Ο Εντσο Τραβέρσο είναι ένας «ηττημένος». Γεννημένος το 1957 στο Γκάβι της Ιταλίας από κομμουνιστή πατέρα και καθολική μητέρα, πέρασε από τη Γερμανία, τη Γαλλία και σήμερα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ της Αμερικής. Ο πολυμεταφρασμένος και στην Ελλάδα ιστορικός των ιδεών, που διαδήλωσε για πρώτη φορά σε ηλικία 16 ετών (κατά του Πινοτσέτ) και έλεγε πάντα ότι ανακάλυψε στη ριζοσπαστική Αριστερά τη λογοτεχνία, το σινεμά, τη σεξουαλικότητα, τιτλοφορεί το τελευταίο του βιβλίο «Η Μελαγχολία της Αριστεράς». Κι αν επικαλείται εδώ διάφορους επαναστάτες (τον Ογκίστ Μπλανκί, τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, τον Τρότσκι, τον Ζμουλ Ζίγκελμπομ) για να δείξει ότι η εμπειρία της ήττας δεν εμποδίζει τη διατήρηση ενός απελευθερωτικού, ουτοπικού πνεύματος, κάνει μια παρατήρηση που ξενίζει. Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου, γράφει, ήταν ένα «πένθιμο γεγονός». Κι αυτό, επειδή στη συνέχεια δεν ηττήθηκαν τα αυταρχικά καθεστώτα, αλλά «οι επαναστάσεις του 20ού αιώνα και η εναλλακτική λύση στον καπιταλισμό».
Είναι της μόδας αυτός ο αριστερός αναθεωρητισμός. Τον συναντάμε τόσο σε ανθρώπους που ήταν πάντα συγκαλυμμένοι σταλινικοί –το είδος ενδημεί και στο κόμμα που μας κυβερνά –όσο και σε φιλελεύθερους της Αριστεράς που αισθάνονται ιδεολογικά αδύναμοι μπροστά στην επέλαση των λαϊκισμών. Ακούμε όλο και συχνότερα, για παράδειγμα, ότι ήταν μεγάλο λάθος η υποστήριξη προς τις εξεγέρσεις της «Αραβικής Ανοιξης», ότι ο Ομπάμα παρέσυρε τον πλανήτη κι ότι από τότε ξεκίνησαν όλα τα σημερινά μας δεινά. Αν όμως είναι αλήθεια ότι οι εξεγέρσεις εκείνες δεν είχαν στις περισσότερες περιπτώσεις τη συνέχεια που θα επιθυμούσε ένας δημοκράτης, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έπρεπε να υποστηρίξουμε με όλη μας την καρδιά τους νέους ανθρώπους που ξεσηκώθηκαν κατά του Μουμπάρακ, του Μπεν-Αλι, του Καντάφι ή του Ασαντ. Λάθη έχει κάνει πολλά η Δύση στη Μέση Ανατολή. Αλλά σ’ αυτά δεν περιλαμβάνεται η αλληλεγγύη στους εξεγερμένους.
Το έγραψε στο τελευταίο του τεύχος και ο «Εκόνομιστ»: η λύση στην κρίση του φιλελευθερισμού είναι περισσότερος, πιο έξυπνος, πιο ανοιχτός και πιο δίκαιος φιλελευθερισμός. Γιατί αν μπροστά στις ήττες οι φιλελεύθεροι απαρνηθούν τις αρχές τους, τότε απλώς δεν θα έχουν πια λόγο ύπαρξης.
