοια που ναι μεν μπορεί να φτιάξει φανατισμό, αλλά επί της ουσίας είναι απλώς μια τυπική συμβολική φράση ενδεικτική εθνικιστικής ιδεολογίας;

Πρωτίστως, η φράση για τα πλεονάσματα της ψυχής του ελληνικού λαού είναι μια προσπάθεια μεταφοράς ενός οικονομικού, πολιτικού και κοινωνικού προβλήματος από την πραγματικότητα στον χώρο των συμβολισμών. Οποτε άλλοτε έγινε αντίστοιχη προσπάθεια στην ελληνική ιστορία, είχαμε μικρή ή μεγάλη, συμβολική ή πραγματική εθνική ήττα. Ας δούμε δυο από τις πιο πρόσφατες περιπτώσεις:

n Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο τότε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, Αντώνης Σαμαράς, φόρτισε τη διαφορά για το όνομα με τη γειτονική χώρα που σήμερα ονομάζουμε Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM) λέγοντας το σύνθημα: «Η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική». Ακολούθησαν παλλαϊκά συλλαλητήρια, η δήλωση του επόμενου πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου ότι «το όνομα είναι η ψυχή μας» και ένα μεγαλοπρεπές πρόβλημα που λιμνάζει –με οδυνηρές συνέπειες για τον εθνικό κορμό, για τα πραγματικά εθνικά συμφέροντα.

n Στους Ολυμπιακούς Αγώνες, πλήθος αθλητών επικαλούνταν την αθάνατη ελληνική ψυχή για να δικαιολογήσουν τις επιδόσεις τους. Αποτέλεσμα: το ντόπινγκ κοντρόλ απέδειξε ότι η ελληνική ψυχή ήταν, συχνότατα, απαγορευμένες φαρμακευτικές ουσίες που οδήγησαν τον ελληνικό αθλητισμό, για χρόνια, στην απόλυτη απαξίωση.

Η επίκληση της ψυχής της Ελλάδος θεωρούνταν προνομιακό πεδίο του ριζοσπαστικού εθνικισμού της Χρυσής Αυγής. «Ποτέ για λόγους οικονομικούς δεν ξεσηκώθηκε ένας λαός, όσο και εάν υπέφερε» σημείωνε πρόσφατα ο υπόδικος αρχηγός της Νίκος Μιχαλολιάκος. «Αλλοι είναι οι σημαντικοί λόγοι που μιλούν σε αυτή την ίδια την ψυχή ενός έθνους με έναν τρόπο μυστικό και μεταφυσικό» προσέθετε (22/10).

Η επίκληση της ελληνικής ψυχής από έναν κατά δήλωσή του αριστερό Πρωθυπουργό, ειλικρινά, θα ήταν αδιανόητη στην περιοχή της ανανεωτικής, της όντως ευρωπαϊκής Αριστεράς. Σκέφτομαι με πόση απέχθεια αντιδρούσαν σε τέτοιου ύφους διατυπώσεις πολιτικοί και διανοούμενοι όπως ο Ηλίας Ηλιού, ο Μπάμπης Δρακόπουλος, ο Λεωνίδας Κύρκος, ο Γιάννης Μπανιάς, ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, ο Αγγελος Ελεφάντης, ο Φίλιππος Ηλιού…

Τι ήθελε ο Αλέξης Τσίπρας να μπλέξει με μια τόσο περιθωριακή και αντιδημοκρατική ιδέα όπως η ελληνική ψυχή; Δεν έμενε στο τσίπουρο που, όπως έλεγε πέρυσι στους αγρότες, δεν μπορούν να μας το πάρουν; Εκτός των άλλων, κάνει λιγότερο άσχημο μεθύσι.

Τελευταία Νέα