Ένα από τα πρώτα ερωτήματα που θέτουν στον ορθοδοντικό όσοι βάζουν σιδεράκια είναι «τι μπορώ να τρώω». Και δικαίως, γιατί ορισμένα τρόφιμα μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στους ορθοδοντικούς μηχανισμούς, σαμποτάροντας τη διάρκεια της θεραπείας και, μερικές φορές, το τελικό αποτέλεσμα.

Ο προβληματισμός αυτός αποκτά ξεχωριστή σημασία την περίοδο των εορτών, αφού οι γευστικοί πειρασμοί είναι πολλοί και όχι κατ’ ανάγκη φιλικοί για τα σιδεράκια.

Ειδικά τα γλυκά που κολλάνε στα δόντια «είναι αληθινός εφιάλτης για οποιονδήποτε υποβάλλεται σε ορθοδοντική θεραπεία αλλά και για τον ορθοδοντικό του», λέει ο δρ DeWayne B. McCamish, DDS, MS, πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρείας Ορθοδοντικών (AAO). «Δεν είναι τυχαίο ότι η εβδομάδα μετά τις γιορτές είναι μία από τις πιο “γεμάτες” του χρόνου καθώς καταγράφονται πολλά επείγοντα ραντεβού για σπασμένα σιδεράκια».

Για να αποφευχθεί αυτός ο κίνδυνος, οι ειδικοί συνιστούν στους ασθενείς να είναι πολύ προσεκτικοί στην επιλογή των εδεσμάτων που θα καταναλώσουν.

«Αν κάτι είναι σκληρό, κολλώδες, τραγανό ή σαν τσίχλα, μην το φάτε» συνιστά ο δρ McCamish. «Φροντίστε να αποφύγετε την καραμέλα στα γλυκά και τις καραμέλες, τις τσιχλόφουσκες, τη γλυκόριζα και οποιοδήποτε σνακ μπορεί να βλάψει τα σιδεράκια, το ορθοδοντικό σύρμα, τους νάρθηκες ή τις συσκευές συγκράτησης, όπως το ποπ κορν (ο πυρήνας του μπορεί να είναι πάρα πολύ σκληρός), τα τάκο τσιπς και τα γλυκίσματα με σκληρό περίβλημα».

Άλλα τρόφιμα που μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα είναι οι ολόκληροι, σκληροί ξηροί καρποί (καρύδια, αμύγδαλα, φιστίκια κ.λπ.), τα ολόκληρα σκληρά φρούτα και λαχανικά, (π.χ. μήλα, αχλάδια, καρότα), το καλαμπόκι στα κάρβουνα, τα σκληρά πρέτζελ, η κόρα του ψωμιού και η σκληρή ζύμη στην πίτσα, τα παϊδάκια, τα σκληρά κουλούρια και μπισκότα και γενικότερα ό,τι απαιτεί να το δαγκώσετε δυνατά για να κόψετε ένα κομμάτι.

«Τον κίνδυνο αυτό μπορείτε να αποφύγετε κόβοντας το φαγητό σε μπουκιές, αφαιρώντας με τα μαχαιροπίρουνα το ψητό κρέας από το κόκκαλο, βγάζοντας με το χέρι τους καρπούς από τα καλαμπόκια και κόβοντας σε μικρά κομμάτια τα μήλα, τα καρότα και τα κουλούρια», λέει ο δρ McCamish.

Πολύ σημαντικό είναι επίσης να αποφεύγετε όσο το δυνατόν περισσότερο τα ροφήματα με ανθρακικό, τα αναψυκτικά, τα ισοτονικά ροφήματα και τους φρουτοχυμούς, ακόμα κι αν δεν έχουν προσθήκη ζάχαρης.

«Η ΑΑΟ είχε εκδώσει πριν από μερικούς μήνες προειδοποίηση, επειδή τα περισσότερα τέτοιου είδους ροφήματα έχουν χαμηλό pH με συνέπεια να αντενδείκνυνται κατά την ορθοδοντική θεραπεία γιατί τα οξέα τους επιτίθενται στην αδαμαντίνη ουσία των δοντιών και υπάρχει κίνδυνος τερηδόνας.

»Αν μάλιστα περιέχουν ζάχαρη, ο κίνδυνος αυξάνεται ακόμα περισσότερο γιατί η ζάχαρη αλληλεπιδρά με την μικροβιακή πλάκα στα δόντια και παράγονται ακόμα περισσότερα οξέα, που φθείρουν την αδαμαντίνη», επισημαίνει η Δρ. Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη, DDS, PhD, ειδική ορθοδοντικός παιδιών και ενηλίκων.

Και προσθέτει: «Η φθορά αυτή αφενός είναι μη αναστρέψιμη, αφετέρου μπορεί να αφήσει το αποτύπωμα του ορθοδοντικού μηχανισμού στο δόντι, αφού όπου ακουμπά ο μηχανισμός η επιφάνεια του δοντιού θα είναι γερή και γύρω-γύρω θα είναι φθαρμένη.

Το καλύτερο ρόφημα στη διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας είναι το νερό που έχει ουδέτερο pH (δηλαδή 7) και έτσι δεν προάγει την φθορά των δοντιών. Άλλα αρκετά φιλικά ροφήματα είναι ο μαύρος καφές που έχει pH λίγο πάνω από 6 και το γάλα που έχει pH σχεδόν 7 (είναι 6,12 και 6,70 αντίστοιχα, σύμφωνα με την ΑΑΟ), με αποτέλεσμα να προκαλούν ελάχιστη φθορά».

Τι να τρώτε

Τι μπορεί να τρώει ο ασθενής; Κυρίως τρόφιμα με μαλακή υφή, τονίζει η κυρία Δούμα-Μιχελάκη, που δεν ασκούν ιδιαίτερες πιέσεις στα δόντια κατά τη μάσηση.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το μαλακό κρέας κομμένο σε κομμάτια, τα μπιφτέκια (αλλά όχι τηγανητά με τραγανή κρούστα), τα αυγά, οι σούπες, τα ζυμαρικά, τα μαλακά και ημίσκληρα τυριά, οι πατάτες (όχι τραγανές, αν είναι τηγανητές), γλυκίσματα με κρεμώδη υφή (αλλά όχι αν περιέχουν σκληρό μπισκότο ή σκληρή βάση τάρτας), τα ώριμα φρούτα, το κινόα, το κουσκούς, το ρύζι, οι κομπόστες φρούτων, τα γιαούρτια, οι σαλάτες κ.λπ.

Βέβαια, επειδή είναι δύσκολο να περάσουν οι γιορτές χωρίς να φάει κανείς μελομακάρονα και κουραμπιέδες καλό θα είναι να προσέχουμε το πόσο μαλακά είναι και να αποφεύγουμε ό,τι είναι τραγανό ή περιέχει ξηρούς καρπούς.

Ακόμα αν θέλετε να πιείτε αναψυκτικά ή ποτά, καλό είναι να λαμβάνετε μερικά μέτρα για να περιορίζετε τις φθορές. Για παράδειγμα, φροντίστε να πίνετε το αναψυκτικό με καλαμάκι, καταπίνοντάς το αμέσως, καθώς και να το καταναλώνετε μόνο μαζί με το φαγητό. Μετά από κάθε γεύμα, φροντίστε να πλένετε καλά τα δόντια σας αλλά, αν αυτό είναι ανέφικτο, πρέπει να ξεπλένετε πολύ καλά το στόμα σας με καθαρό νερό.

Να ακολουθείτε επίσης σχολαστικά τις συστάσεις του ορθοδοντικού σας για την στοματική υγιεινή και να είστε τακτικοί στα ορθοδοντικά ραντεβού σας.