[Ευρωπαϊκό όνειρο] Το τέλος των πάντων; (Και της Αριστεράς;)

Το 2016 χαρακτηρίζεται ως το έτος μέσα στο οποίο ήρθε το τέλος πολλών πραγμάτων και ίσως μιας ολόκληρης ιστορικής περιόδου που ξεκίνησε πριν από είκοσι πέντε χρόνια περίπου, με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ηρθε με άλλα λόγια το τέλος της διαδικασίας που, όπως πιστεύαμε, κάπως αναπόφευκτα και μηχανιστικά θα οδηγούσε στην επικράτηση της ανοιχτής οικονομίας της αγοράς καια της φιλελεύθερης δημοκρατίας με το τέλος των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων (το «τέλος της ιστορίας» όπως ονόμασε την περίοδο αυτή ο Φρ. Φουκουγιάμα στο περίφημο άρθρο του του 1993). Φαίνεται ότι ήρθε και το τέλος της φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης πραγμάτων με την υπεροχή των κανόνων δικαίου και πολυμερών θεσμών, κυρίως με τις ενέργειες των δύο υπερδυνάμεων, ΗΠΑ ( εκλογή Τράμπ) και της Ρωσίας (εισβολή στην Ουκρανία, προσάρτηση της Κριμαίας, κ.λπ) ,

Ηρθε ακόμη το τέλος της βεβαιότητας που κάπως αφελώς είχαμε για τη γραμμική πορεία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης (το “ever closer union”) μετά την απόφαση των Βρετανών να αποχωρήσουν από την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) και καθώς η Ενωση συμπληρώνει σε λίγο εξήντα χρόνια ύπαρξης. Φαίνεται ακόμη ότι ήρθε και το τέλος της παγκοσμιοποίησης, τουλάχιστον όπως γνωρίσαμε τη διαδικασία τις τελευταίες δεκαετίες. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η παγκοσμιοποίηση μπορεί να είχε «χαμένους» στον αναπτυγμένο κόσμο αλλά έβγαλε εκατομμύρια άτομα από τη φτώχεια στις υπανάπτυκτες χώρες. Σήμερα ο αριθμός των «απόλυτα φτωχών» εκτιμάται σε λιγότερο από 900 εκατ. περίπου άτομα, ενώ μόλις πριν δύο δεκαετίες αριθμούσε πάνω από δύο δις. Μπορεί για ορισμένους ακόμη να ήλθε το τέλος του φιλελευθερισμού και της δημοκρατίας όπως τη γνωρίσαμε επίσης τις τελευταίες δεκαετίες.

Η εσχατολογική αντίληψη για το τέλος μιας εποχής κυριαρχεί σε Ευρώπη και ΗΠΑ όπου πληθώρα από αναλύσεις, άρθρα, βιβλία κατακλύζουν την αγορά για το τέλος των πάντων, από το «τέλος της Εργασίας, της Δύσης , της Φύσης», μέχρι το «τέλος της Προόδου». Στην Ευρώπη ένα εξαγγελθέν «τέλος» αφορά την Αριστερά. Το «τέλος της Αριστεράς» τιτλοφορει εκτεταμένο σύνολο άρθρων και αναλύσεων, ιδιαίτερα μετά την αποχώρηση Ρέντσι (Ιταλία) και την επικείμενη αποχώρηση Ολλάντ (Γαλλία) από τις θέσεις εξουσίας αλλά και την κυβερνητική εμπειρία άλλων αυθεντικών ή δήθεν αριστερών πολιτικών δυνάμεων σε χώρες όπως η Ελλάδα (ΣΥΡΙΖΑ), η Γερμανία (Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα/ SPD σε κυβερνητικό σχηματισμό) ή ακόμη και η Πορτογαλία.

Ωστόσο όλες αυτές οι περιπτώσεις δύσκολα μπορούν να ομαδοποιηθούν σε μια ενότητα ώστε να βγει ένα γενικευμένο συμπέρασμα περί «τέλους»; Η περίπτωση λ.χ. ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει πολλά κοινά στοιχεία με αυτή του SPD Γερμανίας. Η κατάσταση επομένως είναι εξαιρετικά σύνθετη. Μπορεί το τέλος μιας ορισμένης εκδοχής της Ευρωπαϊκής Αριστεράς όντως να ήλθε αλλά γενικώς το τέλος της Αριστεράς σαφώς όχι. Και δεν μπορεί να έλθει. Η κοινωνική συντήρηση και πρόοδος θα εκφράζεται πάντοτε με πολιτικούς όρους…