[Στίγμα] Απολογισμός

Δεν κάνεις τίποτε από αυτά; Είσαι άξιος της μοίρας σου και της τύχης σου. Το «βλέποντας και κάνοντας» δεν είναι τρόπος λειτουργίας και δεν βοήθησε κανέναν. Τζόγο με την προσωπική σου πορεία δεν μπορείς να κάνεις και όποιος το επέλεξε ως τρόπο ζωής καταστράφηκε. Αργά ή γρήγορα. Και πιθανόν, εκτός από τον εαυτό του, να κατέστρεψε και τους γύρω του. Γιατί όταν έπρεπε να είναι συνετός, εκείνος έκανε επίδειξη αλαζονείας. Και όταν έπρεπε να διδάσκει ήθος με τη στάση του, να είναι ταπεινός και να θυμάται από πού ξεκίνησε, εκείνος χάθηκε «μες στων κολάκων τις υπερβολές».

Χωρίς πολλά λόγια

Ισως γιατί γι’ αυτόν, αλλά και για άλλους σαν κι αυτόν, οι ποιητές, που για τους πολλούς τα έχουν πει όλα, δεν λένε τίποτε. Είναι κάτι «χαμένα κορμιά» που σπαταλούν τον χρόνο τους γράφοντας στίχους. Ενα τέτοιο «χαμένο κορμί» πάντως, ονόματι Κωνσταντίνος Καβάφης, έχει γράψει ένα ποίημα υπό τον τίτλο «Οσο μπορείς», το ακόλουθο:

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,

τούτο προσπάθησε τουλάχιστον

όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις

μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,

μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,

γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την

στων σχέσεων και των συναναστροφών

την καθημερινήν ανοησία,

ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.

Απρόβλεπτα

Τέλος του χρόνου, απολογισμός, προγραμματισμός για το μέλλον. Τα παλιά τα χρόνια, οι εφημερίδες το είχαν έθιμο την τελευταία ημέρα του χρόνου να δημοσιεύουν τον καζαμία της νέας χρονιάς. Τι ήταν ο καζαμίας; Προβλέψεις για το τι θα συμβεί τον επόμενο χρόνο. Ο συντάκτης ή οι συντάκτες έβαζαν κάτω τη φαντασία τους και αράδιαζαν ό,τι τους κατέβαινε στο κεφάλι ανά εποχή, μήνα, ακόμη και ημέρα. Με χιούμορ συνήθως, επιχειρούσαν να μαντέψουν τα γεγονότα με βάση ό,τι είχε προηγηθεί τον προηγούμενο χρόνο, υποδυόμενοι τους προφήτες.

Ο καζαμίας στις εφημερίδες ουσιαστικά ήταν η μετεξέλιξη ενός εθίμου που ερχόταν ήδη από τον 19ο αιώνα. Το έθιμο υπαγόρευε ότι την Πρωτοχρονιά κάθε σπίτι έπρεπε να αγοράσει τον καζαμία του, που ήταν ένα αυτοτελές περιοδικό, να δει τι μέλλει να συμβεί μέσα στον επόμενο χρόνο.

Τώρα σπανίως βλέπουμε κάτι τέτοιο. Ισως γιατί είναι πια τόσο απίθανα αυτά που ζούμε, που ό,τι και να «προβλέψεις» ότι θα συμβεί τον επόμενο χρόνο τελικά να αποδειχθεί πολύ λίγο μπροστά στην πραγματικότητα…

Σε ό,τι μας αφορά ως χώρα, δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία να προβλέψει κανείς ότι και το 2017 η κρίση θα συνεχιστεί, ότι θα την περάσουμε μέσα στην αγωνία για το πότε θα κλείσει η επόμενη διαπραγμάτευση και αν μαζί με αυτή καταβληθεί η δόση, η υποδόση ή η ανθυποδόση. Οτι θα ζήσουμε και πάλι με το παραμύθι του ΣΥΡΙΖΑ ότι όπου να ‘ναι βγαίνουμε στις αγορές, ότι όπου να ‘ναι έρχεται και η ανάπτυξη, ότι τελειώνουν επιτέλους τα βάσανά μας, ότι… ότι…

Η τρόικα θα πηγαινοέρχεται, ο Σόιμπλε θα λέει αυτό ή εκείνο που δεν θα μας αρέσει, ο Ντεϊσελμπλούμ θα σιγοντάρει και ο Γιούνκερ θα προσπαθεί να το ισορροπήσει κάπως το πράγμα –και μόλις τελειώσει η άνοιξη, θα ξεκινήσει η άλλη μεγάλη αγωνία. Θα βρεθούν τα λεφτά να πληρωθούν τα περίπου 10 δισ. που πρέπει να δώσουμε εκεί περί τα τέλη Ιουνίου με μέσα Ιουλίου; Ή δεν θα βρεθούν και θα μας ζητούν πάλι μέτρα; Κι εκείνο το επίδομα – ψίχουλα στους συνταξιούχους θα καταφέρουμε να το ισοσκελίσουμε με το πλεόνασμα της υπερφορολόγησης ή θα ενεργοποιηθεί ο κόφτης που θα φέρει καινούργια δεινά για τους συνταξιούχους και τους μισθωτούς;

Δεν ξέρω πόσοι το θυμούνται, αλλά ένα από τα συνθήματα στην εξέγερση κατά της χούντας ήταν το «έξι χρόνια αρκετά, δεν θα γίνουνε επτά». Ε, ας είναι αυτό το σύνθημα για το 2017 –έξι χρόνια (κρίσης) αρκετά, να μη γίνουνε επτά, ρε παιδιά…

Το δίσεκτο 2016 που ολοκληρώνεται αύριο επιβεβαίωσε τον κανόνα για τα δίσεκτα χρόνια –τα χαρακτηρίζουν τραγωδίες. Πόσες δεν έζησε ο κόσμος, και η χώρα, τη χρονιά που πέρασε; Τόσες, που αναπόφευκτα η μόνη ευχή για το 2017 είναι να μην ξανασυμβεί τίποτε από όλα αυτά. Να τελειώσουν οι πόλεμοι, και ειδικά στη Συρία, να σταματήσει το δράμα των προσφύγων, να πάψει η καταπίεση, να εξαλειφθεί η τρομοκρατία, να επικρατήσουν η ειρήνη, η ελευθερία, η δημοκρατία.

Να λείψουν τα δάκρυα και ο πόνος. Ναι, το ξέρω, είναι σαν να γράφω κι εγώ καζαμία, αλλά τι άλλο μπορεί να ευχηθεί κανείς όταν τελειώνει ένας τέτοιος χρόνος, ο οποίος κυριαρχήθηκε από ανθρώπινες τραγωδίες παντού; Από τα σαπιοκάραβα των δουλεμπόρων που βούλιαξαν στη Μεσόγειο μέχρι τις επιθέσεις τυφλής βίας που σκόρπισαν τον θάνατο στην Ευρώπη κι από τα αεροπλάνα που έπεσαν μέχρι τα φονικά πραξικοπήματα, ο πόνος των ανθρώπων ήταν αυτός που τα σφράγισε όλα. Καταλυτικά. Ανεξίτηλα.