Την καλύτερη εξήγηση για το βοήθημα στους συνταξιούχους, που οδήγησε σε άλλη μία κρίση με τους δανειστές, έδωσε ανώνυμος κυβερνητικός αξιωματούχος. Η κυβέρνηση, είπε, προσέφερε χριστουγεννιάτικο μποναμά εν όψει της επιστροφής των βουλευτών στις εκλογικές τους περιφέρειες για τις γιορτές. Αποκαθιστώντας έτσι στα μάτια των πολιτών την παραδοσιακή λειτουργία της πολιτικής. Που χαρακτηρίζεται από μια χρόνια και βαθιά ριζωμένη παθογένεια.

Η μετάβαση της ελληνικής κοινωνίας στη μαζική δημοκρατία αύξησε την κοινωνική κινητικότητα, αλλά δεν απάλειψε τις πατριαρχικές νοοτροπίες και σχέσεις. Αντίθετα, η πατριαρχική δομή της κοινωνίας μεταφέρθηκε στην πολιτική διαδικασία και μεταβλήθηκε σε πελατειακή σχέση. Μια πελατειακή σχέση μεταξύ πολιτικού και ψηφοφόρου, όπου ο ψηφοφόρος παρέχει την υποστήριξή του (ψήφο) ζητώντας ανταλλάγματα. Και ο πολιτικός διανέμει θέσεις, αξιώματα και παροχές με αντάλλαγμα την ψήφο. Αρχικά ο σίγουρος εργοδότης, αλλά και το εργαλείο ικανοποίησης των πάσης φύσεως αιτημάτων, ήταν το κράτος. Η προσέλκυση ψηφοφόρων μέσα από την παροχή κρατικών θέσεων έγινε αναπόσπαστο μέρος της πολιτικής διαδικασίας. Και συνέτεινε στη διόγκωση και λειτουργία του κρατικού μηχανισμού με κομματικά και όχι αξιοκρατικά κριτήρια. Ο κρατικός μηχανισμός, αντί να γίνει φορέας οικονομικής ανάπτυξης και θεσμικού εκσυγχρονισμού, έγινε ο τρύγος των πολιτών-πελατών.

Ο πελατειακός χαρακτήρας της πολιτικής μπόλιασε τα κόμματα με κρατικιστική και λαϊκιστική νοοτροπία. Μέσα από την πολιτική του βολέματος των πάντων, το κόμμα και ο πολιτικός έγιναν οι παντοδύναμοι δότες. Και τα επιμέρους συμφέροντα των πελατών-πολιτών έβρισκαν τρόπο ικανοποίησης μέσα από παραθυράκια του νόμου, τροπολογίες και ρουσφέτια. Στη μαζική δημοκρατία, η παθογένεια αυτή από το επίπεδο των πολιτών μεταφέρθηκε και σε επίπεδο κοινωνικών ομάδων και επαγγελματικών κλάδων. Και στην εποχή του πολίτη-καταναλωτή πήρε τη μορφή ικανοποίησης των καταναλωτικών αιτημάτων και διασφάλισης ενός καταναλωτικού επιπέδου πέρα από τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας. Υλικές παροχές με αντάλλαγμα την ψήφο. Η ευημερία με δανεικά είναι η απόλυτη συμπαιγνία ανάμεσα στους πολίτες που αγκαλιάζουν το μοντέλο της παρασιτικής κατανάλωσης και σε ένα πολιτικό σύστημα που το προωθεί για να διαιωνίσει την παραμονή του στην εξουσία.

Οταν το μοντέλο αυτό ξεπέρασε τα όρια της οικονομικής αντοχής της χώρας, η χώρα κατέρρευσε. Η κρίση έφερε την επιτροπεία και η επιτροπεία έβαλε όρια στην πελατειακή πολιτική. Η εγχώρια πολιτική τάξη τα αποδέχτηκε, αλλά σπασμωδικά, υποχρεωτικά και έξωθεν επιβεβλημένα και όχι ως αποτέλεσμα κριτικής αυτοσυνειδησίας. Γι’ αυτό με την πρώτη ευκαιρία η κυβέρνηση έσπευσε να κλείσει το μάτι στη κοινωνική ομάδα των συνταξιούχων. Και να θυμίσει ότι οι παλιές καλές συνήθειες ποτέ δεν πεθαίνουν. Μόνο λίγο καιρό ξαποσταίνουν, για να επιστρέψουν μόλις οι περιστάσεις το επιτρέψουν.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός

Τελευταία Νέα