Κρήτη με ΠΑΣΟΚ, Κρήτη με ΣΥΡΙΖΑ

Μεσημεράκι Τρίτης, δημαρχείο Φαιστού, Μοίρες –στον κάμπο της Μεσσαράς Ηρακλείου. Ο Αλέξης Τσίπρας βρίσκεται στη βαθιά Κρήτη. Εξού και τα κεράσματα με τσικουδιές. Η πρωθυπουργική στάση στην πολυθρόνα –κι η χούφτα που είναι γεμάτη με ξηρούς καρπούς –υποδηλώνει άνεση. Ανεση ευνόητη, η Λεβεντογέννα ήδη από τον Ιούνιο του 2012 είχε βαφτεί ροζ. Η Κρήτη λογίζεται πια ως συριζαϊκό προπύργιο κι από τη Μεταπολίτευση κι έπειτα κατέχει σημαίνουσα θέση στην εκλογική γεωγραφία της χώρας. Ο Τσίπρας, δηλαδή, αποπειράθηκε να πλασάρει εκ νέου την εικόνα του ηγέτη της Δημοκρατικής Παράταξης με φόντο το νησί της. Είναι όμως η σημασία της Κρήτης αλήθεια ή μύθος;

Είναι δηλαδή η Κρήτη με ΣΥΡΙΖΑ σαν την Κρήτη με ΠΑΣΟΚ; Ή ισχύει ο κανόνας όλων αυτών των χιουμοριστικών memes, τα οποία κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο και αντιπαραβάλλουν καταστάσεις επί ΠΑΣΟΚ με τις αντίστοιχες –συνήθως χειρότερες –επί ΣΥΡΙΖΑ;

Η απόφαση Τσίπρα για μια κρητική περιοδεία απλά ενίσχυσε την εκλογολογία. Ηπιε ρακές, δοκίμασε λάδι, υποσχέθηκε πολλά. Οπως ότι θα τελειώσει ο περιλάλητος Βόρειος Οδικός Αξονας και το αεροδρόμιο στο Καστέλλι. Μόνο που δεν φάνηκε να έχει πάνω στους Κρητικούς παπανδρεϊκού τύπου επίδραση.

Μετά το βρώμικο ’89, τον Μάιο, ο Ανδρέας Παπανδρέου ξεκινά την προεκλογική του εκστρατεία από το νησί. Το κτίριο του αεροδρομίου Ηρακλείου είναι ασφυκτικά γεμάτο. Ενα τεράστιο πανό γράφει «Η Κρήτη καλωσορίζει τον εθνικό ηγέτη της Αλλαγής». Αγήματα έχουν παραταχθεί. Μέχρι και η σκάλα που κατεβαίνει από το αεροπλάνο έχει στολιστεί με λουλούδια. Η μαύρη Mercedes που τον μεταφέρει στην πόλη σχεδόν δεν φαίνεται από τα λουλούδια που του πετάνε κατά μήκος της διαδρομής. Ο νυν Πρωθυπουργός πάλι, ύστερα από δύο περίπου χρόνια στο Μαξίμου, ήρθε τις προάλλες αντιμέτωπος με πανό στην κεντρική πλατεία των Μοιρών που έγραφε «Πρώτη φορά αντιαγροτικά». Και λίγο αργότερα στους αγρότες που του παραπονέθηκαν απάντησε, εμφανώς εκνευρισμένος, «όποιος θέλει να κάνει θέατρο με δημοσιογράφους να βγει έξω». Η σύγκριση των πλάνων μιλά από μόνη της.

ΜΑΥΡΟ – ΑΣΠΡΟ. Πολιτικός παρατηρητής που γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις στο νησί –και κυρίως την ψυχοσύνθεση των κατοίκων του –αποτυπώνει τη μεταστροφή από το ΠΑΣΟΚ στο ΣΥΡΙΖΑ κάπως πιο γλαφυρά. «Στον Ανδρέα Παπανδρέου», σημειώνει, «έκαναν δώρο μαύρα μαντίλια που συμβολίζουν τον αγώνα. Στον Τσίπρα δίνουν λευκά, του γάμου». Στην κρητική αντίληψη η κίνηση αυτή εκλαμβάνεται ως ευτελισμός. Εκτός, όμως, από τις εικόνες υπάρχουν και οι αριθμοί. Ο καθηγητής Νίκος Μαραντζίδης, επικεφαλής του Τμήματος Ερευνών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, επισημαίνει πως όταν το ΠΑΣΟΚ κυριαρχούσε στην Κρήτη, «τα νούμερα βάραιναν στην κάλπη γιατί μιλούσαμε για πλημμυρίδα. Στο Ηράκλειο για παράδειγμα έπαιρνε γύρω στο 60%. Ο ΣΥΡΙΖΑ», προσθέτει, «μπορεί να έχει την πλειοψηφία αλλά δεν έχει “χτυπήσει” τα πασοκικά ποσοστά –αν κι αυτό ισχύει συνολικά».

Ενδεικτικό της δύναμης που είχε η Χαριλάου Τρικούπη εκεί είναι ότι ακόμη και στις εκλογές του Μαΐου του 2012, όταν το pasokification είχε ξεκινήσει στην υπόλοιπη χώρα –κοινώς, τα ποσοστά του κόμματος άρχιζαν να κατρακυλούν -, το ΠΑΣΟΚ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα σε τρεις από τις τέσσερις εκλογικές περιφέρειες της Κρήτης. Τα πάντα όμως ανατράπηκαν στις δεύτερες εκλογές, του Ιουνίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν πρώτος παντού και διπλασίασε το συνολικό ποσοστό του στο νησί σε σχέση με τον Μάιο. Η μεταστροφή παγιώνεται στο δημοψήφισμα, όπου το Οχι σαρώνει –ο φιλοκυβερνητικός Τύπος αργότερα θα πανηγυρίζει γιατί ακόμη και στα Χανιά, γενέτειρα των Μητσοτάκη και Θεοδωράκη, Οχι ψήφισε το 73,77%. Τον Σεπτέμβριο του 2015, παρότι ο Τσίπρας έχει κάνει το Οχι Ναι, ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει δέκα από τις δεκάξι έδρες. Στο Ηράκλειο αγγίζει το 45,21%, στο Λασίθι το 39,19%, στα Χανιά το 41,67% και στο Ρέθυμνο το 38,13%.

ΚΑΣΤΡΟ. Τα φιλικά προς την Κουμουνδούρου μίντια είχαν γιορτάσει δεόντως τον μεταχρωματισμό του πράσινου κάστρου σε ροζ. Εύλογο, αφού η συμβολική σημασία του νησιού για τη λεγόμενη δημοκρατική παράταξη ήταν και παραμένει μεγάλη. Ισως γιατί, όπως λέει πολιτικός που κατάγεται από εκεί, «κουβαλά ακόμη το βάρος του Ελευθέριου Βενιζέλου κι όλοι οι πολιτικοί από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή μέχρι τον Κώστα Σημίτη το χαρακτήριζαν ως νησί της δημοκρατίας». Ο προαναφερθείς πολιτικός παρατηρητής, ωστόσο, επισημαίνει ότι οι κρήτες ψηφοφόροι «αντιλαμβάνονται πάντα τα μεγάλα ρεύματα». Και «τα ακολουθούν». Κάπως έτσι εξηγεί την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ εκεί. Σπεύδει, όμως, να τονίσει ότι στην Κρήτη «όσο γρήγορα παίρνεις τόσο γρήγορα χάνεις». Σύμφωνα, πάντως, με τον Μαραντζίδη η σημασία της στις εκλογικές αναμετρήσεις είναι «κυρίως συμβολική, αλλά όχι μόνο». Αυτό που εννοεί είναι ότι μπορεί να επηρεάσει το τελικό αποτέλεσμα στον βαθμό που το επηρεάζει οποιαδήποτε μεγάλη περιφέρεια. Συνήθως, δηλαδή, δεν κρίνει εκλογές.

Βέβαια, επισημαίνει ότι στην επόμενη αναμέτρηση θα έχει ειδικό βάρος επειδή από εκεί έλκει την καταγωγή του ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στη δική του ανάγνωση ο Μητσοτάκης έχει δύναμη σε Χανιά και Ρέθυμνο, αλλά μοιάζει μάλλον ακατόρθωτο να πάρει Λασίθι και Ηράκλειο. Εκτιμά, λοιπόν, ότι η Κρήτη δεν θα διαφοροποιηθεί ως προς τη «συμπεριφορά» της, αν και βλέπει πιθανή πτώση στα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ. Ενας κρητικός πολιτικός, πάλι, υποστηρίζει ότι το μόνο που έχει μείνει πια ίδιο με το πράσινο παρελθόν είναι οι κατσούνες, οι γκλίτσες δηλαδή, που χαρίζουν στους πολιτικούς.