Αναζήτηση
Το βιβλίο λέγεται «The Innovation Illusion» –ας πούμε, η ψευδαίσθηση της καινοτομίας. Ανήκει στη «φιλολογία», που είναι πολύ της μόδας, για τα προβλήματα του ύστερου καπιταλισμού. Η βασική του θέση είναι ότι, παρά τα κηρύγματα των ευαγγελιστών της τεχνολογικής επανάστασης, η παγκόσμια οικονομία εμφανίζει σημάδια γεροντικής σκλήρυνσης. Ο καπιταλισμός έχει χάσει τη δύναμή του να ανανεώνεται ριζικά –τη δύναμη να προχωράει διά της δημιουργικής καταστροφής.
Αυτό το βιβλίο –το κάπως «προχώ» για τα δεδομένα της καθόλου δημιουργικά κατεστραμμένης ελληνικής οικονομίας –εντόπισε στο γραφείο του προέδρου της ΝΔ τις ημέρες των εορτών αδιάκριτος επισκέπτης του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Σε έντεκα ημέρες κλείνει ένας χρόνος από την αναπάντεχη εκλογή του Μητσοτάκη στην προεδρία της Νέας Δημοκρατίας. Ο χρόνος που μεσολάβησε έχει πια απορροφήσει τους κραδασμούς που προκάλεσε η έκπληξη εκείνης της εσωκομματικής εκλογής. Εκ των υστέρων, όμως, η 10η Ιανουαρίου 2016 φαίνεται σαν να ήταν η απαρχή μιας δημιουργικής καταστροφής στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό. Ετσι τουλάχιστον φαίνεται σε όποιον πιστεύει ακόμη στις δημοσκοπήσεις.
Σε καμπάνια διαρκείας
Στους απολογισμούς που επιβάλλει το ορόσημο των γενεθλίων της νεομητσοτακικής ΝΔ, οι συνεργάτες του προέδρου δεν επικαλούνται πάντως πρώτες τις δημοσκοπήσεις. Επικαλούνται το πεδίο όπου θα έλεγε κανείς ότι η νέα ηγεσία έχει δώσει την εντύπωση ότι ήταν λιγότερο δημιουργική και ακόμη λιγότερο καταστροφική: Το κόμμα.
Ο Μητσοτάκης, λένε, εξελέγη υποσχόμενος στο κόμμα μια «ΝΔ από την αρχή» και «ήδη την πετυχαίνει. Αν όχι αρχή με κεφαλαίο, τουλάχιστον μια νέα αρχή με μικρό». Η ΝΔ μετακόμισε, εξυγιαίνει τα οικονομικά της, κινείται με νέα δημοσκοπική ιπποδύναμη. Ο πρόεδρός της εγκαινίασε και επιμένει σε μια εξωστρεφή πολιτική, έχοντας εξαπολύσει μια διαρκή καμπάνια «πεζοδρομίου». Είναι μια μέθοδος που δεν διεκδικεί δάφνες καινοτομίας. Αλλά, σύμφωνα με τους εμπνευστές της, αποδίδει. Και αποδίδει διπλά.
Με τις περιοδείες του ο Μητσοτάκης να επανασυστηθεί στο εκλογικό ακροατήριο. Μπορεί να μην του έλειπε η αναγνωρισιμότητα. Του έλειπε όμως αυτό που ονομάζουν «οικειότητα». Η συναισθηματική σύνδεσή του με το εκλογικό ακροατήριο. Οι συνεργάτες του εστιάζουν πλέον στα ποιοτικά στοιχεία των δημοσκοπικών επιδόσεων του προέδρου.
Το παράπλευρο όφελος από την προσωπική του καμπάνια ανά την επικράτεια είναι ένα είδος απροσχεδίαστου σκάουτινγκ. «Οπου πηγαίνει συναντά ανθρώπους της αυτοδιοίκησης, της αγοράς. Συζητάει με φορείς. Γνωρίζει κόσμο. Και από αυτό το πλήθος, έχει αλιεύσει ορισμένα πρόσωπα για τα αυριανά ψηφοδέλτια της ΝΔ».
Αύριο ή μήπως μεθαύριο;
Πόσο σύντομα εκτιμά η ΝΔ ότι θα χρειαστεί αυτά τα ψηφοδέλτια; Πώς ετοιμάζονται στο κόμμα για τον δεύτερο χρόνο της θητείας του Μητσοτάκη; Προβλέπουν εκλογές; Τις θέλουν, όπως λένε, αύριο το πρωί; Ή μήπως θα τους βόλευε να γίνονταν μεθαύριο;
Η εκτίμηση που κυριαρχεί στο νεοδημοκρατικό επιτελείο είναι ότι οι εκλογές δεν είναι στα σχέδια της κυβέρνησης. Ο Τσίπρας θα εξαντλήσει τις αντοχές του προσπαθώντας να μείνει στην εξουσία. Κι αυτό, όπως λένε, δεν έχει να κάνει μόνο με τους αντίξοους για εκείνον οιωνούς των δημοσκοπήσεων. «Το ότι δεν τις θέλει δεν σημαίνει ότι θα τις αποφύγει», λέει συνεργάτης του Μητσοτάκη και εξηγεί ότι η κυβέρνηση υπονομεύει τον εαυτό της με τη διγλωσσία της. Η στρατηγική της έντασης με τους δανειστές ανταγωνίζεται τη στρατηγική του συμβιβασμού, που εκδηλώθηκε με την επιστολή Τσακαλώτου.
Το κλίμα πάντως που μεταφέρουν όσοι έχουν γνώση των επαφών του Μητσοτάκη με τους Ευρωπαίους είναι ότι το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών τρομάζει πλέον μόνο τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Σίγουρα δεν τρομάζει τους εταίρους.
Απέναντι στη «Διεθνή»
Στη ΝΔ δεν υιοθετούν τα σενάρια «συνωμοσίας» που θέλουν τους ισχυρούς της ευρωζώνης να πιέζουν την κυβέρνηση Τσίπρα προς την έξοδο. «Μόνο η Μέρκελ ξέρει τι σκέφτεται η Μέρκελ», είναι το χαρακτηριστικό τους σχόλιο. Εκτιμούν ωστόσο ότι ακόμη κι εκείνοι από τους δανειστές που φάνηκε στην πορεία να συντελούν στη σταθεροποίηση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, δίνουν σήμερα την εντύπωση ότι είναι απογοητευμένοι από τις επιδόσεις της. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι παλινωδίες στην εφαρμογή του προγράμματος. Οι Ευρωπαίοι είναι περισσότερο ανήσυχοι για την ικανότητα της Αθήνας να ελέγξει το Προσφυγικό, το πιο εύφλεκτο από τα θέματα που θα κρίνουν τις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη –Μάρτιο στην Ολλανδία, Μάιο στη Γαλλία, αρχές φθινοπώρου στη Γερμανία –το 2017.
Μέσα σε αυτό το ευρωπαϊκό περιβάλλον, μια πρόωρη εκλογή στην Ελλάδα δεν φαντάζει πια ως κίνδυνος αποσταθεροποίησης. Το αντίθετο. Η πλευρά Μητσοτάκη θεωρεί ότι οι ελληνικές κάλπες, όποτε και αν στηθούν, μπορούν να προσλάβουν συμβολική υπεραξία για όλη την Ευρώπη. Στη ΝΔ αντιλαμβάνονται την επόμενη εκλογική αναμέτρηση ως την πρώτη ευκαιρία να ηττηθεί η «Διεθνής» του λαϊκισμού. Ολες οι ηγεσίες στα κράτη-μέλη αντιμετωπίζουν μεγάλες ή μικρές απειλές από αντισυστημικά κόμματα, δεξιά ή αριστερής απόκλισης. Η Ελλάδα προηγήθηκε με τη συμμαχία της ριζοσπαστικής Αριστεράς και της ριζοσπαστικότερης Δεξιάς των ΑΝΕΛ. Η ΝΔ φιλοδοξεί να αυτοπροβληθεί ως υπόδειγμα για την ανακοπή αυτού του ρεύματος που έχει φτάσει να απειλεί την υπόσταση της ΕΕ. Κι αυτό είναι ένα επιχείρημα που λένε ότι βρίσκει ανταπόκριση στις επαφές του Μητσοτάκη με τους ευρωπαίους συνομιλητές του.
«Φέρτε μου νομοσχέδια»
Στο ερώτημα αν η ΝΔ βιάζεται, όσο λέει, να πάει στην κάλπη, η απάντηση είναι και ναι και όχι. Βιάζεται, γιατί αναγνωρίζει τον κίνδυνο να δημιουργήσει η παραμονή της κυβέρνησης τετελεσμένα στην οικονομία τα οποία η επόμενη κυβέρνηση δεν θα μπορέσει εύκολα να ανατρέψει. Βιάζεται, επίσης, επειδή θεωρεί ότι το momentum θα της εξασφάλιζε ποσοστά αυτοδυναμίας.
Ταυτόχρονα, έχει και λόγους να μη βιαστεί. Ο ανομολόγητος λόγος είναι ότι, όσο περισσότερο μείνει ο Τσίπρας, τόσο συσσωρεύει πολιτικό κόστος. Και κυρίως τόσο κινδυνεύει να χρεωθεί ένα τέταρτο Μνημόνιο, που, υπό τις παρούσες συνθήκες, μοιάζει εξαιρετικά δύσκολο να αποφευχθεί. Υπάρχουν φωνές στους κόλπους της αξιωματικής αντιπολίτευσης που υποστηρίζουν ότι το κόμμα θα είχε λόγο να προστατεύσει εαυτόν από το κόστος του να υπογράψει το ίδιο ως κυβέρνηση ένα τέταρτο πρόγραμμα.
Στην ηγετική ομάδα της ΝΔ πάντως πιστεύουν ότι αν σε κάτι τους χρειάζεται ακόμη χρόνος είναι στην προετοιμασία. Παραδέχονται ότι απομένει ακόμη πολλή δουλειά προκειμένου να είναι έτοιμο το κυβερνητικό πρόγραμμα στη λεπτομέρειά του. Πόση λεπτομέρεια; Ο Μητσοτάκης, λένε, έχει ήδη στο inbox του τα πρώτα νομοσχέδια. Εχει ζητήσει να ετοιμαστεί ένα corpus νομοθετικών παρεμβάσεων που θα συνιστά «ένα κύμα μικρών μεταρρυθμίσεων, εκτός της ύλης του Μνημονίου ή στην περιφέρειά του».
Ταυτόχρονα, σχεδιάζεται και το οργανόγραμμα, όχι μόνο της κυβέρνησης, αλλά ολόκληρου του κρατικού μηχανισμού. Κι εδώ ο στόχος είναι να μη χαθεί ούτε λεπτό στην αναζήτηση του ιδανικού σχήματος ή των προσώπων. Στην αυθόρμητη απορία, μήπως παραείναι πρόωρα όλα αυτά, η απάντηση είναι μονολεκτική: «Καθόλου».
«Ο πρόεδρος ξέρει, για παράδειγμα, από τώρα ποιος θα είναι ο επόμενος διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ. Κάποιοι ξέρουν ήδη για ποιο πόστο προορίζονται. Κάποιοι θα το μάθουν στην πορεία…».
Η μεγαλύτερη αγωνία πάντως εξακολουθεί να είναι η ανανέωση των ψηφοδελτίων. Εκεί η «στρατολόγηση» που επιχειρεί ο ίδιος ο Μητσοτάκης δεν είναι η μόνη δεξαμενή. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη και η διαδικασία συλλογής βιογραφικών. Οι γνωρίζοντες λένε ότι έχουν φτάσει τους 500 εκείνοι που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον. Και διαβεβαιώνουν ότι πολλοί εξ αυτών ήταν άγνωστοι στο κόμμα.
Η κριτική που ασκείται στον Μητσοτάκη είναι ότι μέχρι στιγμής έχει αποδειχτεί μάλλον διστακτικός στις επιλογές προσώπων πρώτης γραμμής. Ο αντίλογος είναι ότι δεν θα ήταν σοφή επιλογή να βγουν όλα τα νέα πρόσωπα από τώρα στο ξέφωτο. Το μήνυμα που στέλνεται είναι ότι ο πρόεδρος της ΝΔ έχει αποφασίσει να σαρώσει τους «επαγγελματίες» πολιτευτές. Θέση εξασφαλισμένη στις λίστες έχουν μόνο οι ήδη βουλευτές. Δεν πρόκειται όμως, λένε, να ανακυκλωθούν στα ψηφοδέλτια οι συνήθεις «Γκόρτσοι». Το ξεκαθάρισμα θα επιχειρηθεί με τη βεβαιότητα ότι η προσφορά νέων προσώπων θα υπερκαλύψει την απώλεια από τη δυσαρέσκεια που ενδεχομένως προκληθεί στους παλαιούς κομματικούς πυρήνες. Θα είναι μια ελεγχόμενη καταστροφή ανθρώπινου κεφαλαίου. Αλλά, οι διαβασμένοι φιλελεύθεροι ξέρουν ότι χωρίς καταστροφή καμία καινοτομία δεν είναι εφικτή.
